Βρισκόμαστε στις τελευταίες ημέρες του Σεπτέμβρη του 1944 και στην κατακτημένη από τους Γερμανούς τότε Ελλάδα επικρατεί ένα χάος. Οι γερμανικές δυνάμεις αποσύρονταν από το νότο προς το βορρά, η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση προσπαθούσε να καλύψει το κενό στέλνοντας αμέσως στα απελευθερωμένα εδάφη υπουργούς και οι αντάρτες προσπαθούσαν να θέσουν κάτω από τον έλεγχό τους όσο το δυνατόν περισσότερες περιοχές. Η κρατική μηχανή δούλευε μόνο από κεκτημένη ταχύτητα και κάθε επικοινωνία με την πρωτεύουσα είχε σταματήσει.
Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την απόλυτη διάλυση της οικονομίας. Ο δε πληθωρισμός ήταν εξωπραγματικός. 2 αυγά που τον Απρίλιο του 1941 κόστιζαν 3 δραχμές, τον Οκτώβρη του 1944 είχαν φτάσει, αν βέβαια τα έβρισκες, 700.000.000.000 (εφτακόσια δις δηλαδή). Επί της ουσίας το χρήμα που κυκλοφορούσε δεν είχε καμία απολύτως αξία.
Στην Αθήνα η Τράπεζα της Ελλάδος έλυνε το πρόβλημα τυπώνοντας στοίβες από δισεκατομμύρια. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις 3 Νοεμβρίου κυκλοφόρησε το μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία ελληνικό χαρτονόμισμα των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών. Στην επαρχία όμως το πρόβλημα παρέμενε άλυτο, καθώς τα τοπικά υποκαταστήματα ήταν αδύνατον να προμηθευτούν οποιαδήποτε ποσότητα χαρτονομισμάτων. Έτσι, εμφανίστηκαν οι διάφορες τοπικές εκδόσεις…
Στα Τρίκαλα, την περίοδο αυτή, διορισμένος κατοχικός Νομάρχης ήταν ο Χρυσόστομος Πιπιλιάγκας. Όσον αφορά την ζωή του, αναφέρουμε αρχικά ότι γεννήθηκε το 1899 στη Βλάστη Κοζάνης. Διορίστηκε Νομάρχης Τρικάλων για πρώτη φορά το 1932 και ξανά επί Κατοχής. (η συνέχεια της ζωής του παρακάτω).
Το συγκεκριμένο ιστορικό χαρτονόμισμα κυκλοφόρησε την 1η Οκτωβρίου 1944 μόνο στα Τρίκαλα. Ο Πιπιλιάγκας ζήτησε από τον Γερμανό Διοικητή Φρόλιχ να επιτρέψει την «κατασκευή» χαρτονομισμάτων για να αντιμετωπιστούν έκτακτες ανάγκες. Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα νέα αυτά χαρτονομίσματα των 200ων εκ. δραχμών τυπώθηκαν πάνω σε παλιά χαρτονομίσματα των 5.000 δραχμών του 1943, καθώς χρησιμοποιήθηκαν τα άχρηστα πλέον αποθεματικά του τοπικού τραπεζικού καταστήματος.
Το χαρτονόμισμα φέρει την ένδειξη: «Βάσει εξουσιοδοτήσεως της Φελντκομαντατούρ 1029 της 29ης Σεπτεμβρίου 1944». Στο κάτω δεξί μέρος έχει τυπωμένη την υπογραφή του Νομάρχη Πιπιλιάγκα και στο αριστερό του Γερμανού διοικητή της πόλης, του πλατζ-κομαντάντ Frolich, ενώ στο κέντρο φέρει αποτύπωμα κόκκινης γερμανικής σφραγίδας με τον αετό και τη σβάστικα. Η ζωή των χαρτονομισμάτων αυτών δεν κράτησε πολύ. Έχασαν αμέσως τη συναλλαγματική τους αξία, καθώς λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου, τα Τρίκαλα απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς.
Ο Πιπιλιάγκας συνέχισε τη ζωή του. Κατά τον Εμφύλιο συνελήφθη από τον ΕΛΑΣ, κρατήθηκε για μεγάλο διάστημα και δικάστηκε για δωσιλογισμό, κατηγορία όμως για την οποία κρίθηκε αθώος. Εξελέγη βουλευτής Κοζάνης με την Ηνωμένη Παράταξη Εθνικοφρόνων στις εκλογές του 1946 λαμβάνοντας 5.646 ψήφους. Το 1970, κατά την περίοδο δηλαδή της δικτατορίας με την οποία διατηρούσε φιλικότατες σχέσεις, εξέδωσε το βιβλίο «Η Ελλάς κατά την από του 1942-1967 περίοδον. Εχθρική Κατοχή-Εαμοκρατία-Δεκεμβριανόν Κίνημα-Συμμοριτοπόλεμος-Εθνική Επανάστασις». Στο βιβλίο αυτό δεν κάνει καμία απολύτως μνεία για τη δραστηριότητά του κατά την περίοδο της Κατοχής. Απεβίωσε στην Αθήνα το φθινόπωρο του 1982.
Το χαρτονόμισμα της φωτογραφίας προέρχεται από την υπ. αριθμ. 480 δημοπρασία νομισμάτων του οίκου Καραμήτσου και πληροφοριακά ο λαχνός έκλεισε στα 485€. Ευχαριστώ πολύ τους αδελφούς Asteris Karamitsos και Polidefkis Karamitsos για την άδεια να το χρησιμοποιήσω.
Χρησιμοποιήθηκαν επίσης στοιχεία από τους:
– Αντώνης Λιναρδάκης. «Τα χαρτονομίσματα των Τρικάλων». Περιοδικό Συλλεκτικός Κόσμος, τεύχος 39, Φεβρουάριος 1984.
– Θανάσης Μιχαλάκης, δημοσιογράφος και ιστορικός. «Ένα μοναδικό, αμιγώς τρικαλινό χαρτονόμισμα της Κατοχής». 08/01/2014, www.trikkipress.gr
