Ακολουθεί η επιστολή του Κώστα Μουσουρούλη στους αρμόδιους φορείς για την κατάρτιση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας:
«Η μετάβαση της χώρας στην κλιματική ουδετερότητα υλοποιείται σύμφωνα με τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας1 και με τα επιμέρους μέτρα2 του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), στα οποία περιλαμβάνεται η απεξάρτηση του ενεργειακού μίγματος από τον λιγνίτη. Στο πλαίσιο αυτό, καταρτίστηκε ένα αναλυτικό εθνικό Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) για την αναδιάρθρωση του παραγωγικού προτύπου των επηρεαζόμενων περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Μεγαλόπολης και δρομολογήθηκαν όλες οι αναγκαίες ενέργειες για την εφαρμογή του.
Το ΣΔΑΜ έθεσε αυτομάτως τις περιοχές μετάβασης στο κέντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος. Αυτό βεβαιώνεται από το ύψος των επενδυτικών πόρων οι οποίοι αναμένεται να υπερβούν τα 5 δις € σε βάθος 10ετίας, προερχόμενοι κυρίως από τον νέο Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) του επενδυτικού σχεδίου «Βιώσιμη Ευρώπη» καθώς και από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Για να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΕ, οι εθνικές αρχές πρέπει να υποδείξουν τις επιλέξιμες περιοχές για τις οποίες θα γίνει χρήση των πόρων σύμφωνα με τους Κανονισμούς που διέπουν τη λειτουργία του Μηχανισμού, ώστε ακολούθως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει τα αναλυτικά Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ), που θα υποβληθούν με το ΕΣΠΑ 2021-2027 υπό ένα ενιαίο Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.
Η έγκριση των ΕΣΔΙΜ θα επιτρέψει την στήριξη επενδύσεων στα οικεία εδάφη και από τους τρεις πυλώνες του ΜΔΜ: (1) το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) για την στοχευμένη διάθεση οικονομικών πόρων προς τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο, (2) το Ειδικό Καθεστώς3 InvestEU για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων και (3) τη Δανειακή Διευκόλυνση4 της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά οι πρωτοβουλίες της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας και την ανάπτυξη καθαρότερων μορφών ενέργειας, δεν αντικατοπτρίζονται μόνο σε στρατηγικά κείμενα όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, αλλά στηρίζονται χρηματοδοτικά με σκοπό την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης.
Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του εθνικού σχεδιασμού, με στόχο την κατάρτιση των ΕΣΔΙΜ Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης, η Συντονιστική Επιτροπή του ΣΔΑΜ κατά τη 12η συνεδρίασή της, αποφάσισε την άμεση διεξαγωγή διαβούλευσης με τους φορείς της εταιρικής σχέσης, όπως προβλέπεται στο άρθρο 7 παρ. 3 του σχεδίου Κανονισμού για τη θέσπιση του ΤΔΜ.
Όπως προαναφέρθηκε, τα ΕΣΔΙΜ, κατ’ απαίτηση του σχεδίου Κανονισμού ΤΔΜ (άρθρο 6), θα αποτελούν μέρος του Προγράμματος ΔΑΜ 2021-2027 και θα εγκριθούν με την ίδια απόφαση της Επιτροπής όπως και το Πρόγραμμα. Τα ΕΣΔΙΜ θα πρέπει να προσδιορίζουν τα επηρεαζόμενα εδάφη και να αιτιολογούν τον χαρακτηρισμό τους ως «περισσότερο αρνητικά επηρεαζόμενα εδάφη», μέσα από την ανάλυση των επιπτώσεων της απεξάρτησής τους από τον λιγνίτη στην επιχειρηματική δραστηριότητα, την απασχόληση και τον ενεργειακό εφοδιασμό, σύμφωνα με το σχέδιο Κανονισμού ΤΔΜ και με τα διαλαμβανόμενα στο Παράρτημα Δ5 της «Έκθεσης Επισκόπησης για τις κατευθύνσεις σχετικά με τις Επενδύσεις από το ΤΔΜ» η οποία καταρτίζεται στο πλαίσιο της αξιολόγησης6 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της έκδοσης από το
Συμβούλιο της ΕΕ των -ανά χώρα- συστάσεων κατά τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 7 και το Παράρτημα ΙΙ του σχεδίου Κανονισμού ΤΔΜ, τα ΕΣΔΙΜ θα πρέπει να περιλαμβάνουν (επιγραμματικά):
- την περιγραφή της διαδικασίας μετάβασης και τον προσδιορισμό των εδαφών του κράτους μέλους που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό
- αξιολόγηση των προκλήσεων που παρουσιάζει η μετάβαση για καθένα από τα προσδιορισθέντα εδάφη: o εκτίμηση των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών επιπτώσεων της μετάβασης προς μια
κλιματικά ουδέτερη οικονομία. o ανάγκες και στόχους που συνδέονται με την ανάπτυξη έως το 2030, με σκοπό την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 – συνεισφορά του ΤΔΜ o περιγραφή της συνέπειας με άλλες εθνικές, περιφερειακές ή εδαφικές στρατηγικές και σχέδια o είδη προβλεπόμενων πράξεων και προσδοκώμενη συμβολή τους στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής μετάβασης, ενδεχόμενη παροχή στήριξης σε παραγωγικές επενδύσεις, συνέργειες και συμπληρωματικότητα με άλλες πηγές χρηματοδότησης o ειδικούς δείκτες εκροών ή αποτελεσμάτων
- τους μηχανισμούς διακυβέρνησης.
Σημειώνεται ότι στα ΕΣΔΙΜ, εκτός από τις παρεμβάσεις στο πλαίσιο του ΤΔΜ, περιγράφονται οι αναγκαίες συνέργειες και η συμπληρωματικότητα με τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ, με λοιπές δράσεις που χρηματοδοτούνται από άλλα Ταμεία (π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης) καθώς και από τους πυλώνες 2 και 3 του ΜΔΜ. Συνεπώς, τα ΕΣΔΙΜ αξιοποιούν όλες τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης για την υλοποίηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων στις περιοχές μετάβασης και ευρύτερα.
Η κατάρτιση των ΕΣΔΙΜ αποτελεί, όπως προαναφέρθηκε, προαπαιτούμενο για το σχεδιασμό του προγράμματος ΔΑΜ και είναι απολύτως απαραίτητη στην Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος ΔΑΜ η οποία συστάθηκε και συγκροτήθηκε στο πλαίσιο της 2ης Εγκυκλίου της ΓΓ ΔΕ και ΕΣΠΑ για την προετοιμασία του σχεδιασμού των Προγραμμάτων 2021-2027.
Το συνημμένο προσχέδιο ΕΣΔΙΜ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, έχει καταρτιστεί σύμφωνα με το υπόδειγμα του Κανονισμού ΤΔΜ (Παράρτημα ΙΙ), ενώ συνοδεύεται από αναλυτικό Παράρτημα για την υποστήριξη και τεκμηρίωση του συνοπτικού – κανονιστικού κειμένου που θα υποβληθεί στην ΕΕ προς έγκριση μετά το πέρας της διαβούλευσης».
Προσχέδιο Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
