Μεταφέρω ένα κείμενο που είχα γράψει για την παμμέγιστη εορτή της Παναγιάς την 16-8-1992
Η 15η Αυγούστου είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Τιμάτε η Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, σε πόλεις, χωριά και Νησιά της χώρας μας. Έχουν παντού Ναό στο Όνομα της Παναγίας και μάλιστα πάρα πολλά επίθετα: Όπως «Γιάτρισσα, Γρηγορούσα, Χρυσοβουνιώτισσα, Εκατονταπυλιανή, Κυρά των Αγγέλων, Πλατυτέρα,, Ελεούσα, Οδηγήτρα, Παντάνασσα, Μεγαλόχαρη, Φανερωμένη, Γλυκοφιλούσα, και άλλα πολλά».
Στο όνομά Της ορκίζονται και το όνομά Της επικαλούνται οι άνθρωποι σε κάθε δύσκολη στιγμή που περνάνε. Ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες έχουμε τέτοια λατρεία στην Παναγιά που όλος ο Ελλαδικός χώρος Ηπειρωτικός και Νησιώτικος γιορτάζει πανηγυρίζοντας την ημέρα της Παναγιάς που επικράτησε να αποκαλείτε και καλοκαιρινό Πάσχα η 15η Αυγούστου. Χιλιάδες προσκυνητές πηγαίνουν στις εκκλησίες ή στα εξωκκλήσια. Τα οποία είναι κτισμένα σε όμορφους φυσικούς χώρους με πολλά δέντρα, λουλούδια και με τρεχούμενο νερό , που το ονομάζουν Αγίασμα της Παναγιάς. Στα νησιά επίσης βλέπουμε τα γραφικά εκκλησάκια πάνω σε λοφίσκους κάτασπρα για να τονίσουν την αγνότητα της Παναγίας. Είναι χάρμα να τα βλέπεις και νιώθεις βαθιά την ευλάβεια την ανθρώπων προς την Παναγία
Έχει υμνηθεί στα 2000 χιλιάδες χρόνια του Χριστιανισμού από τους πιστούς, από ποιητές, λογοτέχνες , λογίους, λαογράφους, συγγραφείς και Ιερωμένους με τα ωραιότερα τροπάρια , ύμνους και παρακλήσεις. Εγκώμια και τροπάρια ψάλλωνται στον όρθρο και στον Εσπερινό παραμονή της γιορτής στους Ναούς για τη μητέρα του Χριστού, την Αειπάρθενο Μαρία.
Είναι το Καταφύγιο των διωκομένων και αδικουμένων ,των δυστυχισμένων και των αρρώστων. Πάρα πολλοί ασθενείς πηγαίνουν στη Μεγαλόχαρη στην Τήνο σέρνονται στο έδαφος και γονυπετείς ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια της εκκλησίας παρακαλώντας την Παναγία να τους Θεραπεύσει.
Μεγάλη η δύναμη της πίστης και μεγάλη η Λατρεία προς την Ελεούσα Παναγιά.
Η Κοζάνη έχει κι’αυτή την Παναγιά της το όμορφο εξωκκλήσι,(της Ζωοδόχο πηγής) με τα πολλά δέντρα , με λουλούδια και με τον περίφημο πλάτανο, που έχει πολλά να αφηγηθεί από τους οικοδόμους του εξωκκλησίου από τα τάματα που έκαναν λειτουργίες στην παναγιά να τους ελευθερώσει και να επιστρέψουν οι στρατιώτες που είχαν επιστρατευτεί από τους Τούρκους το 1910. Και πολλές άλλες γιορτές . Χάρη στους εθελοντές οικοδόμους ανεγέρθησαν τα εξωκλήσια της Κοζάνης και φυσικά το εξωκκλήσι της Παναγιάς. ο Ναός πρώτα-ανεγέρθηκε το 1709 ήταν θολωτός, είχε επάνω χώμα για να μην προκαλεί τους Οθωμανούς που ζούσαν στα γύρω εκεί χωριά. ίσβορος — Λευκόβρυση, πορτοράζ– Πρωτοχώριον, Γενήκιοϊ—Άργιλος, Κοτζά Ματλή –Βατερό,. Αναπαλαιώθηκε το 1802 με έγκριση του Αλή Πασά. Οι παλιοί Κοζανίτες έλεγαν πάμε στην Παναϊά μας .
Το εξωκκλήσι της Παναγιάς με τη φροντίδα των επιτρόπων θα γίνει από τα καλύτερα εξωκκλήσια και είναι δεμένο το εξωκκλήσι αυτό με του κατοίκους της Πόλης μας, το Λατρεύουν , προσκυνούν ομαδικά και μεμονωμένα πολλές φορές τον χρόνο. Τα «ιθίματα» τα παραδοσιακά αναβιώνουν εκεί με τον ποιο γνήσιο τρόπο . Δεν απομένει είτε γηγενής , είτε απόδημος Κοζανίτης να μην επισκέπτεται την Παναγιά. Πολλές γειτονιές κάνουν ετήσιες λειτουργίες και παραμένουν όλη την ημέρα στους όμορφους χώρους και κάτω από γέρο πλάτανο. Μία από τις γειτονιές ήταν και η δική μου και ως παιδιά αναμέναμε την ημέρα αυτή. Πηγαίναμε με τα πόδια με τα γαϊδουράκια και με σούστες . Τα έχω γράψει όλα αυτά στα βιβλία μου.
Η καθολική αυτή αποδοχή και λατρεία της Παναγιάς είναι παμπάλαια και εάν έχει την ομαδική ενίσχυση στη σημερινή προσπάθεια των επιτρόπων, να ολοκληρώσουν τα έργα που αποβλέπουν στην αναπαλαίωση του εξωκκλήσι και διαμόρφωση του χώρου , (μιλάμε για το 1992) θα είναι ένα από τα αξιοζήλευτα εξωκκλήσια της περιοχής μας . Προσθέτουμε (σήμερα Αύγουστος 2022) ότι αναπλάστηκε όλη η περιοχή και φυσικά και η εκκλησία ώστε το εξωκκλήσι να είναι προσιτό και να γίνονται γάμοι, βαπτίσεις, σύλλογοι να κάνουν λειτουργίες και άλλες εκδηλώσεις από παρέες νεαρών με τα όργανά τους περνούν ευχάριστες ώρες, αφού προηγουμένως ανάβουν το κερί τους και προσκυνούσαν την Εικόνα της Παναγιάς. Αφήνοντας και δωρεές στην εκκλησία. Οι νέες γενιές των Κοζανιτών έχουν δείξει ότι είναι προσκολλημένες στις παραδόσεις. Η επιστροφή στις ρίζες και στο ανθρώπινο πρόσωπο, που σήμερα , τόσο έχει ανάγκη η κοινωνία μας, να βοηθήσει η «Οδηγήτρια Παναγιά», να τα αποκτήσουμε. Ο Νεωκόρος φίλος Πάνος Χατζηδάμος βρίσκεται ολημερίς στο εξωκκλήσι και από χρόνια φροντίζει το εξωκκλήσι, τα πάντα είναι καθαρά, λάμπουν από περιποίηση και δέχεται τους προσκυνητές με την Ευλογία της Παναγιάς. Να υπενθυμίσω ότι την παραμονή της 15η Αυγούστου το έτος 2005,λειτούργησε στον εσπερινό στο εξωκκλήσι της Παναγίας ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης του Οικουμενικού Θρόνου, συμπατριώτης μας και φίλος από τα μαθητικά χρόνια. Παγκόσμια Θεολογική προσωπικότητα της Ορθοδοξίας και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έκανε μία υπέροχη Θεολογική ομιλία- Κήρυγμα για την Υπεραγία Θεοτόκου, οι προσκυνητές είχαν κατακλείσει όλο το χώρο της εκκλησίας. Ο ομιλία έγινε έξω στον αύλειο χώρο της εκκλησίας για να την παρακολουθήσουν όλοι οι προσκυνητές. Αισθάνθηκαν βαθύτατα το μεγαλείον της Υπεραγίας και τον σεβασμό στο Άγιο πρόσωπο Της, από την παρουσίαση της Θεομήτορος, από τον μητροπολίτης κ. Ιωάννη, που είχαν τη Χριστιανική τύχη να ακούσουν τα σοφά και Χριστιανικά λόγια του Σεβασμιώτατου και συμπατριώτη μας κ. Ιωάννου που κατάγεται από το Καταφύγι-Βελβεντό- Κοζάνης.
Ένα τετράστιχο του Λαϊκού ποιητή: Γιορτάζουν οι Εκκλησιές,/ πανηγυρίζουν τα χωριά./ Ο κόσμος προσκυνά την Παναγιά/. Πίστη βαθιά σε κάθε ανθρώπινη καρδιά/. το Έθνος το Ελληνικό την έχει Υπέρμαχο Στρατηγό.
Φωτογραφία το εξωκκλήσι της Παναγιάς ( Ζωοδόχο Πηγής) κατά το Κήρυγμα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Ιωάννου στον αύλειο χώρο του.
Χρόνια πολλά και καλά, με υγεία και Ειρηνικά στις Μαρίες και Παναγιώτηδες
Γιάννης Κορκάς
