της Θεοδώρας Λ. Δαδαμόγια
Λογοθεραπεύτρια
Ειδική Παιδαγωγός

Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή, είναι περισσότερο πιθανό στα αγόρια παρά στα κορίτσια. Με απλά λόγια θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η δυσκολία να δει κανείς τα πράγματα από την πλευρά των άλλων.

Έτσι, στο πλαίσιο του αυτισμού εμποδίζεται ή δυσκολεύεται η ανάπτυξη ορισμένων ψυχολογικών δεξιοτήτων που είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχοκοινωνική λειτουργία του ανθρώπου. Πρόκειται για μια αρκετά πολύπλοκη διαταραχή η οποία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει τον κόσμο που το περιβάλλει, ενώ δεν επηρεάζει την εξωτερική του εμφάνιση. Ο κόσμος για ένα αυτιστικό άτομο, είναι ένας χώρος γεμάτος ήχους, εικόνες και οσμές, ερεθίσματα που είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητά και που του προκαλούν σύγχυση.

Ο αυτισμός συνδέεται με ασυνήθιστες ανταποκρίσεις σε αισθητηριακά ερεθίσματα.

Περιγράφοντας την κατάσταση αυτιστικού φάσματος θα μπορούσαμε να δούμε τα εξής χαρακτηριστικά:
Αδυναμία σε αυτό που ονομάζεται «θεωρία του νου». Δηλαδή στην ικανότητά τους να μπαίνουν στη θέση του άλλου, να διαβάζουν τα συναισθήματά του και να κατανοούν τις προθέσεις του.
Κοινωνική αλληλεπίδραση
Δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις
Μπορεί να τραβηχτούν αν τα αγγίζετε
Μπορεί να κοιτούν μέσα ή πέρα από εσάς
Μπορεί να μην ανταποκρίνεται
Μπορεί να έχουν φτωχή βλεμματική επαφή, αλλά μπορούν να την πραγματοποιήσουν αν τους ζητηθεί
Μπορεί να προσπαθούν σκληρά να κοινωνικοποιηθούν, αλλά χάνουν την πλοκή – μη γνωρίζοντας τους άγραφους νόμους του κοινωνικού παιχνιδιού
Τους λείπει η ενσυναίσθηση ή η ικανότητα αντίληψης των συναισθημάτων των άλλων

Επικοινωνία
Δυσκολίες στην επικοινωνία τόσο τη λεκτική όσο και τη μη λεκτική
Τόνος – κυματιστός ασυνήθιστος
Ηχολαλία (η επανάληψη αυτού που λέει κάποιος άλλος)

Η αδυναμία στη λεκτική επικοινωνία ποικίλει από πλήρη απουσία μέχρι ήπιες αποκλείσεις λόγου. Αναφέρεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό δεν αποκτούν λειτουργικό λόγο, ενώ σε άλλο ποσοστό ο λόγος είναι ηχολαλικός και στερεοτυπικός. Έτσι η ομιλία μπορεί να είναι μονότονη, να παρουσιάζει επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων.

Η βαθιά κατανόηση της φύσης των διαταραχών, αποτελεί τη βάση μιας ολοκληρωμένης αξιολόγησης και αναγνώρισης των αναγκών του αυτιστικού ατόμου για μια καθοριστική εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση και δια βίου εκπαίδευση. Η θεραπεία και η εκπαίδευση αποτελούν μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς και η επιτυχία τους εξαρτάται όχι μόνο από τις νοητικές ικανότητες του ατόμου, αλλά και από την κοινωνική και συναισθηματική του προσαρμογή στο περιβάλλον καθώς και από την κατανόηση των δυσκολιών από το θεραπευτή. Αν και ο αυτισμός δε θεραπεύεται υπάρχουν μέθοδοι που μπορούν να βοηθήσουν το αυτιστικό άτομο να επικοινωνήσει και που καλό είναι να αρχίζουν να εφαρμόζονται σε μικρή ηλικία. Πολλά άτομα με υψηλής λειτουργικότητας αυτισμού ή με σύνδρομο Asperger, που έχουν μέση ή υψηλή νοημοσύνη μαθαίνουν τρόπους και τεχνικές που τους βοηθάνε να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν αρκετά από τα προβλήματά τους.

Ο θεραπευτής, αξιοποιώντας τη γνώση και τις προσωπικές του ικανότητες ενσυναίσθησης «βλέπει μέσα από τα μάτια» του ατόμου με αυτισμό. Αποτελεί τη γέφυρα η οποία κατά το Mesibov (1998) συνδέει «δύο διαφορετικές κουλτούρες. Προωθεί έτσι, ο θεραπευτής, την κατανόηση του κόσμου, του κοινωνικού περιβάλλοντος και την ανεξαρτησία του ατόμου με αυτισμό.

Γιατί έχουν αυξηθεί τα νούμερα;

Από τη μία η αύξηση αναγνώρισης από τους γονείς, σχολεία και επαγγελματίες υγείας και από την άλλη η Διεύρυνση του φάσματος.

Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση του αυτισμού σίγουρα δεν μπορεί κανείς να αντεπεξέλθει εύκολα στα προβλήματα που δημιουργούνται όταν συμβιώνεις με αυτιστικό άτομο.

Ωστόσο, το να έχει κανείς φιλικές σχέσεις μαζί του μπορεί να αποδειχθεί μοναδική εμπειρία. Πρέπει απλώς να μάθει πώς να επικοινωνεί μαζί του.