Στις 3 Οκτωβρίου 2017 συνεδρίασε η Διαρκής Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων με θέμα ημερήσιας διάταξης την ενημέρωση των μελών της Επιτροπής, σχετικά με την επιδημική έξαρση της ιλαράς και την εμβολιαστική πολιτική στη χώρα. Σε αυτήν έγινε σαφές ότι δεν είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός στα σχολεία, κάτι που ήρθε και πάλι στο φως της δημοσιότητας παίρνοντας την αναμενόμενη έκταση, παρότι ισχύει εδώ και χρόνια.
Πάλι στο προσκήνιο τα κρούσματα της ιλαράς για να δικαιολογήσουν την ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για εμβολιασμό όταν ο στόχος του 95% είναι ήδη πολύ υψηλός και είναι διαπιστωμένο ότι το μεγαλύτερο μέρος των κρουσμάτων αφορά ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως Ρομά ή μετανάστες. Αλήθεια ποιους εξυπηρετεί η ποινικοποίηση της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού; Μήπως τις εταιρίες φαρμάκων που τα εμπορεύονται και επενδύουν εκατομμύρια σε αυτά; Γιατί τέτοιο κύμα τρομοκρατίας στους γονείς να τρέξουν πάλι για εμβολιασμούς; Υπάρχει γονέας που δεν θέλει την υγεία του παιδιού του και της κοινότητας που ζει;
Στα σχολεία της Κοζάνης είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού οι περιπτώσεις παιδιών χωρίς πλήρη εμβολιαστική κάλυψη για να κινδυνολογούμε για το θέμα. Οι διευθυντές δέχονται φυσικά και παιδιά μη εμβολιασμένα, όπως επιτρέπει το υπουργείο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι αποτελούν κινητές βόμβες για την σχολική κοινότητα.
Αξίζει να δώσουμε την προσοχή μας σε μερικές από τις παρακάτω απόψεις , έστω κι αν είναι αντικρουόμενες για να μην πέσουμε πάλι σε μια ακόμα παγίδα διχασμού.
«Δεν είμαι σίγουρος ότι ο εμβολιασμός είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο στη χώρα μας σήμερα»
Ο καθηγητής του Τομέα Υγείας του Παιδιού της ΕΣΔΥ, κ. Παναγιώτης Παναγιωτόπουλος ανέφερε: «…, επειδή ακούγονται και πάρα πολλά για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού. Νομίζω ότι αυτό πρέπει να το σκεφτεί πάρα πολύ καλά κανένας, κυρίως με κριτήριο αποτελεσματικότητας. Δεν είμαι σίγουρος ότι είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο στη χώρα μας σήμερα, ακριβώς και λόγω της περιορισμένης έκτασης του φαινομένου. Στη δημόσια υγεία υπάρχει μια αρχή, την οποία διδάσκουμε στους φοιτητές. Οφείλουν τα μέτρα δημόσιας υγείας να ακολουθούν την αρχή της αναλογικότητας. Τα μέτρα πρέπει να είναι ανάλογης έκτασης και να προκαλούν ανάλογη δυσλειτουργία στην κοινωνία με τον κίνδυνο που υπάρχει. Αυτό θέλει πάντα πολύ ειδική και ιδιαίτερη στάθμιση και στάθμιση των επιδημιολογικών δεδομένων που, θέλω να προσθέσω, το ΚΕΕΛΠΝΟ τα συλλέγει με μεθοδικότητα και έχουμε κάπου να βασιζόμαστε όλοι και να μιλάμε με ένα ενιαίο έδαφος πραγματικών δεδομένων»
Ο ίδιος τόνισε ότι μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 200 περιστατικά ιλαράς, το 70% με 75% αφορούν παιδιά από την κοινότητα των Ρομά, περίπου 15% είναι άτομα του γενικού πληθυσμού και περίπου 10% είναι μετανάστες, σχεδόν αποκλειστικά παλαιών κυμάτων μετανάστευσης και όχι του πρόσφατου προσφυγικού κύματος.
Ο Υπουργός κ. Ανδρέας Ξανθός ανέφερε: «Τα κρούσματα τα οποία παρατηρούνται αυτόν τον καιρό, κυρίως στην πλειονότητά τους, αφορούν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού με χαμηλά υγειονομικά και κοινωνικά standards, όπως είναι οι πληθυσμοί των Ρομά, όπου καταγράφεται και το χαμηλότερο ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης παιδικού πληθυσμού στη χώρα μας».
«Δεν μπορούμε να συνδέσουμε τον εμβολιασμό των παιδιών με την υποχρεωτική εκπαίδευση» -«Κάθε άλλη έννοια υποχρεωτικότητας είναι ηθικά και νομικά απαράδεκτη»
Ο Παναγιώτης Βιδάλης (Επιστημονικός Συνεργάτης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, Δικηγόρος, Διευθυντής του Τμήματος Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής της Δικηγορικής Εταιρείας Αθηνών) είπε:
«Εμείς ως Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής είχαμε πάρει θέση σε ανύποπτο χρόνο για τους εμβολιασμούς, γιατί ήδη είχε αρχίσει να εμφανίζεται το λεγόμενο «αντιεμβολιαστικό κίνημα» από το 2013. Η σύσταση της Επιτροπής μας χρονολογείται από το 2013. Επομένως, προσπαθήσαμε να δούμε λίγο αυτό το φαινόμενο των επιφυλάξεων απέναντι στους εμβολιασμούς, με όσο γίνεται πιο ψύχραιμο μάτι και σε κανονικές συνθήκες.
Τονίσαμε τρία, ιδίως, πράγματα. Το πρώτο είναι ότι ο εμβολιασμός αποτελεί κι αυτός ιατρική πράξη. Δε μπορεί κανείς να έχει αμφιβολία γι’ αυτό. Ως ιατρική πράξη ο εμβολιασμός συνδέεται πάντοτε με τη συναίνεση αυτού, ο οποίος υποβάλλεται σ’ αυτή την πράξη. Εάν είναι ενήλικος με τη συναίνεση του ιδίου, εάν είναι παιδί με τη συναίνεση των γονιών ως αντιπροσώπων του. Το ότι πρέπει, να είναι συναινετική η πράξη αυτή, μας το λέει το Σύνταγμά μας, που κατοχυρώνει το ατομικό δικαίωμα στην υγεία ως δικαίωμα. Μας το λέει η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Βιοϊατρική, που επίσης κατοχυρώνει την αρχή της συναίνεσης, μας το λέει και η νομοθεσία μας, η οποία είναι σχετικά πρόσφατη, δηλαδή, ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας, που είναι πολύ βασική νομοθεσία. Όταν ακούμε, λοιπόν, απόψεις περί υποχρεωτικότητας, οι οποίες τείνουν ν’ αμφισβητήσουν ή να υπονομεύσουν την Αρχή της Συναίνεσης, θα πρέπει, να είμαστε πάρα πολύ επιφυλακτικοί.
Το τρίτο στοιχείο που τόνισε η Επιτροπή μας είναι το θέμα των σχολείων. Δεν μπορούμε να συνδέσουμε τον εμβολιασμό των παιδιών με την υποχρεωτική εκπαίδευση. Δεν μπορεί ο εμβολιασμός να είναι κριτήριο της εγγραφής του παιδιού στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Ο λόγος είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε τη σύγκρουση ενός θεμελιώδους δικαιώματος των γονέων και κατ’ επέκταση του παιδιού, με μια υποχρέωση την οποία έχουν πάλι από το Σύνταγμα.
Υπήρξε μια αφορμή για να δούμε αυτό το θέμα πάλι σε ανύποπτο χρόνο, με μια παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη και επρόκειτο τότε να γίνει μια αλλαγή στη νομοθεσία και η νομοθεσία να μην προβλέπει πια την υποχρεωτική επίδειξη του βιβλιαρίου υγείας από τους γονείς στη διεύθυνση του σχολείου για να διαπιστωθεί αν έχουν γίνει τα εμβόλια και, αν δεν έχουν γίνει κάποια εμβόλια, τότε το παιδί δεν θα εγγραφόταν στο σχολείο. Αυτή ήταν η παλιά νομοθεσία.
Ο Συνήγορος του Πολίτη τόνισε και συμφωνούμε εμείς, ως Επιτροπή Βιοηθικής με αυτό ότι η επίδειξη του βιβλιαρίου πρέπει να γίνεται και είναι σημαντική, αλλά όχι για να διαπιστώνεται το αν έχουν γίνει τα εμβόλια, αλλά το ποια εμβόλια έχουν γίνει. Ο λόγος είναι ότι το σχολείο θα πρέπει να έχει μια πλήρη εικόνα για το ποια εμβόλια έχει κάνει το παιδί, γιατί, σε περίπτωση που αντιμετωπίσουμε ένα θέμα επιδημίας, το σχολείο μπορεί να λάβει μέτρα για την προστασία και όχι για την τιμωρία του παιδιού που δεν έχει εμβολιαστεί. Αυτό λειτουργεί και ως έμμεση πίεση στους γονείς να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Κάθε άλλη έννοια υποχρεωτικότητας είναι ηθικά και νομικά απαράδεκτη.
«Η άρνηση εμβολιασμού είναι στην πράξη αμέλεια ανηλίκου και έκθεση σε θανάσιμο κίνδυνο των παιδιών που νοσούν»
Ο βουλευτής Κωνσταντίνος Μπαργιώτας δήλωσε: «Νομίζω, ότι η άρνηση εμβολιασμού με δεδομένο- και θα κλείσω με αυτό- την συντριπτικότητα των στοιχείων υπέρ των εμβολιασμών, είναι στην πράξη αμέλεια ανηλίκου και έκθεση σε θανάσιμο κίνδυνο των παιδιών που νοσούν. Νομίζω ότι έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί και όχι ως δικαίωμα στην ιατρική πράξη, καθώς μιλάμε για ανθρώπους, για παιδιά, τα οποία δεν έχουν την δυνατότητα και την ωριμότητα να το κρίνουν μόνα τους.
Αυτό που συζητιέται στην Ευρώπη και γίνεται ένα βήμα παραπέρα. Υπάρχει ένα κίνημα και ένας προβληματισμός που προσπαθεί να κάνει τους εμβολιασμούς αναγκαστικούς. Αυτό πρέπει να συζητήσουμε με όλα τα προβλήματα που έχει, γιατί έχει μεγάλα προβλήματα και βιοηθικής, και άλλα, και θρησκευτικής ελευθερίας, έχει πάρα πολλά προβλήματα. Υπάρχει, όμως, το κοινό δημόσιο καλό και η ανάγκη να προστατευθούμε από ένα κίνημα, όπως το περιέγραψα στην αρχή.
Με πολύ μεγάλη συντομία και από μνήμες να πω ότι η Ιταλία έχει ψηφίσει νόμους που τείνουν να γίνουν αναγκαστικοί. Η Σλοβενία τους έχει κάνει αναγκαστικούς επιδικάζοντας πρόστιμα στους γονείς που δεν τα έχουν εμβολιάσει, ο Καναδάς που δεν τον λες και πολύ «καθυστερημένη» χώρα, έχει βάλει ως προϋπόθεση εγγραφής στα δημόσια σχολεία- σε πολλές περιοχές όχι σε όλες- τους εμβολιασμούς. Νομίζω, λοιπόν, ότι δεν μπορούμε να μένουμε μόνο σε καμπάνιες ενημέρωσης.»
«Όποιος γονέας δεν εμβολιάσει το παιδί του, διαπράττει ποινικό αδίκημα;»
Η βουλευτής Μπέττυ Σκουφά ανέφερε: «Είμαι η πλέον αναρμόδια για να πάρω θέση υπέρ ή κατά των εμβολιασμών. Αρκούμαι στο να μας ενημερώνουν οι ειδήμονες γιατροί, όμως, θέλω να θέσω εδώ και ένα ερωτηματικό για διάφορα πολύ ακραία, κατά τη γνώμη μου που ακούστηκαν μέσα στην Αίθουσα, ιδίως από Βουλευτές, οι οποίοι σχημάτισαν μια εντύπωση ότι όποιος γονέας δεν εμβολιάσει το παιδί του, διαπράττει ποινικό αδίκημα, θα πρέπει να τον σύρουμε στα δικαστήρια, ότι θα πρέπει να καταστήσουμε τους εμβολιασμούς όχι μόνο υποχρεωτικούς, αλλά και αναγκαστικούς. Αυτό στο μυαλό μου έφερε την εικόνα τελείως ολοκληρωτικών καθεστώτων που θα είναι από πάνω ένας βούρδουλας γιατρός και θα είναι στημένα τα πιτσιρίκια και θα περνάει και θα τα σφραγίζει εμβολιάζοντάς τα. Λίγο κάπως να δούμε τα πράγματα πιο νηφάλια και να συζητήσουμε σε βάθος χρόνου, αν θέλετε την ορθότητα ή μη ανάλογων κινημάτων.
Επίσης, θέλω να θέσω και ένα τελευταίο ερωτηματικό, εάν τα εμβολιασμένα παιδιά, οι εμβολιασμένοι οργανισμοί είναι και προστατευμένοι οργανισμοί, τότε δεν πρέπει να θεωρούμε τους μη εμβολιασμένους ως κινητές βόμβες υγείας».
Ιωάννα Παπαδημητρίου
