Τι θα γίνει με τα υδατορέματα εντός των μεταλλευτικών περιοχών
Στο σχέδιο νόμου για τη «Δίκαιη Αναπτυξιακή μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης» που βρίσκεται σε διαδικασία διαβούλευσης υπάρχει χωριστή αναφορά για την υλοποίηση έργων Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. σε Ζώνες Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.)
Κάθε άδεια, έγκριση, γνώμη, καθώς και κάθε εν γένει διοικητική πράξη, δήλωση ή δικαιοπραξία για την αδειοδότηση, κατασκευή και θέση σε λειτουργία έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού – Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.), που εγκαθίστανται εντός των Πυρήνων των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.), ιδίως οι Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.), η χορήγηση προσφορών όρων σύνδεσης και σύναψης σύμβασης σύνδεσης με τους αρμόδιους Διαχειριστές, η σύναψη Συμβάσεων Λειτουργικής Ενίσχυσης και η έκδοση αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας, συντελείται και διεκπεραιώνεται κατ` απόλυτη προτεραιότητα από τις αρχές που αδειοδοτούν τους αρμόδιους Διαχειριστές και Λειτουργούς, καθώς και όλες τις υπηρεσίες και φορείς που γνωμοδοτούν στο πλαίσιο της αδειοδότησης. Ειδικά τα αιτήματα για βεβαίωση παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. εξετάζονται κατά προτεραιότητα έναντι άλλων αιτημάτων, εντός του ίδιου κύκλου υποβολής αιτήσεων.
Για τα έργα Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που εγκαθίστανται εντός των Πυρήνων των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.), η προθεσμία της υποπερ. αα) της περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4685/2020 (Α’ 92) αναστέλλεται μέχρι τη έναρξη ισχύος του προεδρικού διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Ε.Π.Σ.) της Ζ.ΑΠ..
Έτσι η βεβαίωση ισχύει για φωτοβολταϊκούς, χερσαίους αιολικούς σταθμούς και υβριδικούς σταθμούς ΑΠΕ ακόμα μει εάν: (αα) Εντός έξι (6) μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της Βεβαίωσης, ο κάτοχος της Βεβαίωσης, εφόσον υποχρεούται σε διαδικασία Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, δεν έχει καταθέσει αίτηση για χορήγηση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). Τα αποδεικτικά υποβολής καταχωρούνται από τον Παραγωγό στο Ηλεκτρονικό Μητρώο. Για τους σταθμούς που έχουν υποχρέωση εκπόνησης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης η εν λόγω προθεσμία παρατείνεται κατά δώδεκα (12) μήνες.
Η αναστολή του προηγούμενου εδαφίου δεν κωλύει την υποβολή και έγκριση φακέλου Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) ή φακέλου για την υπαγωγή σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή υπαγωγής σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, αντίστοιχα, από την αρμόδια αρχή του ν. 4014/2011 (Α’ 209).
Με την προτεινόμενη ρύθμιση τροποποιείται εκτεταμένα το άρθρο 156 του ν. 4759/2020, ώστε να παρασχεθούν οι εύλογες και αναγκαίες διευκολύνσεις για την ταχεία αδειοδοτική ωρίμανση και εγκατάσταση έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης .Η ρύθμιση εντάσσεται στο πλαίσιο της εφαρμογής της Πράσινης Συμφωνίας, η οποία αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Επισημαίνεται ότι η ανωτέρω διάταξη υπαγορεύεται από έντονους λόγους δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι συναρθρώνονται στους δύο πυλώνες (α) της ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας και (β) της προστασίας του περιβάλλοντος.
Κατεδάφιση ΑΗΣ και αξιοποίηση υλικών κατεδάφισης και τέφρας
Στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης, προβλέπεται η κατεδάφιση κτιρίων της Δ.Ε.Η. Α.Ε. (ιδίως Ατμοηλεκτρικοί Σταθμοί – ΑΗΣ και συνοδές εγκαταστάσεις ορυχείων) εντός των Πυρήνων Ζ.ΑΠ..
Οι ιδιαίτερα μεγάλες ποσότητες των υλικών της κατεδάφισης μπορούν να αξιοποιηθούν για την αποκατάσταση των εκτάσεων των λιγνιτωρυχείων και των λιγνιτικών ΑΗΣ, στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Ενόψει αυτών, προβλέπεται ρητά η δυνατότητα απόθεσης των εν λόγω αποβλήτων στις παρακείμενες αποθέσεις των λιγνιτωρυχείων για λόγους αποκατάστασης, αφού προηγουμένως αφαιρεθούν τα τυχόν επικίνδυνα ή εν δυνάμει επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με τους ειδικότερους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην εκάστοτε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων .
H δε παραγόμενη τέφρα από την καύση του λιγνίτη αποτελεί χρήσιμο υποπροϊόν, το οποίο αξιοποιείται κατά την ανάμιξή του με τα άγονα υλικά εκσκαφών και χρησιμοποιείται, απευθείας και χωρίς επεξεργασία για τη βελτίωση των γεωτεχνικών ιδιοτήτων των αποθέσεων αγόνων υλικών. Οι σταθεροποιητικές (ποζολανικές) ιδιότητες της τέφρας την έχουν καταστήσει χρήσιμο δομικό υλικό και την καθιστούν το πλέον κατάλληλο υλικό σταθεροποίησης εδαφών. Ακολούθως, για την τέφρα που παράγεται ως αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ορίζεται το επιτρεπτό της περαιτέρω χρήσης της, λογιζόμενη ς ως υποπροϊόντος του άρθρου 5 του ν. 4819/2021 (Α’ 129)
Οριοθέτηση υδατορεμάτων
Στην ισχύουσα νομοθεσία προβλέπεται η υποχρέωση αδειοδότησης των αποστραγγιστικών γεωτρήσεων των ορυχείων. Η διαδικασία αποστράγγισης υλοποιείται, κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (Κ.Μ.Λ.Ε.) μέσω υδρογεωτρήσεων, μόνο σε ενεργά ορυχεία κατά τη λειτουργία τους, το οποίο δεν καταλαμβάνει τη μεταλιγνιτική περίοδο.
Επιπροσθέτως, η ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των υδατορεμάτων εντός ορυχείων δεν αντανακλά τις τεχνικές ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής διαδικασίας και, επομένως, αποτυγχάνει να διασφαλίσει την περιβαλλοντική προστασία των υδατορεμάτων εντός ορυχείων, κατάσταση που επιβαρύνεται από την ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία οριοθέτησης ως ισχύει σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη μεταλλευτική νομοθεσία σήμερα. Επιπλέον, αγνοεί τις αντίστοιχες ρυθμίσεις του Κ.Μ.Λ.Ε., που περιλαμβάνει ρητές ρυθμίσεις προστασίας των υδατορεμάτων , προσαρμοσμένες στις τεχνικές ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας. Ακολούθως και προς αντιμετώπιση των παραπάνω, με την προτεινόμενη διάταξη επιδιώκεται η θέσπιση μιας σαφούς και απλούστερης διαδικασίας για την οριοθέτηση των υδατορεμάτων εντός των μεταλλευτικών περιοχών.
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των απαλλοτριωμένων εδαφών
Με την προτεινόμενη διάταξη ρυθμίζεται σε συμμόρφωση με πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 2515/2013, 15 2517/2013 2518/2013 και 2519/2013) το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εδαφών τα οποία, ενώ έχουν απαλλοτριωθεί με δαπάνες της Δ.Ε.Η. Α.Ε., περιήλθαν κατά κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο.
Κατ’ εφαρμογή της παραπάνω νομολογίας, ορίζεται ότι η Δ.Ε.Η. Α.Ε. καθίσταται κυρία των εκτάσεων αυτών, εφόσον καταβάλλει πλήρως τις οιασδήποτε αποζημιώσεις που οφείλει για τις εκτάσεις των αναφερόμενων απαλλοτριώσεων.
Ιωάννα Παπαδημητρίου
