Προ ετών πάνω από δέκα χρόνια είχα δημοσιεύσει το παρακάτω κείμενο και συμπληρώνω σήμερα αυτό που είδα την παραμονή στο εξωκκλήσι του Αγίου στον Εσπερινό , να είναι περίπου 1500 προσκυνητές-τριες και να έχουν περισσότερες από 500 φανουρόπιτες. Είναι εντυπωσιακό και αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά η θρησκευτικότητα των Κοζανιτών. Και όπως φαίνεται τη δύσκολη αυτή περίοδο που διέρχεται ο Λαός μας εναποθέτει τις ελπίδες του στην Ορθοδοξία και μόνο. Ας ελπίζουμε ότι ο Άγιος Φανούριος θα μας φανερώνει μόνο καλά πράγματα και αισιοδοξία για το μέλλον στον πιστό λαό μας.

Παραθέτω αυτούσιο το κείμενο.

«Ένα ολόλευκο εκκλησάκι εκεί πάνω στο Σιόποτο, στην περιοχή που εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι της Κοζάνης κατά το 1330 μ.x. περίπου και λατρεύεται στη μνήμη του Αγίου Φανουρίου. Το εκκλησάκι χτίστηκε το 1953 από τους ευσεβείς Κοζανίτες και Κοζανίτισσες με προσωπική εργασία και με εράνους .

Ο Άγιος Φανούριος είναι συνδεδεμένος με τη λαϊκή μας παράδοση και οι Κοζανίτισσες είναι βαθιά προσηλωμένες στα έθιμα του τόπου που τα αναβιώνουν την παραμονή της γιορτής. Κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής του Αγίου Φανουρίου, μεταβαίνει πολύς γυναικόκοσμος στο εκκλησάκι κρατώντας τις εύγευστες φανουρόπιτες που παρασκευάζουν για να τις ευλογήσει ο ιερέας κατά την διάρκεια του εσπερινού. Κάθε χρόνο επισκέπτομαι τον Άγιο Φανούριο στον εσπερινό. Και μία φορά από τις πολλές παρακολουθήσεις που έκανα στον εσπερινό, μου έκανε εξαιρετική εντύπωση ο αριθμός των γυναικών που παραβρίσκονταν στον εσπερινό και οι φανουρόπιτες που κρατούσαν. Κατά τους μέτριους υπολογισμούς μου ήταν περίπου 200 φανουρόπιτες ,δεν είχα δει άλλη φορά τέτοια κοσμοσυρροή. Φαίνεται υπάρχουν πολλές, πάρα πολλές ανύπαντρες κοπέλες , και οι μητέρες κατεχόμενες από αγωνία πότε θα παντρευτούν, επισκέπτονται ομαδικά τον Άγιο Φανούριο, παρακαλώντας τον να βοηθήσει στην αποκατάσταση των κοριτσιών τους. Πέρα φυσικά της γνωστής ευσέβειας των Κοζανιτών και της τήρησης των θρησκευτικών εθίμων. Για να ανταποκριθεί η Φανουρόπιτα στην παράδοση , δηλαδή ,να αποκαλύψει το βράδυ τον γαμπρό, μοιράζουν σ’ όλους τους προσκυνητές. από ένα κομμάτι φανουρόπιτα, ήταν και είναι πολύ νόστιμες η μία καλύτερη από την άλλη , βοηθούσε και το αυγουστιάτικο δειλινό με το δροσερό αεράκι, εκεί στο Σιόποτο πάντοτε έχει ρέχα-δροσιά, ώστε να απολαμβάνεις ευχάριστα τις φανουρόπιτες. Το βράδυ οι ανύπαντρες κοπέλες βάζουν ένα κομμάτι φανουρόπιτας κάτω από το μαξιλάρι για να τους φανερώσει ο Άγιος στον ύπνο τους τον υποψήφιο γαμπρό. Πολλές φορές οι μάνες βάζουν κρυφά κάτω από το μαξιλάρι και στα δύστροπα αγόρια τους που δεν βιάζονται να παντρευτούν , μπας και δούνε καμία κοπέλα στον ύπνο τους και αποφασίσουν να παντρευτούν.

Την παλιά εποχή οι κοπέλες περίμεναν με αγωνία την ημέρα της γιορτής του Αγίου, για να τον παρακαλέσουν ν’ ανοίξει την τύχη τους, γι’ αυτό και ανέβαιναν στο Σιόποτο, παρέες, παρέες, σιγοτραγουδώντας τετράστιχα που αναφέρονταν στον Άγιο, παρακαλώντας τον να τους φέρει το γαμπρό. Ένα από αυτά που τραγουδούσαν είναι το παρακάτω.

Άγιε Φανούριε καλέ μας,

Όπου πας κι’ όπου γυρίσεις,

Και την τύχη συναντήσεις,

Αν θα βρεις και τη δική μου,

Πες της νάρθει εδώ μαζί μου.

Ο χώρος του περίβολου της εκκλησίας την εποχή εκείνη , την παλιά, προ πενήντα ετών, μισός αιώνας, γέμιζε από κοριτσόπουλα, που οι φωνές τους και η χαρούμενη διάθεση προερχόμενη από την προσδοκία ότι θα φανεί ο καλός τους, δημιουργούσαν ευχάριστη ατμόσφαιρα. Σήμερα βέβαια δεν συμβαίνει αυτό με τις κοπέλες, γιατί τον γαμπρό τον συναντούν άνετα και ελεύθερα στους χώρους που συχνάζει η νεολαία και οι χώροι αυτοί είναι πάρα πολλοί, ώστε να μην χρειάζεται να παρακαλέσουν τον Άγιο Φανούριο. Δεν μπορεί όμως να διαφεύγει από τη σκέψη των ηλικιωμένων σήμερα γυναικών, πόσο ωραία αισθάνονταν την όμορφη εκείνη εποχή ως νέες κοπέλες, οι οποίες έπλαθαν με την φαντασία τους όνειρα πως θα ήθελαν να είναι ο μελλοντικός τους σύζυγος. Τα όνειρά τους είχαν μια δική τους χάρη, μια ρομαντική και προσμονή με ποιητική έκφραση , που πάλλονταν η τρυφερή τους καρδιά και γέμιζε η αγνή τους ψυχή από άφθονη ευφορία. Ευτυχώς που έχουν μεταδώσει την παράδοση αυτή και στις νέες γενιές .

Λίγα λόγια για τον Άγιο Φανούριο. Ο Λαογράφος-καθηγητής Δ. Λουκάτος, γράφει για τον Άγιο Φανούριο: ότι «Ο Άγιος ίσως ήταν Δωδεκανήσιος, η λατρεία του άρχισε μετά το 1350 μ.Χ. στη Ρόδο, όπου τυχαία βρέθηκε η εικόνα του, στα ερείπια μιας εκκλησίας στα τείχη της πολιτείας. Η εικόνα του έγραφε Άγιος Φανούριος και τον παρίστανε νέο ντυμένο με στρατιωτικά, που κρατούσε σταυρό με λαμπάδα και πλαισιωνόταν από δώδεκα σκηνές του μαρτυρίου του. Αν και ο Άγιος αυτός ήταν άγνωστος, ο δεσπότης ανακαίνισε την παλιά εκκλησία και καθιέρωσε γιορτή στην ημέρα της εύρεσης της εικόνας, που ήταν η 27η Αυγούστου». «Άγιε Φανούριε φανερώσου μας». Μπορούσε λοιπόν να τα φανερώσει όλα, τα χαμένα ή τα τυχερά και ακολουθούν οι γνωστές παραδόσεις που διαφέρουν από περιοχή, σε περιοχή με μια μικρή απόκλιση.

Η εκκλησία μας ψάλλει «Ουράνιον εφύμνιον, εν γη τελείται λαμπρώς επίγειον πανήγυριν, νυν εορτάζει φαιδρώς αγγέλων πολίτευμα, άνωθεν υμνωδίαις, ευφημούσι τους άθλους, κάτωθεν εκκλησία, την ουράνιον δόξαν, ην εύρες πόνοις και άθλοις, τοις σοίς, Φανούριε ένδοξε».

Είναι θαυμαστό όμως αυτό που συμβαίνει με τους ευσεβείς Κοζανίτες, σ’ όλα τα πανηγύρια του καλοκαιριού , που γιορτάζουν οι περισσότεροι Άγιοι και Αγίες. Ο κόσμος που συμμετέχει είναι πάρα, πάρα πολλοί, χωρίς να γίνεται εξαίρεση εάν ο Άγιος ή η Αγία είναι μεγάλος η μικρά. Και ο μη πολύ γνωστός Άγιος Φανούριος με το εκκλησάκι του συγκεντρώνει πολύ κόσμο από τις απογευματινές ώρες μέχρι τη μία μετά τα μεσάνυχτα και το πρωϊ ανήμερα λειτουργεί το εκκλησάκι με πληθώρα προσκυνητών .Το Φαινόμενο αυτό της ομαδικής πίστεως και λατρείας των Κοζανιτών προς τους εορτάζοντας Αγίους , τιμώντας τη μνήμη τους, εξακολουθεί και στη σημερινή εποχή να είναι αμείωτο, δείχνοντας πόσο αφοσιωμένοι είναι στα ιερά και όσια της Ορθοδοξίας, μη επηρεαζόμενοι από τη συμπεριφορά μερικών αρχιερέων που ενδιαφέρονται μόνο για την κοσμική τους προβολή και την πολυτελή διαβίωση, που είναι μακριά και από το λειτούργημα του ποιμένα.

Γι’ αυτό και είναι δίδαγμα και παράδειγμα προς όλους ότι ο απλός λαός είναι αυτός που κρατά ζωντανή τη θρησκεία μας και τις προαιώνιες παραδόσεις του Ελληνισμού.

Ο χώρος που είναι κτισμένο το εκκλησάκι είναι βραχώδεις , δίπλα υπάρχει ένας λαξευμένος βράχος που μοιάζει με κολυμπήθρα και πιθανολογείται ότι βάφτιζαν τα παιδιά τους οι πρόγονοί μας, που εγκαταστάθηκαν το 1330 μ.Χ. στο χώρο αυτόν , όπου και δημιούργησαν έναν οικισμό και η περιοχή λέγεται «τα παλιόσπιτα», χωρίς δυστυχώς να προστατευθεί ο χώρος αυτός από τη Δημοτική αρχή ,και να γίνουν σχετικές έρευνες. Ζούμε δυστυχώς στην εποχή της ξύλινης γλώσσας και αδιαφορούμε για τον πολιτισμό μας. Μάλιστα όταν διανοίγετο ο δρόμος για το εκκλησάκι, βρέθηκαν τάφοι με οστά και κανείς δεν έδειξε ενδιαφέρον και δεν εκλήθη ειδικός αρχαιολόγος-ανθρωπολόγος να εξετάσει τα ευρήματα. Τα οστά τα έθαψαν εκεί κοντά σε νέο τάφο. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι φέρει ευθύνη και η μητρόπολη Κοζάνης, που επέβλεπε για την διάνοιξη του δρόμου προς το εκκλησάκι για την μη ενημέρωση των αρμοδίων φορέων. Μάλιστα πιο κάτω που είναι η εκκλησία της Αγίας Κυριακής, πίσω από την εκκλησία είχαν τάφο οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού, κατά την τοπική παράδοση.

Ο Άγιος Φανούριος να φανερώνει τους γαμπρούς και τις νύφες και με την φώτισή Του να δημιουργούν μια χριστιανική οικογένεια».

Οι φωτογραφίες δείχνουν τις γυναίκες να κρατούν τις φανουρόπιτες. Τραβηγμένες από τρία σημεία του αύλειου χώρου του εξωκκλησίου κατά τον Εσπερινό της 26-8-2015.

Γιάννης Κορκάς