του Γιάννη Κορκά
Όπως έχει καθιερωθεί από πολλά χρόνια και είναι πλέον έθιμο την Καθαρά Δευτέρα να χρησιμοποιείτε αντί για ψωμί η Λαγάνα , που είναι άζυμος άρτος και προέρχεται από το αρχαίο Ελληνικών «Λάγανον» φαίνεται έτρωγαν και οι αρχαίοι λαγάνα . Η Λαγάνα παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό και έχει το σχήμα πλακωτής ζύμης και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας της μεγάλης Σαρακοστής. Λέγεται επίσης ότι τη Λαγάνα την παρομοίαζαν με τον άρτο που έφαγαν οι Ισραηλίτες κατά την έξοδο από την Αίγυπτο που τους οδήγησε ο Μωυσής. Όπως επίσης ότι τον ένζυμο άρτο προ του Πάσχα των Εβραίων τον ευλόγησε και ο Χριστός.
Οι Φούρνοι δουλεύουν από βραδύς και όλη τη νύχτα προς την Καθαρά Δευτέρα να ζυμώσουν τη Λαγάνα. Ένα δείγμα της προετοιμασίας της Λαγάνας από του φουρνάρηδες , παραθέτω μία φωτογραφία μου, που είχα τραβήξει το 1998 περνώντας από το φούρνο του εξαδέλφου μου Γιάννη Κορκά ,επί της οδού Παύλου Χαρίση, η ώρα 2,30 μεσάνυχτα προς Καθαρά Δευτέρα να ζυμώνουν Λαγάνες μαζί με τις αδερφές του Μαίρη και Κική οι οποίες τον βοηθούσαν να έχουν έτοιμες τις Λαγάνες το Πρωϊ που συνήθως γίνεται το αδιαχώρητο στους φούρνους να αγοράσουν Λαγάνες και να πάνε να κάνουν τα Κούλουμα. Είναι και οι τρεις αείμνηστοι και συνεχίζουν την ενασχόληση με την Αρτοποιεία ,οι θυγατέρες του Γιάννη, Κατερίνα και Χριστίνα και, γιαγιά τους ήταν η φουρνάρισσα η Κατερνούλα που άφησε εποχή ως φουρνάρισσα. Ήδη ο Φούρνους Κορκά ξεπέρασε τον Αιώνα. Τιμούμε και τη μνήμη των.
Αναφερόμενος για την Καθαρά Δευτέρα να θυμίσω ότι παλιά οι νοικοκυρές έκαναν πάστρα όλο το σπίτι. Έχω γράψει και έχω συμπεριλάβει το κείμενο αυτό στο Βιβλίο μου «ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ». Το 2001. Θα το επαναφέρω γιατί αποκαλύπτει το μέγεθος της νοικοκυροσύνης των Κοζανιτισσών.
Την Καθαρά Δευτέρα έχουμε και τα Κούλουμα δηλαδή την έξοδο των ανθρώπων μετά των βαρύ χειμώνα του παρελθόντος προς τους χώρους αναψυχής και τα εξωκκλήσια για να δεχθούν την άνοιξη που η γη άρχιζε να πρασινίζει και τα δένδρα να βλαστάνουν , να πετάξουν τους Αετούς τα παιδιά , παλαιά έλεγαν να πετάξουν «τ’ Παμ-πορ» η « τ’ψαλίθρα». Είχαν και τους μπουχτσιάδες με νηστήσιμα .Και οι σύλλογοι που έχουν έξω από την Πόλη περίπτερα-οικήματα προσφέρουν φασολάδα.
Η ονομασία Κούλουμα είναι Λατινικό και σημαίνει σωρός, αφθονία , τελείωμα των μη νηστήσιμο φαγητών και αρχίζει η νηστεία της μεγάλης τεσσαρακοστής και παράλληλα σηματοδοτεί και το τελείωμα της Αποκριάς.
Φωτογραφία: του 1998, προ είκοσι δύο των
Στο φούρνο του Γιάννη Π. Κορκά ζυμώνει μαζί με τις αδερφές του Μαίρη και Κική τον άζυμο άρτο να παρασκευάσουν τις Λαγάνες.
