20 ) Σπάρτη Πισιδίας: Τρία φυτά με οικονομικό ενδιαφέρον στην Σπάρτη των Ελλήνων της Μ. Ασίας στην περίοδο 1850-1922

1.Τραγάκανθος ή αστράγαλος
2. Οπιούχος παπαρούνα , ή μάκος ή απλώς παπαρούνα
3. Ριζάρη ή αλιζάρι ή και μπογιά

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μελετώντας τα οικονομικά στοιχεία και την δραστηριότητα των Ελλήνων της Σπάρτης είδαμε να υπάρχει σοβαρή δραστηριότητα και διακίνηση προϊόντων που προέρχονται είτε από καλλιέργεια είτε από συλλογή της υπαίθρου .μάλιστα και στα δυο υπήρχαν αξιόλογοι Έλληνες εξαγωγείς
Επρόκειτο για τα φυτά Τραγάκανθος ή αστράγαλος ή επιστημ. Astragalus membranaceou την οπιούχος παπαρούνα ή μάκος ή απλώς παπαρούνα ή επιστ. Papaver somniferum και το Ριζάρι ή αλιζάρι ή μπογιά επιστ. Rubia tinctorum
Από το πρώτο γινόταν εξαγωγή της ρίζας και από το άλλο διακινήσουν
στερεοποιημένο γάλα που το χρησιμοποιούσαν οι φαρμακευτικές εταιρίες και την παρασκευή μορφίνης και άλλων φαρμάκων και το τρίτο για χρησιμοποίηση της ρίζας στην ταπητουργία για την βαφή των νημάτων του κόκκινου κυρίως χρώματος και άλλων αποχρώσεων.
Έτσι είδαμε τους :

ΕΞΑΓΩΓΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ
Τις τελευταίες δεκαετίες πριν την Μικρασιατική καταστροφή πολλοί επιχειρηματίες από την Σπάρτη ασχολούνταν με την προώθηση των προϊόντων των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην αγορά εκτός από τα προϊόντα του τριαντάφυλλου και κυρίως στην αγορές του εξωτερικού ξεχωρίζαν απο αυτά τα φυτά Ο τραγάκάνθος, το όπιο , ο καπνός και το ριζάρι φυτό που η ρίζα του παρήγε κόκκινο χρώμα βαφής και όχι μόνον.
Οι περισσότερες εξορμήσεις των εμπόρων γινόταν από την Σμύρνη
Στην Σμύρνη είχε δημιουργηθεί ολόκληρη παροικία που αριθμούσε 1000 άτομα ,όπως προαναφέραμε σε προηγούμενες δημοσιεύσεις
Ήταν το λιμάνι από όπου γινόταν το κυρίως εμπόριο των προϊόντων της Σπάρτης όπως χαλιά,ροδέλαιο , φρούτων, σιτηρών , οπίου για φαρμακευτικούς σκοπούς , Κιλίμια, Γούνες, Δέρματα, καπνά, βαμβάκι, σιτηρά, όπιο,ριζάρι , χρωστική χαλιών,ψάρια, βδέλλες, κόμμι τραγακάνθης*
Μερικά ονόματα από αυτούς που ήταν κυρίως εξαγωγείς ήταν οι :
1. Μπασίογλου Η.
2.Χατζηαβράκογλου Η.
3.Χρήστος Αβράκογλου. (Μέλος του Εμπορικού Συμβουλίου της Σπάρτης )
Ήταν επιχειρηματίας .Εξήγαγε: Ροδέλαιο ,καπνά Atabey, βαμβάκι Harman-oren, όπιο ,ρίζες ριζάρι (kokboya )που συλλέγονταν από τα γύρω χωριά της Σπάρτας.
4.Καχραμάνογλου Μιχαήλ
5.Βασιλειάδης Α.
6. Βάσιογλου Χ.,
7.Νικόλαος Βογιατζόγλου και μετά ο γιός του Βασίλης Βογιατζόγλου Ήταν έμποροι γαλακτώματος οπίου που παράγονταν εξ ολοκλήρου στις περιοχές Αταβεϋ και Γκονέν (Gönen). Η βασική εξαγωγή ήταν σε φαρμακευτικές εταιρείες των Η.Π.Α
8. Σταύρος Γιοκμπάσογλου (Ήταν μέλος του Εμπορικού Συμβουλίου της Σπάρτης το 1867.) και μετά ο γιός του Γιάννης Γιοκμπάσογλου Ήταν εξαγωγείς Ροδέλαιου, Γαλακτώματος οπίου και Χαλιών από την Σπάρτα σε ευρωπαϊκές χώρες.
9 . Η εταιρία Tragacanth Kok Boya” Ελληνικών συμφερόντων .
10 Ο Έμπορος οπίου Κωσταντής από την Σπάρτη :
Έμενε στη γειτονιά Kasab Hızır όπου ζούσαν Αρμένιοι και Έλληνες στη Σμύρνη. Όταν πέθανε το 1862, η περιουσία του ήταν 2.509.153 γρόσια. Αυτή ήταν πολύ μεγάλη κληρονομιά για εκείνη την περίοδο.
***************************************************************
Α. Τραγάκανθος ή αστράγαλος ήεπιστημ. Astragalus membranaceou ή και το Astragalus propinquus
– Βοτανική περιγραφή
Ο τραγακανθος η ατράγαλος είναι ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια των Ψυχανθών (Fabaceae) Υποοικογένεια: Faboideae Γένος: Αστράγαλος Είδη: Astragalus membranaceous , Αστράγαλος ο μεμβρανώδης και . Α. propinquus
Στην Ελλάδα είναι γνωστό με τις ονομασίες: Τραγάγκαθα ή Τραγάκανθος, Κολοστούπι (Παρνασός), Παλαμονίδη (Φθιώτιδα), Κεντούκλι ή Κεντούκλα (Κρήτη), Μουλοροφάνα.
Είναι πολυετής, χαμηλός, θάμνος, με πολλές διακλαδώσεις. Τα φύλλα έχουν μήκους από 2 έως 5 εκατοστά, είναι πτεροσχιδή με 6 ή 7 ζεύγη γραμμοειδών λογχοειδών τριχωτών φυλλαρίων που καταλήγουν σε αγκάθι. Άνθη 10 έως 12 χιλιοστών ανά ζεύγη, στις μασχάλες των φύλλων. Πέτασος λευκορόδινος, πτερύγια και τρόπιδα σε κίτρινο ανοιχτό χρώμα. Το στέλεχος του είναι ινώδες πολύ κλαδωτό με φύλλα σύνθετα με πολλά φυλλάρια. Τα άνθη του είναι χωρίς μίσχο (ποδίσκο) ο δε καρπός του «φασόλι».Το φυτό έχει ρίζα υπόλευκη, ινώδη που αυξάνεται πλαγίως.
Το μέρος του φυτού που αξιοποιείται είναι οι ρίζες του, από φυτά ηλικίας 4 έως 7 ετών, οι ρίζες συλλέγονται την άνοιξη για να αποξηρανθούν στη συνέχεια.
Το φυτό τραγάκανθος παράγει ένα φυσικό κόμμι που λαμβάνεται από τον αποξηραμένο χυμό πολλών ειδών οσπρίων της Μέσης Ανατολής του γένους Astragalus , συμπεριλαμβανομένων των Astragalus membranaceous, A. adscendens , A. gummifer , brachycalyx , και A. tragacantha .
Μερικά από αυτά τα είδη είναι γνωστά συλλογικά με τις κοινές ονομασίες «αγκάθι κατσίκας» και «αγκαθάκι».
Η τσίχλα μερικές φορές ονομάζεται κόμμι Shiraz , shiraz, gum elect ή gum dragon. Το όνομα προέρχεται από τις Ελληνικές λέξεις τράγος & αγκάθι.
Έχει πολυποίκιλες χρήσεις στην ταπητουργία ,στην φαρμακευτική , στη παρασκευή θυμιάματος κ.α
Συγκεκριμένα, η ρίζα του φυτού γίνεται σε πολλές διαφορετικές μορφές συμπληρωμάτων, συμπεριλαμβανομένων υγρών εκχυλισμάτων, κάψουλες, σκόνες και τσάγια.

Σταθεροποίηση του χρώματος των νημάτων

– Χρήση στην Ταπητουργία
Το κόμμι,χρησιμοποιείται στην ταπητουργία
Στην στην βοτανική κόμμι, είναι η κολλώδης ουσία που εκκρίνουν ορισμένα φυτά (εξίδρωμα) αυτού του φυτού χρησιμοποιείτο για την σταθεροποίηση του χρώματος των νημάτων που χρησιμοποιούσε η ταπητουργία ,υπήρχε συλλογή του φυτού και εμπορία αυτής της ουσίας από τους Σπαρταλήδες
Το κόμμι τραγακάνθου, που λαμβάνεται κυρίως από τη ρίζα και το στέλεχος, έχει ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών.
Η μεγαλύτερη ζήτηση προέρχεται από την κλωστοϋφαντουργία στην οποία το κόμμι χρησιμοποιείται ως παχύρρευστο στην παρασκευή βρασμένων βαφών για την εκτύπωση με τσίτι, στην εφαρμογή βαφών για κλωστοϋφαντουργία, για το κολλάρισμα των νημάτων και των νημάτων και στο ντύσιμο μεταξωτών υφασμάτων και δαντέλας.

– Χρήση στην ιατρική
Είναι είναι ένα βότανο γνωστό από την αρχαιότητα κυρίως με την ονομασία
Αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη ( αναφέρει το φυτό ως καταπραϋντικό, για τις παθήσεις του αναπνευστικού και τονωτικό για τους εξασθενισμένους οργανισμούς. ) και τον
Θεόφραστο. (το αποκαλούσε και Τετράγκαθα.)
Στην Ελλάδα υπάρχουν 33 είδη με γνωστότερο τον Στενόφυλλο.
Η γνωστότερη φαρμακολογική ιδιότητα του Αστράγαλου είναι η ενίσχυση του ανοσοποιητικού και το αναπνευστικού συστήματος
Οι πρώτες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να βοηθήσει ακόμη κατά της γήρανσης, του άγχους και άλλων καταστάσεων.
Όπως :
Αναιμία. Κρυολόγημα και γρίπη. Διαβήτης Κόπωση ή έλλειψη όρεξης από χημειοθεραπεία. Νεφρική Νόσος .Καρδιακή ασθένεια. Ηπατίτιδα. Εποχιακές αλλεργίες. Καρκίνος.
Το Astragalus membranaceus είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα παραδοσιακά κινέζικα φυτικά φάρμακα. Χρησιμοποιείται ως διεγερτικό του ανοσοποιητικού, τονωτικό, αντιοξειδωτικό, ηπατοπροστατευτικό, διουρητικό, αντιδιαβητικό, αντικαρκινικό και αποχρεμπτικό.
Επίσης για να μειώσει τη ναυτία, τον εμετό, τη διάρροια και την καταστολή του μυελού των οστών (μείωση των κυττάρων που παρέχουν ανοσία) που σχετίζεται με τις χημειοθεραπείες.

–Προφυλάξεις από τους ανθρώπους
Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο αστράγαλος είναι καλά ανεκτός.
Ωστόσο, μικρές παρενέργειες έχουν αναφερθεί σε μελέτες, όπως εξάνθημα, κνησμός, καταρροή, ναυτία και διάρροια .

– Πρέπει να τον αποφεύγουν:
* Έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες.
*Άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα: Ο αστράγαλος μπορεί να αυξήσει τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού σας συστήματος.
*Άτομα που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα: Ο αστράγαλος μπορεί να αυξήσει τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού σας συστήματος και μπορεί να μειώσει τις επιδράσεις των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων

– Προφυλάξεις στα ζώα
Αρκετά είδη Astragalus προκαλούν σοβαρές δηλητηριάσεις στα ζώα λόγω αλκαλοειδών που περιέχουν χρειάζεται προσοχή.

– Χρήση στην παραγωγή θυμιάματος
Το κόμμι τραγακάνθου χρησιμοποιείται επίσης στην παρασκευή θυμιάματος ως συνδετικό για να συγκρατεί όλα τα κονιοποιημένα βότανα μαζί. Η υδατοδιαλυτότητά του είναι ιδανική για ευκολία στην εργασία και ομοιόμορφη εξάπλωση και είναι ένα από τα ισχυρότερα κόμμεα για τη συγκράτηση των σωματιδίων σε εναιώρηση. Χρειάζεται μόνο το μισό, σε σύγκριση με το αραβικό κόμμι ή κάτι παρόμοιο.

– Χρήση καλλιτεχνική ( Ebru – Μαρμάρωση )
Το Ebru είναι μια διακοσμητική τέχνη που φτιάχνεται περνώντας τα σχέδια που δημιουργούνται με ειδικά προετοιμασμένα χρώματα σε χαρτί , σε νερό συμπυκνωμένο με τραγάκανθο . Τα πινέλα και τα χρώματα είναι ιδιαίτερα.

* Μαρμαρωση
Το νερό που χρησιμοποιείται στη μαρμαροποίηση πρέπει να έχει συγκεκριμένη πυκνότητα και να μπορεί να συγκρατεί πάνω του την ειδικά παρασκευασμένη μπογιά, το μαρμάρωμα δεν μπορεί να γίνει με νερό της βρύσης πρέπει να είναι αποσταγμένο..
Το όνομα της ουσίας που δίνει αυτό το χαρακτηριστικό στο μαρμαρωμένο νερό είναι τραγάκανθος. Ο τραγάκανθος είναι ο χυμός ενός άγριου αγκάθου (geven) που καλλιεργείται στην ύπαιθρο στις νότιες και νοτιοανατολικές περιοχές της Μ. Ασίας ακόμη και σήμερα . Οι ντόπιοι ξύνουν το στέλεχος του αγκάθι με ένα μαχαίρι στην ύπαιθρο και περιμένουν μερικές μέρες. φυτικό χυμό ρέει από την περιοχή της γρατσουνιάς και στεγνώνει. Μοιάζει με φλοιό δέντρου. Αυτά τα κοχύλια (στερεοποιημένα κομμάτια ) συλλέγονται ένα προς ένα. Η τραγακάνθη με τη μορφή κοχυλιού πωλείται σε βοτανολόγους. Κατά την προετοιμασία του νερού Ebru, μια ορισμένη ποσότητα τραγακάνθου μπαίνει στο καθαρό νερό. Το νερό διατηρείται σε κλειστό δοχείο με αυτόν τον τρόπο για λίγο. Η ουσία τραγακάνθου, η οποία λιώνει κονιοποιώντας σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, πρέπει να διασκορπιστεί. Αφού το νερό φτάσει σε επαρκή πυκνότητα, το νερό της μαρμάρου θα πρέπει να φιλτράρεται καλά για να διαχωριστούν τα αδιάλυτα υπολείμματα τραγακάνθου

– Χρήση στην βρώση
Η τραγακάνθη έχει πυκνωτικές, σταθεροποιητικές και γαλακτωματοποιητικές ιδιότητες και γίνεται χρήση ως πρόσθετο τροφίμων
Είναι κοινό στην ινδική κουζίνα ως “Goond Kateera” (Gond Katira). “Goond” σημαίνει “κόλλα” ή “χυμός δέντρου” ή “χυμός δέντρου της Kateera .
Οι παστίλιες μενθόλης Fisherman’s Friend περιέχουν ως συστατικό κόμμι τραγακάνθου.
********************************************************
Μήκων η υπνοφόρος (Papaver-somniferum)
– Βοτανική περιγραφή
Μήκων η υπνοφόρος (Papaver-somniferum), γνωστή με τα κοινά ονόματα: αφιόνι, μπλε ή πορφυρόχρωμη παπαρούνα, από την οποία παράγεται η μορφίνη είναι το το είδος της παπαρούνας που έβγαινε το όπιο, αποτελώντας, παράλληλα, το φάρμακο για πολλές χρήσεις.
Η επιστημονική της ονομασία Μήκων η υπνοφόρος αναφέρεται στις υπνωτικές ιδιότητες των οπιούχων ουσιών. Ανήκει στην τάξη Μηκωνώδη (Papaverales) ,οικογένεια Μηκωνοειδή (Papaveraceae),γένος Μήκων (Papaver L.)
Οι ουσίες αυτές εξάγονται από , τον αποξηραμένο γαλακτώδη χυμό του φυτού, και μαζεύεται σχίζοντας την κάψουλα που περιέχει τους σπόρους του.
Εκτός από την μορφίνη και άλλα αλκαλοειδή εξάγονται από το φυτό όπως η κωδεΐνη, η θηβαΐνη και η οριπαβίνη.
Το όπιο είναι από τα πρώτα φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαίους ακόμα πολιτισμούς .
Φθάνοντας πίσω στην αρχαιότητα μέχρι το 3000 π.Χ. .
Οι σπόροι της υπνοφόρου παπαρούνας δεν περιέχουν αλκαλοειδή, άρα δεν έχουν ναρκωτικές ουσίες.
Το φυτό φθάνει σε ύψος περίπου 70 εκατοστών ,έχει φύλλα που αναπτύσσονται, μέσα σε λοβό, είτε είναι κομμένα σε διάφορα μέρη διασκορπισμένα.
Στο βόρειο ημισφαίριο, γενικά, ανθίζει στα τέλη της άνοιξης .Το στέλεχος του λουλουδιού καλύπτεται, συνήθως, με χονδροειδείς τρίχες, που συγκρατούνται σε ορθή γωνία προς την επιφάνεια.
Χαρακτηριστικό του βλαστού είναι η ύπαρξη ενός γαλακτώδους υγρού και στο βλαστό -Ο καρπός της παπαρούνας είναι πολύσπερμη κάψα.
Οι κάψες είναι πράσινες, άτριχες, ωοειδείς (σε σχήμα αυγού), και ονομάζονται κωδίες, έχοντας, στο επάνω μέρος τους, μία μορφή καπακιού, με οπές, περιμετρικά, από όπου βγαίνουν, όταν ωριμάσει και ξεραθεί εκατοντάδες μικροσκοπικά σποράκια.
Θέλει ήπια κλίματα Είναι ανθεκτικό στο εύκρατο κλίμα, χωρίς εμφάνιση όψιμων παγετών .
Οι παπαρούνες ευδοκιμούν σε πλήρη ηλιακή ακτινοβολία.
Δεν μπορεί να αναπτυχθούν στη σκιά
Τα χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού είναι το όπιο που λαμβάνεται με το τράβηγμα των ακατέργαστων καρπών, των αποξηραμένων ακατέργαστων καρπών, των φύλλων, των σπόρων και του ελαίου που λαμβάνεται από τους σπόρους.

ΤΟΥΡΚΙΑ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ (σήμερα )
Περίπου 30 από τα 50 είδη του γένους παπαρούνας φύονται στην Μ. Ασία.
Το πιο σημαντικό από αυτά είναι το Papaver somniferum.
Στις περιοχές της Κεντρικής Μ. Ασίας ς και των περιοχών της Νότιας πλευράς της Μαύρης Θάλασσας , καλλιεργείται κυρίως στο Afyonkarahisar και ακολουθούν οι Uşak, Denizli, Eskişehir, Kutahya, Σπάρτη ( Isparta), Hatay Ικόνιο (Konya) και ( Βουρδουρι ) Burdur.
Δεδομένου ότι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στην παραγωγή ναρκωτικών, η παραγωγή παπαρούνας ήταν πάντα υπό τον ελέγχο του κράτους .

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Από τη φλούδα των καρπών λαμβάνονται περίπου 20 αλκαλοειδή.
Πρόκειται για ουσίες που είναι παράγωγα οπίου, όπως η μορφίνη, η κωδεΐνη, η ναρκοτίνη, η παπαβερίνη, που χρησιμοποιούνται και ως φάρμακα και στην ιατρική.
Το γαλακτώδες υγρό (όπιο ) είναι ναρκωτικό και ελαφρώς ηρεμιστικό, μπορεί ν χρησιμοποιηθεί σε πολύ μικρές ποσότητες και υπό την επίβλεψη ειδικών, ως υπνωτικό φάρμακο.
Περιλαμβάνεται ιδιαίτερα στη σύνθεση ορισμένων αλοιφών που χρησιμοποιούνται εξωτερικά και είναι αναλγητικό.
Το όπιο είναι αρκετά αποτελεσματικό στη θεραπεία του οξέος και χρόνιου πόνου,.
Το όπιο επηρεάζει κυρίως το κεντρικό νευρικό σύστημα αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα
Σε πολλές χώρες της Ασίας ορισμένοι πιστεύουν ότι το όπιο έχει ευεργετικές επιδράσεις στις καρδιαγγειακές παθήσεις κάτι το οποίου αμφισβητείται από άλλες
Οι σπόροι της παπαρούνας χρησιμοποιούνται για άσθμα, δυσκοιλιότητα, βήχα, διάρροια και αϋπνία,
Μελέτες δείχνουν ότι ασθενείς με χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, της υπέρτασης και της ισχαιμικής καρδιοπάθειας χρησιμοποιούν όπιο επειδή υποθέτουν ότι είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία ή την πρόληψη καρδιαγγειακών διαταραχών.

–Έλαιο σπόρων οπίου
Και το λάδι των σπόρων έχει θετική επίδραση σαν παυσίπονο, μαλακτικό, αναπνευστικό.
Είναι καθαρτικό και χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο ιχθυελαίου.
Χρησιμοποιείται επίσης για τη φλεγμονή της ουροδόχου κύστης, τη ραχίτιδα, και τη δυσκοιλιότητα.

– Παρενέργειες
Σχεδόν,όλα τα μέρη της παπαρούνας είναι δηλητηριώδη, με διαφορετικό επίπεδο τοξικότητας.
Η χρήση του μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή χρήσης οπίου δηλαδή σε εθισμό.
Η χρήση του είναι ένα κοινωνικό και υγειονομικό πρόβλημα σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου και των χώρων της Ευρώπης
Ιδιαίτερα, οι πρώτοι πράσινοι σπόροι της είναι οι πιο τοξικοί.

– Το γάλα της παπαρούνας το χρησιμοποιούσαν τόσο ως παυσίπονο όσο και ως αναισθητικό. Στις εγχειρίσεις ,λόγω της επικινδυνότατος δεν επιτρεπόταν να γινει χρήση χωρίς γνώμη και παρουσία γιατρού Υψηλότερες δόσεις και ανεξέλεγκτη χρήση θα προκαλέσουν απώλεια των αισθήσεων, ακόμη και θάνατο.

– Η υπερλιπιδαιμία είναι η αύξηση των λιπιδίων (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, HDL-χοληστερόλη, LDL- χοληστερόλη) του αίματος και αποτελεί ένα από τα συχνότερα προβλήματα που απασχολούν το κοινωνικό σύνολο. Η κατανάλωση οπίου μπορεί να έχει ανεπιθύμητες ενέργειες στον μεταβολισμό των λιπιδίων

– Φλεγμονές ( Αθηροσκλήρωση – Αρτηριοσκλήρωση ) Και οι δύο όροι αναφέρονται σε συνθήκες που σχετίζονται ελαφρά με το γεγονός ότι και οι δύο περιορίζουν τις αρτηρίες κάτι μπορεί να συμβεί με την χρήση του οπίου
Η αρτηριοσκλήρυνση ενέχει πάχυνση των μέσων περιτονίας λόγω ασβεστοποίησης, ενώ σε μέσα αθηροσκλήρωσης πάχυνε λόγω φλεγμονωδών μεσολαβητών

–. Όχι σε παιδιά , έγκυες και θηλάζουσες μητέρες σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται χρησιμοποίηση .

ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΠΟΡΩΝ
–Χρήση του λαδιού των σπόρων εκτός της υγείας
–Βρώσιμο έλαιο
Από τους σπόρους βγαίνει ένα ποιοτικό βρώσιμο λάδι το «έλαιο παπαρούνας» Το παπαρουνέλαιο αποτελεί το 40-45% των σπόρων.
Το λάδι που λαμβάνεται εν θερμώ χρησιμοποιείται στη βιομηχανία μαγειρικού λαδιού και σαπωνοποιίας.
– Αλοιφές
Το λάδι των σπόρων που λαμβάνεται με το πάτημα των σπόρων εν ψυχρώ , χρησιμοποιείται στη σύνθεση διαφόρων αλοιφών .
– Ζωοτροφή
Ο πολτός που απομένει μετά την έκθλιψη των σπόρων για την εξαγωγή του λαδιού χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή και αυξάνει την περιεκτικότητα σε λιπαρά του γάλακτος του ζώου.
************************************************************************************
Ριζάρι ή Ερυθρόδανον το βαφικόν (Rubia tinctorum )
– Βοτανική περιγραφή
Το φυτό είναι αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, και ανήκει στην Τάξη: Ερυθροδανώδη (Rubiales) Οικογένεια: Ερυθροδανοειδή (Rubiaceae), Γένος:Ερυθρόδανον (Rubia),Είδος: R. Tinctorum Διώνυμο Ερυθρόδανον το βαφικόν (Rubia tinctorum ) Rubia cordifolia
Το ριζάρι ή αλιζάρι ή και μπογιά (Rubia tinctorum) είναι αυτοφυής θάμνος που φύεται στη νότια Ευρώπη και την νοτιοδυτική Ασία. Το επίστ. όνομά του είναι ερυθρόδανο το βαφικό ή ρούβια η βαφική (Rubia tinctorum).επίσης το είδος
Ήταν γνωστό στην Αίγυπτο, από την περίοδο των Φαραώ αλλά και τους κάτοικους της Πομπηίας.
Το 16ο και 17ο αιώνα καλλιεργούνταν για την παραγωγή της αλιζαρίνης, η οποία χρησιμοποιούνταν για τη βαφή βαμβακερών και μάλλινων νημάτων και υφασμάτων, αλλά και στη ζωγραφική.
Στην Ελλάδα: Στην Θεσσαλία, στα Αμπελάκια, δημιουργήθηκε από τον 18ο αιώνα ο πρώτος αγροτικός συνεταιρισμός που ασχολείτο με τη βαφή των νημάτων από το ριζάρι, τα οποία κατέκτησαν τις ευρωπαϊκές αγορές
– Βαφή νημάτων
Το ριζάρι ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο στο παρελθόν, γιατί από την ρίζα του παραγόταν μία κόκκινη χρωστική, κατάλληλη για βαφή νημάτων.
Χρησιμοποιείται ως φυτική κόκκινη βαφή για δέρμα, μαλλί, βαμβάκι και μετάξι από τα αρχαία χρόνια. Οι ρίζες συλλέγονται μετά από δύο ή τρία χρόνια για παραγωγή βαφής.
Το εξωτερικό κόκκινο στρώμα δίνει τον γενικό τύπο βαφής και
το εσωτερικό κίτρινο στρώμα δίνει την εκλεπτυσμένη ποικιλία.
Η χρωστική ουσία στερεώνεται στο ύφασμα με τη βοήθεια συνηθέστερα της στυπτηρίας. Η στυπτηρία (λατ.: potassium alum), ή στύψη, είναι η κοινή ονομασία του διπλού θειϊκού άλατος του καλίου-αργιλίου KAl(SO4)2 .Η μορφή στην οποία είναι γνωστότερη είναι το ένυδρο άλας KAl(SO4)2·12H2O Είναι ένα άλας που κυρίως εξάγεται από το βωξίτη. Χρησιμοποιείται στην βαφική. βυρσοδεψία, ιατρική και χημεία.

–Πληροφορίες για συστηματική καλλιέργεια
Ο πολλαπλασιασμός γινόταν με μοσχεύματα ριζών , χρειάζονται περίπου τρία χρόνια για να μεγαλώσουν οι ρίζες σε καλό μέγεθος και να συλλέγονται προσεκτικά, σπάνε εύκολα και κάθε μικρό κομμάτι είναι ικανό ή μεγαλώνει ξανά, επομένως θεωρείται λίγο ζιζάνιο σε πολλά μέρη, .
Τα φύλλα και τα κοτσάνια είναι γεμάτα με μικροσκοπικά αγκάθια και μπορούσαν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις σε μερικούς ανθρώπους.
Το ξερίζωμα μπορούσε να γίνει σχεδόν οποιαδήποτε στιγμή, αλλά οι αρχές του φθινοπώρου είναι η καλλίτερη περίοδος καθώς τα φύλλα μαραίνονται και επιτρέπουν την ευκολότερη πρόσβαση στις ρίζες.
Οι λεπτές ρίζες αφήνονται να στεγνώσουν μερικές μέρες, στη συνέχεια το χώμα καθαρίζεται και στη συνέχεια οι ρίζες πλένονται για να αφαιρεθούν όσο το δυνατόν περισσότερα υπολείμματα Είναι καλύτερο να κοπούν οι ρίζες σε μικρά κομμάτια σε αυτό το στάδιο,
όταν στεγνώσουν σωστά γίνονται πολύ σκληρές.
Το Ριζάρη έχει την τάση να μουχλιάζει αρκετά εύκολα, επομένως τα κομμάτια της ρίζας έπρεπε να στεγνώνουν το συντομότερο δυνατό, στον ήλιο .
Γυρίζοντας τα κομμάτια συχνά και όταν κρυώσουν αποθηκεύονται σε ένα βάζο όπου μπορούσαν να διατηρηθούν πολλά χρόνια.
Τα μεγαλύτερης ηλικίας φυτά έδιναν εντονότερο και καλλίτερο χρώμα

-Η αλιζαρίνη
Το Ριζάρη περιέχει μια σειρά ενεργών συστατικών, αλλά το κύριο είναι η αλιζαρίνη και μπορεί με προσεκτική βαφή να παράγει χρώματα από απαλό ροζ και ροδακινί μέχρι μαύρισμα και πορτοκαλί έως κόκκινο της ντομάτας και έντονα κόκκινα έως σχεδόν σκούρα βυσσινί και γκρι μοβ . Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τις χρωματικές αποκρίσεις, για παράδειγμα, τιμές pH – οξύ σε αλκάλιο, θέρμανση για πολύ καιρό ή πολύ υψηλή, για σκληρό ή μαλακό νερό, για σύντομο ή μεγάλο μούλιασμα, για γρήγορη εργασία ή μακρά αργή ζύμωση.

–ΧΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΒΑΦΗ ΝΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΠΗΤΟΥΡΓΕΙΑ
Έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την βαφή των νημάτων που χρησιμοποιούσαν στην ταπητουργεία δίνοντας διάφορες αποχρώσεις ανεξίτηλες από το κίτρινο χρώμα ως το βαθύ κόκκινο
Η χρήση του ριζιριού εγκαταλείφθηκε όταν η χημική βιομηχανία παρήγαγε την ένωση ανιλίνη που έδινε το ίδιο χρώμα.
Η βαφή που προκύπτει από το ριζάρι έχει ως κύριο συστατικό την αλιζαρίνη.
Προέκυπτε από το ρίζωμα του φυτού συλλέγεται, καθαρίζεται από το χώμα, πλένεται, ξηραίνεται σε καλώς αεριζόμενο μέρος και υπό σκιά, και στη συνέχεια κονιορτοποιείται.
Υπήρχε μεγάλη γκάμα χρωμάτων , αποχρώσεων και τόνων που μπορούσαν να παραχθούν από αυτό το μάλλον έρπον φυτό, ή τουλάχιστον από τις ρίζες του

– Ένας τρόπος για την βαφή των νημάτων που βρήκαμε στην βιβλιογραφία εν συντομία είχε ως εξής :
Η διαδικασία για της κόκκινης βαφής των νημάτων με το φυτό Ριζάρη που έστελναν από την περιοχή όχι μόνο της Σπάρτης άλλα και άλλες περιοχές της Μ. Ασίας ήταν χρονοβόρα και πολύπλοκη . Έτσι όμως δημιουργούσαν ένα λαμπερό ξεχωριστό κόκκινο χρώμα.
Γινόταν καθαρισμός (ή λεύκανση) του νήματος για την αφαίρεση ακαθαρσιών και την προετοιμασία του για τη διαδικασία βαφής κάτι που γινόταν με απαιτούσε παρατεταμένη έκθεση στον αέρα και τον ήλιο .
Γινόταν προετοιμασία του νήματος με κορεσμό σε ταγγισμένο ελαιόλαδο και κοπριά προβάτου Λειάνατε το νήμα με στυπτηρία για να εξασφαλίσετε ότι η χρωστική ουσία θα κολλήσει και θα είναι γρήγορη
Βραζόταν το νερό και χρησιμοποιείται για τη βαφή νημάτων και υφασμάτων. Μαζί με κονιορτοποιούμενα ριζάρη
Στο μείγμα χρησιμοποιείται εννοείτε γινόταν χρήση ξύδι και αλάτι, διότι αυτά συμβάλλουν στην στερέωση της βαφής.
Καθαριζόταν και γυάλιζε το νήμα βράζοντας σε διάλυμα χλωριούχου κασσίτερου.
Η εργασία ήταν έντασης εργασίας και απαιτούσε γαλόνια καθαρού νερού σε κάθε στάδιο για το επαναλαμβανόμενο πλύσιμο, το βράσιμο ή τη βύθιση σε βαφές.

ΙΑΤΡΙΚΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Το ριζάρι έχει φαρμακευτικές ιδιότητες.
Η ρίζα του περιέχει ως σπουδαιότερες δραστικές ουσίες γλυκοζίτες (γαλιοσίνην, ασπερουλοσίτην), κιτρικό οξύ και άλλα οξέα, δεψικές και πηκτινικές ουσίες καθώς και σάκχαρο, λεύκωμα και λίγο λιπαρό έλαιο.
Οι γλυκοζίτες, που προαναφέραμε, αναφέρεται ότι έχουν αντιφλογιστική και σπασμολυτική δράση στο ουροποιητικό σύστημα και όταν αποβάλλονται δίνουν μία ροδοκόκκινη χροιά στα ούρα.
Σύμφωνα με πειράματα που έγιναν σε ζώα, αναστέλλουν ή εμποδίζουν το σχηματισμό πετρών από ασβέστιο (οξαλικά, φωσφορικά άλατα) και η ρίζα του φυτού συνιστάται στις νεφρολιθιάσεις και χολολιθιάσεις,. ως καθαρτικό μείγμα και ως ήπιο ηρεμιστικό.
Η ρίζα του φυτού έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για διαταραχές της έμμηνου ρύσεως και του ουροποιητικού συστήματος
Οι ρίζες του M. officinalis έχουν χρησιμοποιηθεί ως κινέζικο φυσικό φάρμακο για τονωτικούς και αναλγητικούς σκοπούς.

–Χρήση στην βαφή αυγών
Παλαιότερα, αλλά και σήμερα, πιο σπάνια, τη Μεγάλη Πέμπτη οι νοικοκυρές συνήθιζαν να βάφουν τα αυγά βράζοντας τις ρίζες του ς φυτού.
Τα πασχαλινά αυγά βαμμένα με ριζάρη εκτός από το μοναδικό χρώμα τους είναι και ανεξίτηλα.
Δεν βάφουν τα χέρια, ενώ η βαφή δεν εισχωρεί και στο εσωτερικό τους.
Το αποτέλεσμα που δίνει είναι ένα βαθύ κόκκινο χρώμα.
Η «φυσική» μέθοδος βαφής απολαμβάνει το υψηλότερο κύρος
********************************************20