Από το αρχείο του Ν. Π. Δελιαλή του Παναγιώτη Δημόπουλο
Ο πρώην πρόεδρος του Δ.Σ. της Ιστορικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης Παναγιώτης Δημόπουλος εξέδωσε ένα πόνημα στο οποίο έχει συμπεριλάβει μερικά στοιχεία από το βιβλίο «Σπαράγματα» του Ν. Δελιαλή που διετέλεσε έφορος και διευθυντής της δημοτικής Βιβλιοθήκης από το 1929 που προσελήφθη ως έφορος και βιβλιοφύλαξ μέχρι το 1964 που συνταξιοδοτήθηκε,. Στη βιβλιοθήκη όμως πήγαινε κάθε μέρα, ερευνούσε και έγγραφε συνεργαζόμενος με τον διάδοχό του Βασίλη Σαμπανόπουλο μέχρι το θάνατό του, το 1979. Ο άνθρωπος αυτός που ήταν βιβλιοσυλλέκτης είχε εθιστεί με τα βιβλία και τη βιβλιοθήκη και δεν μπορούσε να είναι μακράν αυτής.
Η προσπάθεια αυτή του Παναγιώτη Δημόπουλο να επιλέξει ορισμένα από τα Σπαράγματα του Νίκου Δελιαλή και να τα παρουσιάσει είναι αξιέπαινη, που δεν είχε γίνει μέχρι τώρα από κανέναν προηγούμενο, ενώ με την επιλογή και την παρουσίαση μαθαίνουμε πολλά γεγονότα της τοπικής ιστορίας και άλλα παρα –φιλολογικά που ήσαν άγνωστα, δείχνοντας το έργο του Δελιαλή και πως αυτός εργαζότανε να ανακαλύψει χειρόγραφα ,λυτά έγραφα και άλλα πολλά που κινδύνευαν να χαθούν, πέρα από τα βιβλία της βιβλιοθήκης που τα είχε βάλλει σε μία τάξη . Δεν τον ξέφευγε τίποτα που να αφορούσε τη βιβλιοθήκη. Σπανίζουν τέτοια άνθρωποι που έχουν όχι μόνο βαθιά συναίσθηση της αποστολής τους που διαχειρίζονταν ένα μεγάλο όγκο βιβλίων και άλλων σημαντικών χειρογράφων, που αφορούν την περιοχή μας και φυσικά την τοπική ιστορία αναδεικνυόμενη από τη Βιβλιοθήκη, ώστε να χαρακτηριστική ιστοριοδίφης της Κοζάνης καίτοι ολιγογράμματος, αλλά με πολλά προσόντα. Ήταν χαρισματικός άνθρωπος. Ερευνητής με διαίσθηση και επιμονή αποκαλύψεως του πνευματικού πλούτου της Βιβλιοθήκης.
Αναφέρει ο Δημόπουλος ονόματα καθηγητών που συνεργάστηκε ο Δελιαλής και τον βοήθησαν στις προσπάθειές του, αυτοί ήσαν ο Μιχάλης Καλλινδέρης, τον είχα καθηγητή στην Τετάρτη τάξη του γυμνασίου, ο Βασίλης Φόρης, ο οποίος όταν υπηρετούσε στην Κοζάνη παρέδιδε μαθήματα Γερμανικής γλώσσας στο χώρο της Βιβλιοθήκης, ήμασταν πολλοί οι παρακολουθούντες, μαζί και ο Νίκος Δελιαλής ήθελε να μάθει τα Γερμανικά για να διαβάζει τα βιβλία που είχε η Βιβλιοθήκη και προέρχονταν από τους Κοζανίτες της Αυστρουγγαρίας, γραμμένα στη Γερμανική γλώσσα. Ου Νικουλ΄κς (Κοζανιστί) να μην υστερεί σε τίποτα , ακόμη ἠταν ο Αθ. Καρακούλας, ο Λεωνίδας Παπασιώπης, ο Φόρης Τιτέλης, ο Αργύρης Κούντουρας , όλη μέρα ήταν στη βιβλιοθήκη, και χάρης στον Αργύρη έχουμε τις φωτογραφίες των Αρχοντικών της Κοζάνης που τα είχε φωτογραφίσει και τις καμάρωνε ου Νικουλ’κς. που δυστυχώς κατεδαφίστηκαν. Άφησε μεγάλη παρακαταθήκη και ο Αργύρης Κούντουρας , φίλος καλός. Επίσης Συνεργάστηκε ο Δελιαλής και με τον καθηγητή του ΑΠΘ Σιγάλα. Και βέβαια ο άξιος αντικαταστάτης του Βασίλης Σαμπανόπουλος, που ανέλαβε διευθυντής στη Βιβλιοθήκη τον θεωρούσε πατέρα της Βιβλιοθήκης και, ήταν, προερχόμενος από πατριαρχική οικογένεια με αρχές και παραδόσεις αφοσιωμένος στα καθήκοντά του.
Διαβάζουμε στο πόνημα ότι συνεργάστηκε με τον Πατριάρχη Φώτιο Β΄. Ο Πατριάρχης ως αρχιμανδρίτης υπηρέτησε στην Κοζάνη , όπου είχαν γνωριστεί, όταν ο Νικόλαος ήταν στη διακονία της μητρόπολης. Ο Πατριάρχης ήταν ανιψιός του μητροπολίτη Φωτίου, που ήταν Μητροπολίτης Κοζάνης από το 1910. Ο Φώτιος Β΄. που εξελέγη Πατριάρχης παρέμεινε στην Κοζάνη μέχρι το 1924 είχε ασχοληθεί και ενδιαφερθεί για τη Βιβλιοθήκη. Ο Δελιαλής δεν είχε ακόμη οριστεί ως έφορος της Βιβλιοθήκης. Αλλά το ενδιαφέρον και των δύο για τα βιβλία τους ένωσε και συνεργάστηκαν. Δεχότανε αλληλογραφία από το Πατριαρχείο και αντάλλασαν βιβλία. Πρέπει να ερευνηθεί η Βιβλιοθήκη του Πατριαρχείου, μπορεί να βρεθούν σημαντικά στοιχεία που να αφορούν τη μητρόπολη Κοζάνης. Για το θέμα αυτό θα επανέλθω σε άλλο κείμενο. Ου Νικουλ’κς, ήταν Θρησκευόμενος και από 14 ετών, 1910, ήταν στη διακονία της Μητρόπολης, ως «ψυχογιός» όπως λέγανε τότε, όταν κάποιος μικρός πήγαινε σε εκκλησία , ή σε κάποιο σπίτι να κάνει θελήματα και διέμεινε στο σπίτι ως μέλος της οικογένειας.
Και συνεχίζει να τον παρουσιάζει Ανακάλυψε τη διαθήκη του Νικολάου Κασομούλη οπλαρχηγού και αγωνιστή της επανάστασης του 1821 και ιστορικού συγγραφέα με τη συγγραφή «Ενθυμήματα Στρατιωτικά» 1821-1833. Σε τρεις τόμους. Μία αντικειμενική και αμερόληπτη εξιστόριση των γεγονότων, όπως γράφουν οι κριτικές των ιστορικών. Στη διαθήκη αναφέρει ο Κασομούλης μεταξύ των άλλων, ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κοζάνη.
Ακοίμητος φρουρός ο έφορος-φύλακας του πολυτιμότερου θησαυρού της Κοζάνης που είναι η Βιβλιοθήκη. Περιγράφει πως μετέφερε τη βιβλιοθήκη σε κρυψώνα στην έναρξη του πολέμου 1940 μαζί με έναν καραγωγέα και γνώριζαν μόνο αυτοί τον κρυψώνα που ήταν ο μικρός ναϊσκος του Αγίου Λαζάρου στο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου.
Συνεργάστηκε στενά με τον μακαριστό μητροπολίτη Διονύσιο, και ασχολήθηκαν με πολλά θέματα που είχαν θετικό αποτέλεσμα. γράφει ο συγγραφέας. Ενδιαφέρθηκαν για το μοναστήρι της Ζάβορδας και ανακάλυψε ο Δελιαλής τον Κώδικα της μονής με πολύτιμα στοιχεία της περιοχής από το 1545 μ.Χ. Προσθέτουμε ότι με τον κώδικα ασχολήθηκε η καθηγήτρια Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου, νύφη Κοζανίτισσα σύζυγος του Αχιλλέα Γκέκα. Καθηγητής στο Πολυτεχνείο. και εξέδωσε το βιβλίο «Η Ιστορική εξέλιξη των οικισμών στην περιοχή του Αλιάκμονα κατά την Τουρκοκρατία. (Ο Κώδικας αριθ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας). Το οποίο αξίζει να διαβαστεί, έχει να μάθει πολλά ο αναγνώστης για την περιοχή της εποχής εκείνης.
Ο Νίκος Δελιαλής αεικίνητος δεν σταματά να ερευνά, ένας Θιασώτης των βιβλίων και των εγγράφων της βιβλιοθήκης που εξελίχθηκε σε πραγματογνώμονα, ανακάλυψε και δημοσίευσε και τη διαθήκη του Οσίου Νικάνορα . Μαθαίνουμε από τα σπαράγματα.
Το 1950-1964 όπως γράφει ο Π. Δημόπουλος, ο Νικόλαος Δελιαλής με ενέργειές του πέτυχε να χαρακτηριστεί το αρχοντικό του Γεωργίου Λασσάνη ως διατηρητέο, το θέμα αυτό το παρακολουθούσε και επανήλθε το 1973 γιατί η κατάσταση ήταν στάσιμη και εξακολουθούσε να είναι το αρχοντικό αποθήκη από τον τελευταίο ιδιοκτήτη. Υπάρχει ένα παρόμοιο γεγονός για το αρχοντικό του Γ. Λασσάνη , όταν επισκέφτηκε την Κοζάνη ο Υπουργός Πολιτισμού Γ. Πλυτάς. Το 1980. Θα το παρουσιάσω προσεχώς ήμουν παρόν στη συγκέντρωση, μεταφέροντας όλη τη συζήτηση γιατί κινδύνευσε να αρθεί το διατηρητέο.
Τα όσα περιέγραψα ενδεικτικά από το πόνημα του Π. Δημόπουλο για τον Ν. Δελιαλή είναι μέρος του μεγάλου έργου του στη βιβλιοθήκη. Μας έδωσε μια Εικόνα που είχε δημιουργήσει ου Νικουλ’κξ . Πιστεύω οι νέοι επιστήμονες ιστορικοί της Κοζάνης, θα γευτούν το πνευματικό νέκταρ που διαχέεται στη Βιβλιοθήκη και αφορά και την τοπική μας ιστορία, αν ασχοληθούν εμβριθώς με τη βιβλιοθήκη.
Με συγκίνησε βαθύτατα το ανθρώπινο και διδακτικό αυτό πόνημα για τον αείμνηστο Ν. Δελιαλή. Εκφράζω τα συγχαρητήρια μου και τις ευχαριστίες μας προς τον Π. Δημόπουλο πρώην πρόεδρο του Δ.Σ. της Βιβλιοθήκης. Βαθύς στοχαστής και ερευνητής ου Νικουλ’κς μελετούσε και φιλοσοφούσε για κάθε εύρημα. Τιμήθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών για το έργο του, τα μέλη αυτής αποκαλούνται Αθάνατοι. Άρα Αθάνατος έγινε και ο Νικόλαος Δελιαλής.
Συμπληρώνω ότι ο Σύλλογος Κοζανιτών Θεσσαλονίκης ο Άγιος Νικόλαος, που εκδίδει το περιοδικό ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ. , αφιέρωσε σε διπλό τεύχος 6-7 του 1983, μετά τον θάνατό του ,στον Νικόλαο Π. Δελιαλή . Συμπεριέλαβε 18 κείμενα από επιστήμονες και άλλους καθώς και επιστολή από τον διανοούμενο Κ.Θ. Δημαρά και του Μητροπολίτη Διονυσίου επιμνημόσυνο λόγο, που εκφωνήθηκε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου για το έργο του Νικολάου Δελιαλή στη Βιβλιοθήκη.
Ελπίζω το νέο Δ. συμβούλιο να δώσει νέα προώθηση στα θέματα της βιβλιοθήκης και πρωτεύει η πρόσληψη Διευθυντή στη Βιβλιοθήκη, ειδικό επιστήμονα και με ξένες γλώσσες, που στερείτε από το 1996, όταν απέθανε ο Διευθυντής Βασίλης Σαμπανόπουλος. έχουν περάσει23 χρόνια, παγκόσμιο φαινόμενο που να μην έχει διευθυντή η βιβλιοθήκη , που είναι μάλιστα ιστορική και με μεγάλο αριθμό βιβλίων και χειρογράφων. Με τα προσόντα αυτά έχουμε Δικό μας επιστήμονα, τον ανέφερα σε προηγούμενο κείμενο που δημοσίευσα.
Γιάννης Κορκάς
