Έχω γράψει κατά καιρούς για τους προστάτες Αγίους των διαφόρων επαγγελμάτων της πόλης μας τους οποίους και τιμούν με εξαιρετική ευλάβεια οι επαγγελματίες την ημέρα της μνήμης τους. τελούν Θεία λειτουργία μετά αρτοκλασίας στον Ναό που φέρει το όνομα του Αγίου ή σε ναό που φυλάσσεται η Εικόνα Του και παρακολουθούν τη λειτουργία μαζί με τις οικογένειές τους. Οι γυναίκες, τα μικρά παιδιά, οι μάνες και οι πεθερές μεταλαμβάνουν την ημέρα εκείνη, τιμώντας έτσι ακόμη περισσότερο τον Άγιο προστάτη του επαγγέλματος του συζύγου, υιού η γαμπρού τους. Στα παλαιότερα χρόνια είχαν καθολική συμμετοχή και ήταν για τους επαγγελματίες μεγάλη ετήσια γιορτή, γι’ αυτό και την είχαν αργία, αν η μνήμη του Αγίου έπεφτε σε εργάσιμη μέρα, δηλαδή καθημερινή και όχι Κυριακή. Και μετά τη Θεία λειτουργία, αφού έπαιρναν την ευλογία της εκκλησίας και του Αγίου να τους προστατεύει στις δουλειές τους, ακολουθούσε ομαδικό φαγοπότι, άπλωναν τους “σουφράδες”, έξω στο πάρκο, όταν ήταν καλοκαίρι ,τα όργανα έπαιζαν και οι πιο μερακλήδες χόρευαν. Την ημέρα αυτή ξεχνούσαν και παραμέριζαν τον ανταγωνισμό που είχαν μεταξύ τους στο επάγγελμα και όλοι μαζί γιόρταζαν ενωμένοι και αγαπημένοι χάρη στον προστάτη Άγιο.

Η εορταστική παράδοση εκείνης της εποχής που είχε και ανθρώπινο πρόσωπο, προσέρχονταν όλοι στην εκκλησία με αισθήματα βαθιάς πίστης στην Ορθοδοξία και στις παραδόσεις του λαού μας, που είναι συνδεδεμένα από αιώνες. Όλα αυτά βέβαια γίνονταν την παλιά εποχή, ευτυχώς που συνεχίζονται και σήμερα από τους Κοζανίτες. Το βλέπουμε και στη Λιτανεία της Ελεούσας Παντάνασσας Παναγίας της μονής Ζιδανίου.

Οι Αυτοκινητιστές της Κοζάνης έχουν προστάτη Άγιο τον Μεγαλομάρτυρα Χριστόφορο και είναι τρία τα σωματεία, των φορτηγατζήδων με τίτλο “ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ”, οι Λεωφορειούχοι με τον “ΙΚΑΡΟ” και οι ταξιτζήδες οι 12 «Αποστολοι». Επίσης οι Κουρείς, οι Κομμώτριες και οι Ζαχαροπλάστες. Παραβρέθηκα πολλές φορές ως υιός Αυτοκινητιστού και έχω βγάλει και φωτογραφίες έχω μερικές και προ του ’40. Θα τις παρουσιάσω άλλη φορά.

Ο Άγιος Χριστόφορος λοιπόν, γεννήθηκε στα Σούρμενα του Πόντου και ήταν της φυλής Μακροκέφαλων – για τη ζωή και το μαρτύριο του έχει συγγράψει βιβλίο η μακαριστή ηγουμένη Μαγδαληνή της Ιεράς μονής Αναλήψεως του Κυρίου, το γνωστό «παλιοκλήσι» Κοζάνης. Ονομάζετο Ρέπροβος και ήταν Βασιλιάς της φυλής του. Βαπτίσθηκε Χριστιανός στην Αντιόχεια υπό του Επισκόπου Βαβύλα και υπέστη μαρτυρικό θάνατο την 9ην Μαϊου του 251 μ.Χ. σε ηλικία 32 ετών στη Ρώμη υπό του Αυτοκράτορος Δέκιου. Παρελήφθη το σώμα του και μεταφέρθηκε από τον επίσκοπο της Αττάλειας Πέτρο, στην Αττάλεια του Πόντου όπου και ετάφη. Στο σημείο εκείνο αναγέρθηκε ναός στο όνομα του Αγίου Χριστοφόρου.

Η εκκλησία μας ψάλλει: «Στολαίς ταις εξ αίματος, ωραϊζόμενος, Κυρίω παρίστασαι, τω Βασιλεί Ουρανών, Χριστοφόρε αοίδημε, όθεν συν ασωμάτων, και Μαρτύρων χορείαις, άδεις τη Τρισαγίω, και φρικτή μελωδία, διό ταίς ικεσίαις ταίς σαίς , σώζε τους δούλους σου».

Οι Αυτοκινητιστές που τον ανακήρυξαν προστάτη τους, από πολύ παλιά. Δεν γνωρίζω ακριβώς ποιοι ήσαν οι λόγοι, ίσως να το συνέδεσαν με την μεταφορά που έκανε σε ένα μικρό αγόρι το οποίο μετέφερε στους ώμους του περνώντας μέσα από βαθύ ποτάμι πηγαίνοντας προς την Αλεξανδρέττα .Άλλωστε και η Εικόνα του έτσι εμφανίζεται με το παιδάκι στον ώμο και την ανθισμένη ράβδο στο χέρι του. Κατά την παράδοση της εκκλησίας το παιδάκι που μετέφερε ήταν ο Χριστός ο Οποίος και του είπε ότι «από αυτή τη στιγμή δεν θα ονομάζεσαι Ρέπροβος, αλλά Χριστόφορος, επειδή αξιώθηκες να φέρεις στους ώμους σου Εμέ τον Κύριο και Θεό σου». Μεταφορές ως γνωστόν κάνουν και οι αυτοκινητιστές με τα αυτοκίνητά τους, ανθρώπους και εμπορεύματα. Οπότε δικαιολογείται να έχουν τον Άγιο Χριστόφορο προστάτη τους. Η εκκλησία του Αγίου Χριστοφόρου που είναι κτισμένη στην περιοχή του πάρκου του Αγίου Δημητρίου χρονολογείται από το 1835 όπως γράφει ο Ι. Δημόπουλος στο βιβλίο του «παρά του Αλιάκμονα εκκλησιαστικά», ότι «κτίστηκε ως εξωκλήσι επί επισκόπου Βενιαμίν, και πυρπολύθηκε το 1896 από τους γκέκηδες και ξανακτίστηκε το 1925-27». Και μετά το 1960 επί Μητροπολίτου Διονυσίου, που ξανακτίστηκε όπως είναι σήμερα» ένας ναός κομψοτέχνημα. Όπως μου λέγανε παλιοί αυτοκινητιστές , το εκκλησάκι του Αγίου Χριστοφόρου το είχαν κτίσει οι αραμπατζήδες και αμαξάδες της εποχής εκείνης που και αυτοί εκτελούσαν μεταφορές σε πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας , πιο μακριά που πηγαίνανε ήταν το Μοναστήρι – Μπίτολα και στα Ιωάννινα Και το 1925 συνέβαλαν στην ανέγερση του ναού και οι νέοι αυτοκινητιστές, αυτό το γνωρίζω και από τον αείμνηστο πατέρα μου, ο οποίος το 1925 αγόρασε αυτοκίνητο και εκτελούσε μεταφορές, ήταν η εποχή που άρχισε στην Κοζάνη να αυξάνει η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, συνέβαλε και η εταιρεία Αφών Βλούρια, Κοζανίτες που ήταν αντιπρόσωποι της αυτοβιομηχανίας Σεβρολέτ στη Θεσσαλονίκη. Η Κοζάνη βέβαια, είχε επί Οθωμανικής κατοχής και μεγάλο αριθμό αμαξάδων και Κυρατζήδων. Όπως ο παππούς μου ο Νάνος Κορκάςς ήταν αμαξάς είχε δυο άμαξες που τις ονομάζανε Λαντώ με δύο και τέσσαρα άλογα και γραφείο ταξιδίων στο σημείο που είναι σήμερα ο κινηματογράφος Τιτάνια ιδιοκτησίας του Βούβλια και μετέφερε ταξιδιώτες από τη Δυτική Μακεδονία στο Αμύνταιο και μέσω τραίνου που ερχότανε τότε στο Αμύνταιο πηγαίνανε στη Θεσσαλονίκη και επέστρεφαν με την ίδια διαδρομή κάνοντας τα ψώνια τους, «κασμέρευε» «ο χωρατάς» ότι πηγαίνανε οι Κοζανίτισσες με το τραίνο στη Θεσσαλονίκη και έραβαν της Τουαλέτες τους….. μιλάμε για την περίοδο 1885-1924, που είχε ο παππούς το ταξιδιωτικό γραφείο. Επέστρεψαν τα παιδιά του από τη Μικρά Ασία, είναι και επίκαιρο το Θέμα, που τιμάμε τους πεσόντες στον πόλεμο της Μικράς Ασίας, με όλα τα επακόλουθα. Δηλαδή το κάψιμο της Σμύρνης και την προσφυγιά των Ελλήνων από τα αιώνια και άγια χώματά τους. Τιμούμε τη μνήμη των Μικροασιατών που υπέστησαν τα πάνδεινα. Ο πατέρας μου και τα άλλα δύο αδέλφια του είχαν κάνει (6) έξι Χρόνια φαντάροι. Από τις άμαξες του παππού , έγιναν επαγγελματίες αυτοκινητιστές.

Θα θυμούνται οι συμπολίτες μας, κάποιας ηλικίας, που ταξίδευαν για τη Θεσσαλονίκη το παλαιό εκκλησάκι του Αγίου Χριστοφόρου που ήταν στην τοποθεσία «Μάρμαρα» της Καστανιάς, το είχαν κάνει οι Κοζανίτες αυτοκινητιστές. Λόγω όμως της διαπλάτυνσης του δρόμου που έγινε στη δεκαετία του 80, γκρεμίστηκε αυτό και κατασκευάστηκε νέο εκκλησάκι στο “γρα-γρού” στο χωριό Καστανιά, και έγινε μεγαλύτερο λόγω χώρου, δίπλα έχει τρεχούμενο νερό, όπως και στο παλιό. κτίστηκε και ένα μαγειρείο που έκανε ζεστές κοτόσουπες το χειμώνα, τις απολαμβάναμε όταν ταξιδεύαμε. Το εκκλησάκι του Αγίου το είχαν κατασκευάσει στα μάρμαρα γιατί ήταν επικίνδυνο το σημείο εκείνο του δρόμου, στενός ,στροφές και ανηφόρα και τα αυτοκίνητα που ανέβαιναν βογκούσαν και έβραζε το νερό, οπότε σταματούσαν να “ανασάνει” το αυτοκίνητο, και συμπλήρωναν στο ψυγείο νερό, από την εκεί βρύση που είχαν φκιάσει, ερχόταν το νερό από το Βέρμιο και ήταν κρύο και “κρέχτο” όπως έλεγαν οι “σουφέρδις”, άναβαν και το κερί τους στο εκκλησάκι και μετά συνέχιζαν την πορεία τους. Επικίνδυνη όμως ήταν και η κατηφόρα στα μάρμαρα και είχαν πέσει πολλά αυτοκίνητα στο γκρεμό, γιατί τα φρένα τότε δεν είχαν τη σημερινή τεχνική τελειότητα .Μάλιστα στην ανηφόρα ακολουθούσε ο βοηθός του οδηγού με τον “τάκο” στο χέρι, μεγάλο κομμάτι ξύλου ειδικά κατασκευασμένο με επικλινή τη μία πλευρά και το τοποθετούσαν όταν αδυνατούσε να προχωρήσει, κάτω από τον τροχό για να το ακινητοποιήσουν και να μην κινηθεί προς τα πίσω.

Αυτά όμως συνέβαιναν και στις δύσκολες ανηφόρες του Σαρανταπόρου, προτού γίνει η παράκαμψη από τη θέση “πόρτες” όπου είναι κατασκευασμένο το Μνημείο που δόθηκαν οι μεγάλες μάχες τον Οκτώβριο του 1912 για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Ο Δρόμος διαπλατύνθηκε στη δεκαετία του 60. Ήσαν οι επαγγελματίες αυτοκινητιστές τότε σε διαρκεί κίνδυνο, και λόγω της κακής κατάστασης του οδικού δικτύου και της μη τεχνικής αρτιότητας των αυτοκινήτων. Να θυμίσω δε ότι η συγκοινωνία για την Αθήνα, Θεσσαλία και υπόλοιπη Ελλάδα μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 50, προτού γίνει ο δρόμος των Τεμπών , γινότανε μέσω Κοζάνης , δηλαδή τα αυτοκίνητα που ξεκινούσαν από τη Θράκη, Ανατολική Μακεδονία, Κεντρική ,Θεσσαλονίκη κλπ. Περνούσαν από τη Βέροια , τον ορεινό όγκου του Βερμίου, την καστανιά, το χωριό πολύμυλος και μέσω της Κοζάνης προς Λάρισα, συνέχιζαν στον δύσκολο Σαραντάπορο και ορεινό όγκο για Ελασσόνα, που δυστυχώς μέχρι σήμερα την περνάμε τον ορεινό όγκο. Να δούμε πότε θα γίνει ο νέος δρόμος Κοζάνη- Λάρισα, για να αποφεύγουμε τις δύσκολες και τις ορεινές περιοχές.

Ήταν τότε ένας πράγματι συγκοινωνιακός Γολγοθάς για τους αυτοκινητιστές και για τους ταξιδεύοντας. Σήμερα όμως που έχουν βελτιωθεί οι δρόμοι ,(ο οδικός κίνδυνος προέρχεται από την κυκλοφορία των πολλών αυτοκινήτων και της ταχύτητας που αναπτύσσουν οι οδηγοί κάθε κατηγορίας). Θα συνεχίσω τη διαδρομή από Λάρισα μέχρι την Αθήνα, για να γνωρίσουν οι νέες γενιές. Λάρισα – Φάρσαλα – Ραχμάναγα – ορεινός όγκος Δομοκό – Λαμία – Μπράλο όγκος ορεινός – Λεβαδιά – Θήβα μέσα από τις πόλεις, Κριεκούκι και από την Ελευσίνα μπαίναμε στην Αθήνα. Τα Λεωφορεία της Κοζάνη έκαναν τότε 12 ώρες για να φθάσουν στην Αθήνα, το ίδιο και στην επιστροφή. Να σκεφθείς ότι με 12 ώρες πηγαίνεις στη Νέα Υόρκη. Πόσο έχει αναπτυχθεί η επιστήμη σε όλους τους τομείς και μείς αντιδρούμε άνευ σοβαρής αιτίας. Μακρηγόρησα αρκετά, μου δόθηκε όμως η ευκαιρία και κρίνω ότι οφείλω να τα γράψω ιδιαίτερα εμείς που τα ζήσαμε, γιατί ανήκουν στην ιστορία και πως ήτανε στον παρελθόν η συγκοινωνία της χώρας μας.

Την 9ην Μαϊου 1932 έγινε η καθιερωμένη θεία λειτουργία στον Άγιο Χριστόφορο , συμμετείχαν οι αυτοκινητιστές με τις οικογένειές τους, στο τέλος έγιναν τα κεράσματα και αντηλλάγησαν ευχές μεταξύ των συναδέλφων και βγήκαν μία αναμνηστική φωτογραφία ,έχοντας μπροστά τα τραπέζια που είχαν τα κεράσματα. Η Φωτογραφία είναι από το αρχείο του αειμνήστου πατέρα μου

Στη φωτογραφία είναι οι Μητροπολίτης Ιωακείμ. Ο Δήμαρχος Κοζάνης Στέργιος Καραγκούνης, δυο ιερείς Παπαβαλαγιάννης και Παπαευγένιος, Γεώργιος Κορκάς, Ευθύμιος Καρμαζής, Θεόδωρος Ραχωβίτης, Λάκκας Γιάννης, Ντίνας Κορκάς Καραθανάσης Μήτσιος και Δίκος Γεώργιος. Είναι και άλλοι πολλοί που δεν έχω τα ονόματά τους.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σήμερα 9-Μαϊου έχει τα διαπιστευτήρια του ο πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης του οικονομικού Θρόνου και πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζανης Χριστόφορος Αγγελόπουλος, με καταγωγή από τα Σέρβια Κοζάνης, γνώριζα και το πατέρα του και τον θείο του Κώστα Αγγελόπουλο είναι αείμνηστοι, τιμώ τη μνήμη τους. Το 1999 χειροτονήθηκε και είναι ιερωμένος, διακονώντας τον Κύριο, μέχρι το2014 υπηρετούσε στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος της Νικαίας της Μητροπόλεως Νικαίας. Από το 2014 υπηρετεί στη Μητρόπολη Κοζάνης, όπου συνεχίζει τη Διακονία του. έχοντας άριστες σχέσεις με τους αδελφούς ιερείς της μητροπόλεως. Απευθύνω τις καλλίτερες ευχές μου, να του χαρίζει ο Κύριος υγεία σωματική και πνευματική συνεχίζοντας να διακονεί τον Κύριο. Η Χάρη του Κυρίου να ευλογεί το έργο του. Η Βούληση του Κυρίου να τον αναδείξει Επίσκοπο και μαζί με το ποίμνιο του να συνεχίσει τη διακονία του ως Αρχιερέας. Να έχει δε ως πρότυπο τον Κοζανίτη Μητροπολίτη μακαριστό κυρό Κωνστάντιο, που είχε διαπρέψει ως συνοδικός στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως τη δεκαετία του 1890-1910.

Γιάννης Κορκάς.
9-50-2022