Η ιστορία της βυζαντινής εποχής των Σερβίων ασφαλώς και υποφωτίζεται ως το 900 λόγω της λειψής συνδρομής των γραπτών πηγών και αρχείων .
Από τότε και ως το 1204 είναι πιο πυκνές οι πληροφορίες για τα Σέρβια . Η πυκνότητα των πληροφοριών είναι μέγιστη κατά τον 13ο αιώνα ( 1201 -1300 ) και ως τα μέσα του επόμενου ( 1301 -1350 ) .
Όταν το βυζαντινό Θέμα Σερβίων ( 1100 ) , το φραγκολατινικό Province Servion ( 1204 ) το συναντάμε ως οθωμανοτουρκικό Βιλαέτι Serfice ( 1480 ) οι άμεσες πληροφορίες πάλι ελαττώνονται κατά το μεσοδιάστημα 1350 – 1480 .
Το Κάστρο των Σερβίων αμύνθηκε ή παραδόθηκε απέναντι στους ισχυρούς τότε , το 1348 , Σέρβους του τσάρου Stefan Dussan ;
Εύλογο ερώτημα .
Η μόνη πηγή που μας πληροφορεί είναι η Ιστορία του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ του Καντακουζηνού , ο οποίος ήταν παρών και έσπευσε απ τη Βέροια με στρατό να ανακαταλάβει το Κάστρο των Σερβίων απ τους Σέρβους το φθινόπωρο – χειμώνα του 1350 . Για περίπου δύο χρόνια ( 1348 -1350 ) δεν έχει εδραιωθεί η σερβική κατάκτηση στη Θεσσαλία και ο πιο σημαντικός στρατηγός των Σέρβων Gregor Preljub , γαμπρός του Stefan Dussan στην Irene , βρίσκεται οχυρωμένος στο Κάστρο των Σερβίων το φθινόπωρο – χειμώνα του 1350 με 500 άντρες-πολεμιστές .
Ένα σημείο αφήγησης του Καντακουζηνού μας δίνει μια λαβή για να διευκρινίσουμε ίσως την ιστορική σκηνή στα Σέρβια .
Γράφει στην Ιστορία , Βιβλίο ΙV , σελ.130 :
” Και ούτω μεν ο Πρεάλιμπος εκανόνισε τα της αμύνης του φρουρίου , καίτοι ήτο της γνώμης , δια τον φόβον των ρωμαικών ( βυζαντινών ) στρατευμάτων , να φύγει προς την Θεσσαλίαν . Τα προβληθέντα όμως αυτώ επιχειρήματα ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ότι κυριευομένου του φρουρίου τούτου ( σ.σ των Σερβίων ) , κινδυνεύει και άπασα η Θεσσαλία να γίνει υποχείριο των Ρωμαίων ( Βυζαντινών ) , ηνάγκασαν αυτόν ( τον Preljub ) να παραμείνει εν τω φρουρίω .
” Οι ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ” που μπορούσαν να έχουν μια τέτοια κρίσιμη εμπειρική γνώση της αμυντικής ισχύος της γραμμής Σερβίων – Θεσσαλίας και να ήταν εντός των Σερβίων , ήταν οι επιτελείς της βυζαντινής φρουράς των Σερβίων , οι οποίοι ως αποδεκατισμένοι απ τους επάλληλους εμφυλίους πολέμους ή ως καιροσκόποι και μάλλον και τα δύο , έθεσαν εαυτόν στη δούλεψη του νέου ισχυρού ηγεμόνα .
Το συμπέρασμα ενισχύεται και από την αποσιώπηση του ίδιου του Καντακουζηνού για τη συμπεριφορά της βυζαντινής φρουράς των Σερβίων . Δεν λέει απολύτως τίποτα . . .
Ένα , μάλλον χωρίς επιφύλαξη , συμπέρασμα μπορεί να ειπωθεί : το 1348 – 1350 η φρουρά του Κάστρου των Σερβίων δεν αντιστάθηκε στη σερβική κατάκτηση .
Η φωτογραφία της Ακρόπολης του βυζαντινού Κάστρου των Σερβίων είναι από πρωτότυπο της φίλης Τζένης Στεφανοπούλου
