Τα νερά του γίγαντα Αλιάκμονα τέμνουν εγκάρσια έναν τόπο όπου μέσα στους δασωμένους λόγγους και στα σοκάκια των γραφικών χωριών κρύβεται ένα ονειρικό σκηνικό που παντρεύει την άγρια φύση με τη μακεδονίτικη παράδοση.
Στα ανατολικά του Νομού Κοζάνης, ανάμεσα στους ορεινούς όγκους των Πιερίων, του Βούρινου και των Καμβουνίων και δίπλα από τις όχθες τις λίμνης Πολυφύτου απλώνεται μια περιοχή απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς.
Ο Δήμος Σερβίων – Βελβεντού είναι προικισμένος με μία πλούσια γεωμορφολογία στην οποία αναδεικνύονται με τον καλύτερο τρόπο διαδρομές και μονοπάτια που ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε τοποθεσίες μεγάλης ιστορικής κληρονομιάς και περιβαλλοντικής αξίας. Και είναι ένας τόπος που αποδεικνύει ότι τα μεγάλα έργα του ανθρώπου στην προσπάθειά του να τιθασεύσει τις δυνάμεις της φύσης μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο για την ανάσταση και την προκοπή μιας περιοχής.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στο τοπίο παίζει η τεχνητή λίμνη του Πολυφύτου ή αλλιώς τα νερά του ποταμού Αλιάκμονα που εγκλωβίστηκαν εδώ από τη δημιουργία του φράγματος της ΔΕΗ, το 1973. Η λίμνη με το μακρόστενο σχήμα διασχίζει όλο τον δήμο σε μια έκταση που φτάνει τα 74 τ.χλμ. Πρόκειται για μία από τις βαθύτερες λίμνες της χώρας μας με μέγιστο βάθος τα 91 μέτρα, ενώ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι η εντυπωσιακή Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων, μήκους 1.372 μέτρων, που διασχίζει τη λίμνη σε ύψος 55 μέτρων. Στα γαλήνια νερά της λίμνης καθρεφτίζονται οι ορεινοί όγκοι της ευρύτερης περιοχής, όπως τα Πιέρια, το Βέρμιο, ο Τίταρος, τα Καμβούνια, ο Βούρινος και το Ασκιο, αλλά και πολλοί παραδοσιακοί οικισμοί που απλώνονται γύρω από τις όχθες της.
Διαχρονικό πέρασμα
Πρώτη στάση τα ιστορικά Σέρβια που είναι χτισμένα εκεί όπου οι βορειοδυτικές απολήξεις των Πιερίων συναντάνε τον μικρό κάμπο που απλώνεται γύρω από τη λίμνη. Με ονομασία που προέρχεται από το λατινικό servo που σημαίνει φυλάττω, τα Σέρβια υπήρξαν από την αρχαιότητα σημαντικό πέρασμα μεταξύ Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας και Νότιας Ελλάδας που διαφέντευε τα ιστορικά Στενά του Αλιάκμονα. Από εδώ περάσανε ο Ξέρξης, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Μάρκος Αυρήλιος, ο Απόστολος Παύλος, ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος, ο Στέφανος Δουσάν και δεκάδες ακόμη βασιλείς και στρατηλάτες. Και οι περισσότεροι προσπάθησαν να καταλάβουν την περίφημη βυζαντινή καστροπολιτεία που στέκεται ακόμα πάνω από τον σύγχρονο οικισμό. Στο κάστρο, που χτίστηκε στα χρόνια του Ιουστινιανού, δεσπόζουν σήμερα οι Σαράντα Πόρτες, ο παλιός επισκοπικός ναός, και το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων, κτισμένο σε έναν απόκρημνο βράχο.
Κοντά στα Σέρβια βρίσκεται και ο γραφικός οικισμός της Καστανιάς στην οποία μπορείτε να επισκεφθείτε το λαογραφικό μουσείο αλλά και να μπείτε μέσα στο δάσος φτάνοντας μέχρι το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου Σιάπκας με το υπέροχο πέτρινο τοξωτό του γεφύρι. Ο δρόμος συνεχίζει προς τα νότια και κινείται παράλληλα με τις όχθες της λίμνης. Σύντομα φτάνετε κοντά στον Μικρόβαλτο και τον Τρανόβαλτο, όπου αυτή την εποχή θα αντικρίσετε τα μοβ λιβάδια του διάσημου κρόκου Κοζάνης. Κοντά στον κάμπο με τους κρόκους και στον δρόμο προς το Λιβαδερό βρίσκεται και ένα θαύμα της φύσης, τα Μπουχάρια, ένα εντυπωσιακό τοπίο με γεωλογικούς σχηματισμούς που μοιάζουν με καμινάδες και που σήμερα λειτουργεί ως γεωπάρκο.
Βελβεντό και Νεράιδα
Λίγο βορειότερα των Σερβίων βρίσκεται η κωμόπολη του Βελβεντού που ακόμα διατηρεί μέσα της ένα μικρό μέρος από την παλιά γραφική ατμόσφαιρα του χωριού. Εδώ ξεχωρίζουν τα παραδοσιακά μακεδονίτικα σπίτια, ο βυζαντινός ναός του Αγίου Μηνά, ο ναός του Αγίου Νικολάου με το υπέροχο τέμπλο και τις εξωτερικές τοιχογραφίες και ο μεγαλόπρεπος ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Από το Βελβεντό ξεκινάει μια διαδρομή που μπαίνει στους πρόποδες των Πιερίων και φτάνει στο μικρό χωριό Παλαιογράτσανο με την υπέροχη θέα προς τη λίμνη, όπου αξίζει να επισκεφτείτε το μικρό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία με τις υπέροχες τοιχογραφίες. Το τέλος της διαδρομής φτάνει σε μια δυσπρόσιτη ορεινή κοιλάδα στην οποία είναι χτισμένο το μικρό χωριό Καταφύγι, γενέτειρα του ήρωα του Καζαντζάκη, Αλέξη Ζορμπά.
Πίσω στο Βελβεντό η διαδρομή συνεχίζει περνώντας έξω από το μικρό χωριό της Αγίας Κυριακής φτάνοντας λίγο μετά στο φράγμα του Πολυφύτου. Ο δρόμος πιάνει τώρα τις βορινές όχθες της λίμνης και περνάει από τα απόκοσμα ερείπια στα Παλαιοκάλυβα και τα παραλίμνια χωριά Ιμερα και Αύρα πριν φτάσει στην πιο τουριστική Νεράιδα που είναι κτισμένη σε έναν λόφο με μοναδική θέα προς τη λίμνη με πρώτο πλάνο την εντυπωσιακή της γέφυρα. Εδώ βρίσκεται και το μικρό λιμανάκι με τις εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομιλου Κοζάνης «Αλιάκμων», αγαπημένο σημείο των τεράστιων πελεκάνων που μεταναστεύουν στη λίμνη από τους υγροτόπους της Βόρειας Ελλάδας, κάθε χειμώνα.
Φαράγγι Σκεπασμένου
Κοντά στο Βελβεντό βρίσκεται ένα από τα πιο δημοφιλή φαράγγια της Μακεδονίας, το φαράγγι του Σκεπασμένου.
Είναι γνωστό και ως φαράγγι των Εννιά Πιερίδων Μουσών, ενώ η ονομασία Σκεπασμένο φαίνεται ότι προήλθε από ένα σημείο, όπου το ρέμα που το διασχίζει κρύβεται στη γη. Στην κοίτη του τρέχει το ρέμα της Λάφιστας το οποίο ξεκινάει στο Καταφύγι και καταλήγει στη λίμνη Πολυφύτου, η οποία βρίσκεται μόλις 600 μέτρα από την είσοδο του φαραγγιού.
Το μήκος του Σκεπασμένου φτάνει τα 8 χιλιόμετρα και η διάσχισή του είναι μια μοναδική εμπειρία. Στην είσοδο του φαραγγιού έχει δημιουργηθεί ένας χώρος αναψυχής και εδώ ξεκινάει ένα μονοπάτι που σας οδηγεί πιο ψηλά, στο κατώτερο τμήμα του οποίου σχηματίζεται ένας εντυπωσιακός καταρράκτης ύψους 40 μέτρων.
Η πεζοπορία μπορεί να έχει διάφορες βαθμίδες δυσκολίας, αλλά αποκαλύπτει μια σειρά από δέκα εντυπωσιακούς καταρράκτες που δημιουργούν φυσικές λίμνες, ενώ το πυκνό δάσος και τα ψηλά βράχια συμπληρώνουν το μαγευτικό τοπίο.
Κείμενο: Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος
Φωτογραφίες: ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΗΛΑΣ
http://www.ethnos.gr/
