Μάρθα Στ. Καπλάνογλου Γεωπόνος

Το σύκο (Ficus carica) είναι δέντρο ιθαγενές της Μεσογείου. Παράγει ένα δημοφιλές φρούτο. Ο καρπός, τα φύλλα και η ρίζα χρησιμοποιούνται επίσης για την παρασκευή φαρμάκων.

ΙΣΤΟΡΙΑ
–Ο κήπος της Εδεμ
Η Βίβλος αναφέρει ότι υπήρχε μια συκιά στον Κήπο της Εδέμ ενώ τα σύκα είναι τα φρούτα που αναφέρονται περισσότερο μέσα σε αυτήν.
Ο Αδάμ και η Εύα κάλυπταν τα γυμνά σώματα τους με «φύλλα συκής».
–Σύκα το 2000 π.Χ.
Τα σύκα επίσης αναφέρονται σε ένα Βαβυλωνικό βιβλίο υμνογραφίας που χρονολογείται το 2000 π.Χ.
–Θεά Δήμητρα.
Ο θρύλος λέει ότι η θεά Δήμητρα αποκάλυψε πρώτο στους θνητούς, το φρούτο του φθινοπώρου, που το ονόμασαν σύκο.
–Κλεοπάτρα
Ήταν το αγαπημένο φρούτο της Κλεοπάτρας, η οποία πέθανε από τσίμπημα δηλητηριώδους φιδιού το οποίο βρισκόταν μέσα σε καλάθι με σύκα που της προσέφεραν.
–Αρχαία Αθήνα
Κάθε κάτοικος των Αθηνών αναφέρονται ως «φιλόσυκος», δηλαδή φίλος των σύκων.
–Ολυμπιακοί αγώνες
Τα σύκα προσφέρονταν ως «μετάλλιο» στους νικητές των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ οι αθλητές τα κατανάλωναν ως υπερτροφή στη διάρκεια της προπόνησης.
— Οι Αρχαίοι Έλληνες
Οι Αρχαίοι Έλληνες τα θεωρούσαν «πιο πολύτιμα και από τον χρυσό».
Η συκή, στην αρχαία Ελλάδα σύμβολο της γονιμότητας και του Διονύσου, ένα προσωνύμιο του οποίου ήταν Συκίτης

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)
Υφομοταξία: Αμαμηλιίδες (Hamamelidae)
Τάξη: Κνιδώδη (Urticales)
Οικογένεια: Μορεοειδή (Moraceae)
Γένος: Συκή (Ficus)
Διώνυμο
Συκή η καρική
(Ficus carica)

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
–Κλίμα
Η συκιά αναπτύσσεται καλύτερα σε θερμά κλίματα,
Η συκιά είναι ευαίσθητη σε χαμηλές θερμοκρασίες καθώς σε θερμοκρασίες χαμηλότερες του μηδενός, παρουσιάζονται ζημιές στο φύλλωμα του δέντρου ενώ σε πολύ υψηλής θερμοκρασίες έχουμε υποβάθμιση του καρπού καθώς σκληραίνει ο εξωτερικός φλοιός.
–Έδαφος
Η καλλιέργεια της συκιάς απαιτεί εύφορα και καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Γενικά το φυτό προσαρμόζεται καλύτερα σε αλκαλικά εδάφη με pH 6 – 7.8.
–
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
— Εγκατάσταση
Σε σύγχρονους συκεώνες οι αποστάσεις φύτευσης είναι 4 έως 5 μέτρα επί της γραμμής και 6 έως 7 μέτρα μεταξύ των γραμμών.
Πριν την εγκατάσταση τοποθετείται και το σύστημα άρδευσης.
-Άρδευση
Η υψηλή βροχόπτωση όταν ωριμάζουν τα σύκα προκαλεί σχίσιμο (σκάσιμο) των καρπών ενώ παράλληλα αλλοιώνεται η γεύση των σύκων καθώς ξινίζουν. –
Το φυτό της συκιάς απαιτεί σταθερή εδαφική υγρασία κυρίως την περίοδο της καρποφορίας.
Διακυμάνσεις προκαλούν πτώση των φύλλων, πτώση των καρπών και στρεσάρουν τα φυτά.
Λίγο νερό οδηγεί σε κούφιους καρπούς, ενώ υπερβολική άρδευση μέσα στο καλοκαίρι μπορεί να προκαλέσει άνοιγμα των σύκων, υπέρμετρη ανάπτυξη των φύλλων και των βλαστών και υποβάθμιση της ποιότητα των καρπών.
— Λίπανση
. Η λίπανση της συκιάς είναι απαραίτητη σε εντατικές καλλιέργειες, όπου το κύριο μέλημα μας είναι η ανάπτυξη του φυτού, η καλή φυλλική του επιφάνεια αλλά και η ποιότητα των καρπών.
.–Αποθήκευση σύκων
Τα φρέσκα σύκα φυλάσσονται καλύτερα στο ψυγείο ή σε δροσερό, σκοτεινό μέρος. Τα αποξηραμένα σύκα μπορούν να αποθηκευτούν σε θερμοκρασία δωματίου σε αεροστεγή δοχεία.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

* Σμυρνέϊκη
Είναι δένδρο μέτρια ζωηρό, αρκετά παραγωγικό, φυλλοβόλο που το ύψος του φθάνει συνήθως τα 2-5m, ενώ η διάρκεια ζωής του είναι περίπου 50-60 χρόνια.
Ο καρπός της έχει μεγάλο μέγεθος και σφαιρικό σχήμα με μικρό λαιμό, ενώ ο φλοιός της είναι πρασινοκίτρινος.
Η σάρκα είναι κεχριμπαρί εως κόκκινη και πολύ γλυκιά. Όλες οι μορφές της δίνουν άριστης ποιότητας νωπά ή ξηρά σύκα .
Έχει γαλακτώδη χυμό που τρέχει από κάθε τομή ή πληγή που δημιουργείται στο δένδρο.
Καλλιεργείται σε θερμές και δροσερές παραθαλάσσιες περιοχές στην Ελλάδα, αλλά κυρίως απαντάται στην Εύβοια και στη Μεσσηνία.

* Βασιλική μαύρη
Σαν δέντρο είναι μέτρια ζωηρή και πολύ παραγωγική. Θεωρείται ποικιλία εκλεκτής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση.
Ο καρπός της έχει μεγάλο μέγεθος και σχήμα αχλαδόμορφο. Ο φλοιός είναι πράσινος με μωβ ραβδώσεις. Η σάρκα είναι κόκκινη και γλυκιά. Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο.

*Βασιλική λευκή
Σαν δέντρο είναι μέτρια ζωηρή και παραγωγική. Θεωρείται ποικιλία εκλεκτής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση.
Ο καρπός έχει μεγάλο μέγεθος και σχήμα αχλαδόμορφο. Ο φλοιός είναι κιτρινοπράσινος. Η σάρκα είναι κόκκινη και γλυκιά. Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο. Σ

* Καλαμών
Σαν δέντρο είναι ζωηρή και παραγωγική. Ο καρπός της έχει μέτριο μέγεθος και σχήμα σφαιρικό, ελαφρά πλακέ.
Ο φλοιός είναι πρασινοκίτρινος. Η σάρκα είναι κεχριμπαρί και πάρα πολύ γλυκιά.
Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο με Σεπτέμβριο.
Θεωρείται ποικιλία εκλεκτής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση και για ξήρανση.

* Κύμης
Είναι ποικιλία αρκετά παραγωγική και κατάλληλη για νωπή και ξηρή κατανάλωση.
Ο καρπός έχει μεσαίο μέγεθος με σχήμα αχλαδόμορφο και εξωτερικά πράσινο χρώμα ενώ εσωτερικά η σάρκα κόκκινη και γλυκιά. Ωριμάζει τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.

* Πρασινοσυκιά Λέσβου
Σαν δέντρο είναι καλής ζωηρότητας και παραγωγική. Θεωρείται ποικιλία μέτριας ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση
O καρπός της έχει πολύ μεγάλο μέγεθος και σχήμα σφαιρικό. Ο φλοιός είναι πρασινοκίτρινος έως κίτρινος. Η σάρκά είναι κεχριμπαρί και γλυκιά.
Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο..

* Πολίτικο
Σαν δέντρο είναι μέτρια ζωηρή και παραγωγική. Θεωρείται ποικιλία καλής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση και ξήρανση
Ο καρπός έχει μέτριο μέγεθος και σχήμα σφαιρικό, με μακρύ ποδίσκο. Ο φλοιός είναι πρασινοκίτρινος. Η σάρκα είναι κεχριμπάρι έως κόκκινη και γλυκιά. Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο

*Φρακασάνα
Σαν δέντρο είναι μέτρια ζωηρή και παραγωγική.
Θεωρείται ποικιλία καλής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση.
Ο καρπός έχει μέτριο μέγεθος και σχήμα αχλαδόμορφο. Ο φλοιός είναι πρασινοκίτρινος. Η σάρκα είναι κεχριμπάρι και αρκετά γλυκιά.
Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο

*Αργαλαστής
Σαν δέντρο είναι καλής ζωηρότητας και παραγωγική. Θεωρείται ποικιλία καλής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση.
Ο καρπός έχει μέτριο μέγεθος και σχήμα σφαιρικό, με μακρύ ποδίσκο. Ο φλοιός είναι κίτρινος. Η σάρκα είναι ανοιχτοκόκκινη και γλυκιά. Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο.

ΞΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
* Dottato
Είναι δένδρο πολύ παραγωγικό και χαρακτηρίζεται από οφθαλμό μικρού μεγέθους, φαινομενικά ανοιχτός αλλά κλεισμένος με κόμμι.
Είναι ποικιλία κατάλληλη για νωπή κατανάλωση και ξήρανση.
Ο καρπός έχει μεγάλο μέγεθος και σχήμα σφαιρικό, ο φλοιός έχει χρώμα πρασινοκίτρινο και σάρκα κεχριμπαρί.
Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο.

* Mission
Σαν δέντρο είναι ζωηρή και παραγωγική.
Θεωρείται ποικιλία εκλεκτής ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση.
o καρπός έχει μεγάλο μέγεθος και σχήμα σφαιρικό με χονδρό λαιμό. Ο φλοιός είναι έντονα μοβ σχεδόν σε όλη την επιφάνειά του. Η σάρκα είναι ανοικτοκόκκινη και αρκετά γλυκιά. Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο.

* San piero
Σαν δέντρο είναι μέτρια ζωηρή και παραγωγική ποικιλία,
Θεωρείται ποικιλία μέτριας ποιότητας και κατάλληλη για νωπή κατανάλωση.
Ο καρπός έχει μέτριο μέγεθος και σχήμα αχλαδόμορφο – επίμηκες με μικρό λαιμό. Ο φλοιός είναι έντονα μελανός. Η σάρκα είναι κεχριμπαρί έως κόκκινη και μέτρια γλυκιά. Ωριμάζει κατά τον Αύγουστο.

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
Τα σύκα είναι ι πηγή πολλών ευεργετικών ουσιών που ωφελούν τον οργανισμό.
Εμπεριέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β (συμπεριλαμβανομένων Β1, Β2, Β3 και Β5), βιταμίνη Κ, βιταμίνη C, βιταμίνη Α και φολικό οξύ, καθώς και τα μέταλλα κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, ασβέστιο, φώσφορο και ψευδάργυρο.

Οι Φυτικές ίνες. των σύκων προάγουν την υγιή λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα, βοηθώντας στην αποφυγή προβλημάτων δυσκοιλιότητας και βελτιώνοντας τις πεπτικές διαδικασίες.

Οι διαιτητικές ίνες βοηθούν επίσης στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και στη μείωση του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2

Οι βιταμίνες C και A βοηθούν στην καταπολέμηση των επιβλαβών ελεύθερων ριζών στο σώμα. Αυτό αποτρέπει την εμφάνιση οξειδωτικού στρες και επίσης μειώνει τον κίνδυνο ορισμένων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Τα σύκα αποτελούν καλή πηγή καλίου, ένα μέταλλο που βοηθά στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. αποτελούν και πολύ καλή πηγή διαιτητικών ινών που έχουν θετική επίδραση στη διαχείριση του βάρους και ακόμη έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο το οποίο απαιτείται για την συντήρηση των υγειών οστών

Τα σύκα αποτελούν επίσης καλή πηγή σιδήρου και φυλλικού οξέος που βοηθά άτομα με αναιμία,

ΤΟ ΣΥΚΟ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Το σύκο είναι ένα νόστιμο και υγιεινό φρούτο που μπορεί να καταναλωθεί φρέσκο ή αποξηραμένο.

Θα πρέπει να έχουμε ληφθούν υπόψη τα οφέλη των διαφορετικών τύπων σύκων.

Για παράδειγμα, τα ξερά σύκα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και είναι κατάλληλα για σνακ, ενώ τα φρέσκα σύκα περιέχουν περισσότερο νερό και βιταμίνες.
— Φρέσκο
Έχει λεπτή, γλυκιά γεύση και ευχάριστη υφή. αποτελούν ένα υπέροχο νόστιμο σνακ ή επιδόρπιο.
–Σαλάτα
Συνδυάστε το με μαρούλι, ξηρούς καρπούς, τυρί και μέλι για μια σαλάτα που θα ικανοποιήσει τους γευστικούς σας κάλυκες και θα εμπλουτίσει τη διατροφή .
— Σάλτσα
Τα φρέσκα σύκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή σάλτσες , ανακατεύοντας το με άλλα υλικά, ταιριάζει πολύ με πιάτα με κρέας, ψάρι ή τυρί.
— Μαρμελάδα
Τα σύκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή μαρμελάδας σε συνδυασμό με διάφορα φρούτα και μούρα.
–Ξερά

Έχουν συμπυκνωμένη γλυκιά γεύση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κέρασμα όταν θέλετε κάτι γλυκό, αλλά με χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες.

Τα ξερά σύκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ζεστά πιάτα όπως στιφάδο λαχανικών ή πιλάφι, προσθέτοντας μια γλυκιά προφορά και πλούσια γεύση και συνδυάζονται υπέροχα με τυρί , μέλι και ξηρούς καρπούς και μαρούλι.

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Τα σύκα φρέσκα ή αποξηραμένα ακόμη και τα φύλλα βελτιώνουν την υγειά του ανθρώπου

Τα φύλλα και ο καρπός της συκιάς περιέχουν χημικές ουσίες που μπορεί να βοηθήσουν στην καλύτερη μετακίνηση της τροφής μέσω των εντέρων .

Περιέχει επίσης χημικές ουσίες που μπορεί να βοηθήσουν στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα .

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν σύκο για δυσκοιλιότητα , διάρροια , διαβήτη, έκζεμα και πολλές άλλες παθήσεις,

Κάπουα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι τα παρακάτω :
— Πεπτικά προβλήματα
Τα σύκα με άφθονες φυτικές ίνες τους , μπορούν να βελτιώσουν την πέψη, να απαλύνουν τις κινήσεις του εντέρου και να αποτρέψουν τη δυσκοιλιότητα. Οι διαιτητικές ίνες στα σύκα είναι πηγή τροφής για υγιή βακτήρια που κατοικούν στα έντερα. Αυτό το φρούτο μπορεί επίσης να βελτιώσει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα.
— Στρες
Η βιταμίνη C που εμπεριέχει βοηθά στην καταπολέμηση του στρες
— Αρτηριακή πίεση
Τα σύκα είναι πηγή του ορυκτού καλίου, το οποίο είναι το κλειδί για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Το κάλιο βοηθά στη μείωση της πίεσης στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων και βοηθά στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, μειώνοντας τον κίνδυνο υπέρτασης.
— Καρδιακές παθήσεις
Η διατήρηση υγιούς αρτηριακής πίεσης είναι το κλειδί για την καρδιαγγειακή υγεία. Το κάλιο που περιέχεται στα σύκα, τα αντιοξειδωτικά και οι διαιτητικές ίνες μειώνουν τους κινδύνους εμφάνισης καρδιακών παθήσεων όπως η αθηροσκλήρωση και η στεφανιαία νόσο.
–Καρκίνος
Τα αντιοξειδωτικά που βρίσκονται εν αφθονία στα σύκα προστατεύουν τον οργανισμό από τις βλαβερές ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή μόρια που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα κύτταρα και τους ιστούς του σώματος, προκαλώντας οξείδωση και ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου
— Φλεγμονώδεις καταστάσεις
Ο καρπός της συκιάς με τα πολλά ευεργετικά συστατικά που περιέχει όπως βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά. είναι σε θέση να ξεπεράσουν την υπάρχουσα φλεγμονή και να αποτρέψουν την εμφάνιση νέων φλεγμονωδών διεργασιών.
— Παχυσαρκία
Τα σύκα διατηρούν την αίσθηση της πληρότητας και μειώνουν την όρεξη.
–Διαβήτης

Τα σύκα περιέχουν διάφορα συστατικά που υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων ινσουλίνης στον οργανισμό. Αυτό είναι σημαντικό για τον έλεγχο της όρεξης και τη διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σταθερά. Η ρύθμιση της ινσουλίνης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αποθήκευσης λίπους και στη βελτίωση του μεταβολισμού.

Το φύλλο συκής μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
— Δέρμα
Η βήτα καροτίνη και η βιταμίνη Α ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνουν την κατάσταση του δέρματος.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Κίνδυνοι από την υπερκατανάλωση των σύκων και όχι μόνον και πιθανές παρενέργειες
— Διαβήτης .
Τα σύκα περιέχουν φυσικά σάκχαρα, συμπεριλαμβανομένης της φρουκτόζης και της γλυκόζης. Τα σύκα μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα ς, ειδικά σε αποξηραμένη μορφή.
–Μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις .
Γενικά, τα σύκα δεν είναι αλλεργιογόνα, αλλά ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός τα άτομα που είναι επιρρεπή σε τροφικές αλλεργίες είναι καλύτερα να καταναλώνουν σύκα με προσοχή. Οι αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν κνησμό, οίδημα, εξάνθημα και άλλα συμπτώματα.
–Αύξηση βάρους
Τα αποξηραμένα σύκα, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε σάκχαρα, μπορούν να συμβάλουν στην περίσσεια υδατανθράκων στη διατροφή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση βάρους, ειδικά για όσους το καταναλώνουν σε μεγάλες ποσότητες
— Δέρμα
Μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο δέρμα και να γίνει ιδιαίτερα ευαίσθητο στον ήλιο, οδηγώντας σε ηλιακά εγκαύματα.
— Εγκυμοσύνη και θηλασμός:
. Δεν υπάρχουν αρκετές αξιόπιστες πληροφορίες για να γνωρίζουμε εάν το σύκο είναι ασφαλές για χρήση σε μεγαλύτερες ποσότητες ως φάρμακο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού.
–Αλληλεπίδραση φάρμακων
Η λήψη φύλλων συκής μαζί με ινσουλίνη μπορεί να προκαλέσει πολύ χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία )
Τα φάρμακα για τον διαβήτη (αντιδιαβητικά φάρμακα) αλληλεπιδρούν με τα σύκα χρειάζεται προσοχή.

ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Τα σύκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή χυμών.
Τα αποξηραμένα σύκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή γλυκών. Τα κονσερβοποιημένα σύκα μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες, τυριά και άλλα πιάτα για να βελτιώσουν τη γεύση.
Χρήση σε καλλυντικά
Τα σύκα περιέχουν πολλές ευεργετικές ουσίες για το δέρμα και τα μαλλιά. Μπορεί να συμπεριληφθεί σε φυσικές μάσκες προσώπου ή μαλλιών για ενυδάτωση και θρέψη. Το έλαιο συκιάς χρησιμοποιείται επίσης σε καλλυντικά περιποίησης δέρματος.
Διακοσμητικό στοιχείο Τα αποξηραμένα σύκα χρησιμοποιούνται ως φυσικό διακοσμητικό στοιχείο στην παραγωγή κεριών και διαφόρων χειροποίητων προϊόντων.
Παραγωγή αρωματικών αξεσουάρ.
Τα σύκα μπορούν να αποξηρανθούν και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργήσουν αρωματικά διακοσμητικά και φακελάκια για να φρεσκάρουν το σπίτι.

ΠΡΟΣΟΧΗ
. Τα σύκα είναι ένα νόστιμο και υγιεινό φρούτο, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς να τα χρησιμοποιούμε σωστά για να έχουμε τα μεγαλύτερα δυνατά τα οφέλη και να προλάβουμε προβλήματα
Η χρησιμοποίηση σύκων για ιατροφαρμακευτικούς σκοπούς προϋποθέτει την σύμφωνη γνώμη των επιστημόνων υγείας ,
Η παρούσα δημοσίευση εχει πληροφοριακό χαρακτήρα.

VIDEO: Για καλύτερη ενημέρωση για την καλλιέργεια δείτε παλαιότερη εκπομπή στο FLASH TV με τον Γεωπόνο Σταύρο Π. Καπλανογλου διάρκειας 45 λεπτών. .