Η ΤΟΤΕ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΑΣΣΑΝΗ – Ο ΛΑΖΟΣ ΚΟΥΖΙΑΚΗΣ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ
Στην ιστορία της παλιά Κοζάνης και συγκεκριμένα της πλατείας Λασσάνη όπως ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες, τα παλιά μισκιάθκα, μίλησε στο ράδιοΛόγος και τον Λύσανδρο Ρήγα ο πρόεδρος του φανού της Σκ’ρκας Λάζος Κουζιάκης, φέρνοντας στο φως λιγότερο γνωστές πτυχές από την εμπορική δραστηριότητα της περιοχής εκείνης.
Το όνομα “μισκιάθκα”, η κεντρική αγορά, δεν είναι ξεκάθαρο από που προήλθε, ωστόσο σύμφωνα με ένα έγγραφο του 1904 , του καθηγητή και ενεργού στελέχους για την οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα, Νικολάου Μαλούτα, αναφέρεται ότι ο Παύλος Μελάς όταν επισκέφθηκε την Κοζάνη μετά από μια – δυο ημέρες επισκέφθηκε τα “διμισκιάθικα”, σαν ζωέμπορος, για να αγοράσει ζώα. Εκεί γινόταν το ζωοπάζαρο, κάθε Τρίτη και Σάββατο. Ο μισός χώρος της πλατείας, τότε, ήταν σκεπασμένος με λαμαρίνες – σιδηροκατασκευές , που είχε κάνει ο δήμος σε παλαιότερες εποχές και χρησιμοποιούνταν τη δεκαετία του ’50 για τη στέγαση των μανάβικων. Τότε υπήρχαν τρία μπακάλικα και ένα καφενείο, λειτουργώντας στην σκεπασμένη αγορά της Κοζάνης, τα λεγόμενα “μισκιάθκα”. Οι έμποροι και οι βιοτέχνες ήταν περιφερειακά, έχοντας τα καταστήματα και τα εργαστήριά τους: υποδηματοποιεία, εργαστήρια που έφτιαχναν χάλκινα σκεύη, καταστήματα εμπορικά και υφαντήρια.
Τα μισκιάθκα ήταν μια καθημερινή λαϊκή αγορά της Κοζάνης, ενώ κάθε Τρίτη και Σάββατο γινόταν μια υποτυπώδης λαϊκή αγορά , δίπλα από τα σκεπαστά, όπου λειτουργούσε και το ζωοπάζαρο, σε ένα άνοιγμα. Εκεί λειτουργούσε και ο “Νιάημερος”, πριν γίνει το ξενοδοχείο, όπως και δύο συνεργεία πεταλωτών. Πίσω από το σπίτι του Λασσάνη, ήταν ένα καφενείο στο οποίο σύχναζαν οι καραγωγείς. Το βράδυ, τα εμπορεύματα σκεπαζόταν με τέντες και εκεί υπήρχε νυχτοφύλακας , ο επονομαζόμενος “πασβάνης” , φυλάγοντας τα εμπορεύματα .
Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το ’58, επί δημαρχίας Ματιάκη, όπου αποφασίστηκε να χαλάσουν οι λαμαρίνες και να μεταφερθούν υποχρεωτικά όλα τα κρεοπωλεία της Κοζάνης, τα παλιά χασαπλιά. Ωστόσο, ο δωρητής Αρμενούλης έβαλε προϋπόθεση να μην χτιζόταν ποτέ η πλατεία και αν ποτέ χτιζόταν η ιδιοκτησία να περνούσε πάλι στην οικογένεια. Αυτό δεν ελήφθη υπόψη , ως αποτέλεσμα οι κληρονόμοι να παρουσιάζουν τις διαθήκες, προσφεύγοντας στον δήμο , επί δημαρχίας Παπαγιάννη (’78-’79). Τότε υποχρεωτικά ο δήμος έπρεπε να εφαρμόσει τις διαθήκες. Υπήρξαν προστριβές, και εντάσεις , ενώ επί δημαρχείας Παγούνη το ’82 προσπάθησε αρχικά να πείσει τους κρεοπώλες να εγκαταλείψουν τα καταστήματα, ενώ αργότερα το 1984όταν προέκυψαν κάποια κενά , άρχισαν να γκρεμίζονται, , για να φτάσουμε στη σημερινή μορφή της πλατείας Λασσάνη.
Παρόλα αυτά, η Κοζάνη ήταν μητρόπολη του εμπορίου για δεκαετίες και ένας από τους λόγους ανάπτυξης της παλιάς Κοζάνης ήταν η εμπορική και βιοτεχνική δραστηριότητα των κατοίκων της. Σε αυτό συνέβαλε και ο “Νιάημερος”, κατορθώνοντας να θεσπίζουν πολυήμερα παζάρια σε γειτονικές πόλεις και μια ημέρα στους ντόπιους εμπόρους, για να μπορούν να πωλούν τα εμπορεύματά τους οι κοζανίτες εκεί , και αντίθετα να μην έρχονται ξένοι έμποροι εδώ. Έτσι οι κοζανίτες είχαν στα χέρια τους την κίνηση της αγοράς της περιοχής. Η Εμποροπανήγυρη μεταφέρθηκε από τη Λασσάνη στην Ολύμπου, μετά έξω από το μύλο του Στέφου, μέχρι 3 χρόνια πριν τη μεταφορά του στο δρόμο του Αγ. Αθανασίου και κατέληξε στις ημέρες μας στη σημερινή του θέση.
Στο παζάρι, στην πλατεία Λασσάνη, στα Μισκιάθκα, στις Παράγκες. Ντόπια μαύρα καρπούζια και στα κοφίνια τα πρώτα σταφύλια. “Τότε δεν υπήρχαν άλλα φρούτα, τα ροδάκινα ήταν ελάχιστα, κεράσια φέρνανε από την Έδεσσα και μερικά άλλα φρούτα από την Βέροια. Αφθονούσαν, όμως, τα καρπούζια και τα πεπόνια, από τα πάμπολλα μποστάνια της περιοχής”.
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: “Κοζάνη, Οδοιπορικό στο χρόνο”, του Ιωάννη Μ. Τσιομπάνου
Β.Σ.
