Την Πέμπτη Κυριακή των νηστειών η Εκκλησία μας όρισε να τιμάται η μνήμη της οσίας Μαρίας της Αιγύπτιας. Ποια ήταν όμως αυτή; Ήταν περίφημη πόρνη της Αλεξάνδρειας, πού έζησε τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Και γιατί την τιμά η Εκκλησία; Ασφαλώς δεν την τιμά για την πορνεία της, αλλά για τη μετάνοιά της. Και επειδή η κοσμική αντίληψη αισθάνεται απέχθεια για τη μετάνοια ακόμη και στον ελληνικό χώρο είχε επιβληθεί η φράση «παριστάνει την οσία Μαρία».
Η Μαρία, η μετέπειτα οσία, έζησε περιπετειώδη νεότητα και κατέκτησε πλήθος εραστών ξεκινώντας την ασωτία από ηλικίας δώδεκα ετών, κατά τον συναξαριστή της, πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο, άγιο της Εκκλησίας. Ήταν το τέλος της μεταβατικής περιόδου, κατά την οποία ο ειδωλολατρικός κόσμος έδινε μάχες οπισθοφυλακής χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο νέος κόσμος, ο χριστιανικός, δεν διατήρησε εν τινι μέτρω τα πάθη, που ταλάνιζαν τον αρχαίο. Δεν γνωρίζουμε αν στην ασωτία την ώθησε πρόσωπο του περιβάλλοντός της ή σύρθηκε στην πορνεία απροστάτευτη. Το άκρως εντυπωσιακό είναι ότι δεν πρόσφερε τις υπηρεσίες της έναντι αμοιβής! Σήμερα βέβαια, που ο κόσμος μας καυχάται για τα δικαιώματα, υπάρχουν δωδεκάχρονες και ακόμη μικρότερες πόρνες, όμως οι προαγωγοί εισπράττουν κανονικά την αμοιβή. Μόνο που δεν καθίστανται ποτέ γνωστά τα ονόματα των «αξιοπρεπών κυρίων», που ασελγούν επί ανηλίκων. Η Πολιτεία φροντίζει να μη παραδίδει στη δημοσιότητα «προσωπικά δεδομένα»!
Τί ώθησε τη Μαρία να πραγματοποιήσει προσκυνηματικό ταξίδι στους Αγίους τόπους; Η αναζήτηση νέων εμπειριών. Ίσως ο θολωμένος νους της να καλλιέργησε τη σκέψη ότι θα ήταν μεγάλη της επιτυχία να αρπάξει εν πλω στα πλοκάμια της κάποιους από τους νέους, που είχαν τάξει να προσκυνήσουν την Αγία Γη. Και ομολόγησε, αργότερα, πως το πέτυχε. Ποιοι ήταν εκείνοι, που υπέκυψαν στα θέλγητρά της, δεν μας είναι γνωστό. Οι πολλοί παραμένουν άγνωστοι. Λίγοι εγγράφονται στα κατάστιχα της ιστορίας, της κοσμικής κυρίως οι προκαλέσαντες μεγάλα δεινά στην ανθρωπότητα, της εκκλησιαστικής οι άγιοι. Και είναι τρομακτικά διαφορετική η αντίληψη των κοσμικών από τους εκκλησιαστικούς ιστορικούς. Σαφώς το ευρύ κοινό προτιμά τους πρώτους θεωρώντας ανούσια τα γραφόμενα από τους άλλους.
Η Μαρία, όπως οι λοιποί προσκυνητές, αν και δεν ανήκε στην ομάδα εκείνων, επιδίωξε να εισέλθει στον ιερό ναό της Αναστάσεως του Σωτήρος Χριστού. Κάποια δύναμη όμως την αδρανοποίησε. Παραμύθια, ισχυρίζονται οι μη αποδεχόμενοι άλλες δυνάμεις πέραν των φυσικών. Και η Μαρία, συγκλονισμένη, έδωσε την υπόσχεση της μετάνοιας, προκειμένου να άρει την απαγόρευση. Μάταια την περίμεναν εκείνοι, που έκαναν το προσκύνημα ατελέσφορα, να τους συνοδεύσει κατά την επάνοδο στην Αλεξάνδρεια. Εκείνη προχώρησε ανατολικά του Ιορδάνη και εγκαταβίωσε στην έρημο μόνη επί δεκαετίες. Είναι δυνατόν να συνέβη αυτό; Μόνο εκείνοι που αισθάνθηκαν έντονο τον συγκλονισμό, που τους οδήγησε σε αποφασιστική μετάνοια και αλλαγή στάσης στον βίο, δυνατόν να το κατανοούν σε βάθος. Οι πολλοί αδυνατούν να κατανοήσουν την μετάνοια ως αποφασιστική αλλαγή βίου. Προτιμούν όλοι οι άνθρωποι να παραμένουν αμετανόητοι, ώστε και αυτοί να αυτοδικαιώνονται!
Ο Κύριός μας, που μας πρόσφερε την ανεπανάληπτη περικοπή, τη γνωστή ως του ασώτου υιού, δεν επέτρεψε να μείνει άγνωστη η ιστορία της εκπληκτικής μετάνοιας μιας γυναίκας. Μεγάλος ασκητής ο ιερομόναχος Ζωσιμάς, που είχε αναλώσει δεκαετίες στη σκληρή άσκηση, δέχθηκε κάποτε λογισμό υπεροψίας: Άραγε υπήρχε ασκητής στην περιοχή, που θα του προσέφερε ωφέλεια ο διάλογος μαζί του; Με τον λογισμό αυτό προχώρησε στην έρημο και συνάντησε τη Μαρία, από την οποία έμαθε τον πολυτάραχο βίο της. Βεβαίωσε ο άγιος Ζωσιμάς ότι την είδε να αιωρείται επάνω από το έδαφος σε στάση προσευχής! Έγινε και δεύτερη συνάντηση των δύο οσίων προσώπων, μετά έτος. Η όσια, για να τον συναντήσει περπάτησε επάνω στα νερά του Ιορδάνη και στη συνέχεια κοινώνησε. Κατά την Τρίτη συνάντηση ο όσιος Ζωσιμάς βρήκε την οσία Μαρία νεκρή.
Υπάρχουν και άλλες ιστορίες λογισμού υπεροψίας μεγάλων ασκητών. Ο μέγας Αντώνιος, ο πολιστής της ερήμου, διέφυγε τον κίνδυνο ακούγοντας φωνή του Θεού να του λέγει ότι υπάρχει ένας επιδιορθωτής υποδημάτων στην Αλεξάνδρεια, πού έφθασε σε μεγαλύτερο ύψος αγιότητας. Τον επισκέφθηκε ο μεγάλος άγιος, συνομίλησαν και αναχώρησε ήρεμος. Ο μπαλωματής είχε φθάσει σε μεγάλο ύψος αγιότητας χάρη στο ταπεινό του φρόνημα. «Ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται»!
Με την πάροδο των αιώνων η νέα πίστη πάλιωσε, ξεθώριασε. Δεν οφείλεται αυτό πρωτίστως στους εχθρούς της, που την πολέμησαν με φανατισμό, αλλά στον εφησυχασμό και στην εκκοσμίκευση των θεωρουμένων πιστών, λόγω στρέβλωσης της διδασκαλίας του Χριστού. Και έφθασε μάλιστα εποχή, κατά την οποία απορρίφθηκε στις «χριστιανικές» κοινωνίες όχι μόνο η Ανάσταση του Χριστού αλλά ακόμη και η ύπαρξη Θεού και μάλιστα στο όνομα δήθεν της Επιστήμης. Κατά την παραμονή όμως της μεγάλης γιορτής της χριστιανοσύνης, του Πάσχα, το ενδιαφέρον όλων, πιστών και «απίστων» στρέφεται στο πρόσωπο του Χριστού. Οι πρώτοι προσπαθούν επιτυχώς ή ανεπιτυχώς να βιώσουν το μέγιστο γεγονός της ιστορίας, οι άλλοι να πληροφορηθούν κάτι το νέο γύρω από πρόσωπο «νεκρό» εδώ και δύο χιλιετίες. Και πότε σπεύδουν να ενημερωθούν από εμπαθή και φαντασιόπληκτο συγγραφέα, που «αποκαλύπτει» τα επτασφράγιστα μυστικά του χριστιανισμού, πότε να διαβάσουν «απόκρυφο» ευαγγέλιο μη έχοντας προηγουμένως διαβάσει από περιέργεια τα κανονικά για την Εκκλησία Ευαγγέλια, πότε να ενημερωθούν από «έγκριτη» εφημερίδα, που δημοσιεύει «βαθυστόχαστο» άρθρο «σοβαρού επιστήμονα», που βρήκε τον οικογενειακό τάφο του Χριστού ή ήρθε σε επαφή με τους απογόνους Του! Γιατί άραγε αυτή η ελαφρότητα; Επειδή ο αναστημένος Ιησούς είναι ανυπόφορος! Δύο χιλιάδες έτη πέρασαν και ακόμη προκλητικός προβάλλει εμπρός μας ζωντανός! Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους αρχαίους φιλοσόφους, μεγάλους διανοητές, κοινωνικούς μεταρρυθμιστές.
Δεν ενοχλεί όμως μόνο το πρόσωπο Ιησούς Χριστός. Ενοχλούν και όσοι με συνέπεια πορεύθηκαν στον βίο τους επιδιώκοντας με την άσκηση την κάθαρση, τον φωτισμό και τη θέωσή τους. Και δεν υπήρξαν λίγοι οι άγιοι της Εκκλησίας, παρά τα αυστηρά κριτήρια αγιότητας. Και είναι ο λαός που, κατά κανόνα, μαρτυρεί την αγιότητα και ακολουθεί η αγιοκατάταξη. Και στην εποχή μας παρά τη μεγάλη παρακμή, που βιώνουμε, δεν εξέλιπαν οι άγιοι, που νοηματοδοτούν τον άχαρο βίο μας στην οικονομική ευμάρεια και την έλλειψη νοήματος. Όμως είναι ανυπόφοροι για τους αρνούμενους τη μετάνοια, καθώς εμφορούνται από εγωπάθεια και είναι υποδουλωμένοι σε πάθη. Θα ησύχαζαν, αν ο Ιησούς Χριστός είχε αποκτήσει τέκνα από την αγία Μαγδαληνή, αν οι άγιοι ήσαν εγωπαθείς, άπληστοι, φιλόδοξοι λάγνοι. Τότε και μόνο θα αισθάνονταν τη συνείδησή τους αναπαυμένη με τη βεβαιότητα ότι ο Χριστός υπήρξε σπορέας ουτοπίας, υπέρτατης ουτοπίας, καθώς η διδασκαλία του αντιστρατεύεται την ανθρώπινη φύση. Αλλά δεν προκαλεί μόνο η Ανάσταση του Χριστού, που επιχειρούν να την υποβαθμίσουν προσδίδοντας σ’ αυτήν, κατά τις ημέρες του Πάσχα συμβολικό χαρακτήρα, προβάλλοντας την εαρινή αναζωογόνηση. Προκαλούν και όσοι έδειξαν με τη στάση βίου ότι το πείραμα πέτυχε και δεν έχει να κάνει με τη φύση, αλλά με την προαίρεση του ανθρώπου.
Και όσο εμμένουν κάποιοι να υμνούν τον αναστάντα Θεάνθρωπο ψάλλοντας «Χριστός ανέστη», τόσο οι νέοι σταυρωτές Του επιχειρούν να διαστρέψουν την ιστορία. Τίποτε δεν έχουν διδαχθεί από εκείνους που το ίδιο επιχείρησαν κατά το παρελθόν, παλαιό και πρόσφατο. Ο Χριστός τόνισε: «Πύλαι Άδου ου κατισχύσουσιν αυτής», της Εκκλησίας. Η Εκκλησία πολεμουμένη νικά και δίδει μάρτυρες και οσίους. Οι «προφήτες», που διακήρυξαν ότι η πίστη στον Χριστό θα καταστεί αντικείμενο μελέτης των ιστορικών του μέλλοντος διαψεύσθηκε κατ’ επανάληψη. Τα υποκατάστατα που προσφέρει για παρηγοριά στον άνθρωπο η άρνηση του Θεού είναι τα ξυλοκέρατα, που δεν είναι δυνατόν να χορτάσουν την πείνα της ψυχής.
«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»
