ΤΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΦΑΝΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
Με την ευχή κάθε βράδυ όλοι να …ρίχνονται ξεκίνησε την εξιστόρηση για το έθιμο των φανών της Κοζάνης, μιλώντας στο ράδιοΛόγος, ο λαογράφος Γιάννης Κορκάς, μιλώντας για την ιστορία των Αποκριών στην Κοζάνη, που ξεκίνησαν το 1747, αλλά επίσημα το 1905. Έκτοτε, το έθιμο άλλαξε, τροποποιήθηκε στο διάβα το χρόνου, αυτό όμως που το διατηρεί ως τις μέρες μας είναι οι άνθρωποι της γειτονιάς.
Όπως ανέφερε ο κ. Κορκάς: “Για τα καρναβάλια της Κοζάνης έχουν γραφτεί πάρα πολλά βιβλία, από κοζανίτες, που ερευνούσαν από που προέρχονται, με τι συνδέονται, ποιο είναι το νόημά τους και πως καθιερώθηκαν να τελούνται στην Κοζάνη, ειδικά για το μοναδικό φαινόμενο του φανού. Περίπου 24 κοζανίτες έχουν γράψει για τα καρναβάλια, σε όλες τις πτυχές τους, ωστόσο δύο σημαντικά βιβλία, που υπάρχουν είναι από τον ιδρυτή του Μουσείου Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο και της Ματίνας Τσικριτζή Μόμτσιου. Για το λόγο αυτό, όπως πρότεινε ο ίδιος, η Δημοτική Βιβλιοθήκη πρέπει να τα επανεκδώσει, γιατί πρόκειται για την τοπική ιστορία της πόλης”.
Τα καρναβάλια άρχισαν στην Κοζάνη το 1747. Επισήμως άρχισαν το 1905 . Το έργο “Η Γενοβέφα” είχε παιχτεί τότε και από εκεί και πέρα επικράτησε να γίνονται εκδηλώσεις. Επίσης, αναφερόμενος για τον φανό “Του Λάτσκου το 
Πηγάδ”, στη διασταύρωση των οδών Π. Χαρίση και Ξενοφών Τριανταφυλλίδη . Εκεί το 1790 έχτισε ένα πηγάδι ο Ιωάννης Λάτσκος, πατέρας του Γ. Λασσάνη. Εκεί, αναβίωσε ο φανός , τη δεκαετία του ’30 και στην επιτροπή του φανού συμμετείχαν επιφανείς κοζανίτες και γνωστοί. Ο φανός σταμάτησε την Κατοχή, στον πόλεμο. Στις μέρες μας, ο σύλλογος Κόζιανη αποφάσισε την αναβίωση του φανού στο σημείο και φέτος πήρε επίσημο χαρακτήρα, στην παιδική χαρά, απέναντι από τον Μύλο του Χασάπη. Αυτός ήταν από τους πιο παλιούς και καλύτερους φανούς, τονίζει ο κ. Κορκάς , λέγοντας πως είχε τραγούδια κλέφτηκα ,δημοτικά, ερωτικά . Μάλιστα την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα, ήταν ένας τρόπος να περνούν κρυφά μηνύματα. Όμως, η ομορφιά του φανού ήταν τα τραγούδια με υπονοούμενα, χαρακτήρας που χάθηκε στις μέρες μας. Τότε, κερνούσαν κρασί από τη βαρέλα και μόνο, μάλιστα από κοζανίτικα αμπέλια.
Το έθιμο, εξελίχθηκε στο πέρασμα των χρόνων. Σε αυτό μπήκαν όργανα, η νεολαία συμμετέχει και τραγουδάει αθυρόστομα τραγούδια, χάνοντας το χαρακτήρα των τραγουδιών των φανών, σύμφωνα με τον ίδιο. Εκείνες τις εποχές γινόταν μεγάλα γλέντια και μάλιστα , τη δεκαετία του 30, οι κυρίες έραβαν τουαλέτες για να χορέψουν στους αποκριάτικους χορούς της εποχής! Ο κόσμος περίμενε πως και πως να έρθουν οι απόκριες για να χορέψουν, αλλά και για να σατιρίσουν τη δημοτική αρχή και όχι μόνο!
“Οι φανοί της Κοζάνης είναι καθαρά έργο της γειτονιάς” , κατέληξε ο κ. Κορκάς, λέγοντας πως αν λείψουν οι άνθρωποι της γειτονιάς θα λείψουν και οι φανοί. Αυτή η βαθιά έννοια του φανού, ο χορός για τη γονιμοποίηση της φύσης, την άνοιξη, το χτύπημα των ποδιών για να φύγει ο χειμώνας, είναι στα μηνύματα των τραγουδιών. Ωστόσο, οι γκλίτσες δεν έχουν σχέση με τον φανό, κατέληξε, λέγοντας πως αυτές χρησιμοποιούνταν μόνο στον βλάχικο φανό, γιατί τότε ήταν τσελιγκάδες ! Οι κοζανίτες μεγάλης ηλικίας είχαν μεγάλες βέργες για να περπατήσουν, σε αντίθεση. Οι Αποκριές ξεκίνησαν το 1905, σταμάτησαν στη μικρασιατική καταστροφή, ξεκίνησαν ξανά το 1925 , γινόταν μέχρι το 1940, ορισμένοι μάλιστα γινόταν και επί κατοχής. Μετά τον εμφύλιο, το 1955 έλαβε μέρος επίσημα ο δήμος, ενισχύοντας το έθιμο. Επίσης, στην ιστορία έχουν μείνει οι Αποκριές το 1937, όπου είχαν λάβει μεγάλη διάσταση , με την εμφάνιση του Σαρλό. Ιστορίες από την παλιά Αποκριά της Κοζάνης…..
Β.Σ.
