2ον ΣΩΖΟΠΟΛΗ ΠΙΣΙΔΙΑΣ : Μορδιαίον – Απολλωνία – Απολλωνία Μορδιαιον – Σωζόπολη – Uluborlou(Χριστιανική Θρησκεία, Παιδεία ,Απασχόληση ,Διώξεις ,Εγκατάσταση στην Ελλάδα )
1924 ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΩΖΟΠΟΛΗ ΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΝΕΑ ΝΙΚΟΠΟΛΗ (ΣΚΑΦΙΔΙ) & ΤΗΝ ΠΕΡΔΙΚΙΑ ΚΟΖΑΝΗΣ .
Σταύρου Π. Καπλάνογλου , Σπάρταλη εκ πατρός.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2ου ΜΕΡΟΥΣ
Στην προηγούμενη δημοσίευση για την Σωζόπολη της Πισιδία ή όπως λέγεται σήμερα Ουλουμπορλού της Σπάρτης , αναφερθήκαμε στην θέση που βρισκόταν , στο όνομα της πόλης διαχρονικά , τον πληθυσμό της λίγο πριν από την Μικρασιατική καταστροφή και και την ιστορία της από την στιγμή της ίδρυση της .
Και φυσικά αναφερθήκαμε σε όσα αρχαιολογικά κατάλοιπα έχουν βρεθεί ,κτιριακές κατασκευές, νομίσματα , επιγραφές , άλλες υποδομές κ.α
Στην παρούσα δημοσίευσή αναφερόμαστε στην θρησκευτική πίστη των Ελλήνων από την έλευση του Χριστιανισμού στην περιοχή ,στην παιδεία ,στην απασχόληση ,στις διώξεις των Ελλήνων και την έλευσή τους στην ελεύθερη πατρίδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή.
Συμπληρωματικά για το όνομα που ήδη αναφερθήκαμε να αναφέρουμε ότι στα Τουρκικά αρχεία αναφέρουν
<< Περιοχή Uluborlu – Uluborlu – Isparta
Από το 17 μ.Χ έως το 535 μ.Χ το όνομα ήταν Απολλωνία .η Απολλωνιάς (Apollônía / Apollonías) που σημαίνει “σπίτι του Απόλλωνα.
Το 451 μ.Χ εμφανίζεται συγχρόνως και το όνομα Σωζόπολης ( Sozópolis ) που ερμηνεύεται ως “πόλη του Ιησού”.Το 1282 μ.Χ. εμφανίζεται το Τουρκικό όνομα Borlu / Borğlu [ τουρκικά “ως.” ] που αργότερα ονομάστηκε Ulu Borlu για να υπάρχει διάκριση με το κοντινό Kiçi Borlu (Μικρό Borlu). Και γράφουν ότι Ο Arundel λέει ότι ένα άλλο όνομα είναι Mordiaeum.( Μορδιαίον) Συντεταγμένες: 38° 4′ 37” E, 30° 27′ 15” Β >>
Ακόμη δίνουν τον ανδρικό πληθυσμό του Ουλουμπορλού για την περίοδο 1882 –1890 γράφοντας Μουσουλμάνοι 2640 άνδρες και Χριστιανοί 253 άνδρες αναφέροντας συγχρόνως ότι στα πρώτα χρόνια τα τζαμιά ήταν 11 και προς το τέλος αυτής της περιόδου σχεδόν διπλασιάστηκαν φθάνοντας στα 20 αντίστοιχα οι Χριστιανικές εκκλησίες από 2 έγινε 1 στην περίοδο αυτή η πόλη ανήκε στο σαντζάκι (Περιφέρεια ) Ικονίου .
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Έδρα Επισκοπής
Στην Σωζόπολη πολύ νωρίς τον 4ο αιώνα υπήρχε επισκοπή,
Άλλωστε η Αντιόχεια της Πισιδία όπου δίδαξε για πρώτη φορά στην Μικρή Αντιόχεια, ο Απόστολος Παύλος τον Χριστιανισμό δεν απέχει πολύ από την Απολλωνία – Μορδιαίον .
Η Σωζόπολη έστειλε τον επίσκοπο της και πιθανώς δύο άλλους αντιπροσώπους της στη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 381, και ο επίσκοπος της παρευρέθηκε στη Σύνοδο της Εφέσου το 431
Η έδρα περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Καθολικής Εκκλησίας των τιτουλικών έδρας .
και κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου τη συναντάμε ιδιαίτερα στην εποχή των Κομνηνών
Η Χριστιανική κοινότητα της Σωζόπολης ανήκε στις αρχές του 20 αιώνα στην Μητρόπολη Πισιδίας.
–Εκκλησίες
Υπάρχει μια πολύ παλιά εκκλησία στην Ελληνική γειτονιά και οι Χριστιανοί πραγματοποιούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα
Υπήρχαν τα ερείπια των 2 εκκλησιών στις αρχές του 20ου αιώνα. Η μια σήμερα είναι ερείπιο και η άλλη χρειάζεται επισκευή.
Είναι βέβαιο ότι οι κάτοικοι τουλάχιστον στην μια τιμούσαν την Μητέρα του Χριστού την Παναγιά,
Διασώθηκε η μεγάλη εικόνα της μια εκκλησίας που βρισκόταν στην Ρωσία η εικόνα της Παναγιάς της Πισιδιώτισας .
Με τον Χριστιανισμό έχει να κάνει και η Βυζαντινή ονομασία της πόλης (Σωζόπολη = η πόλη του Αγίου Ζώσιμου ) του Ουλουμπορλού και είναι προφανές ότι πολύ παλιά να υπήρχε εκκλησιά που θα τιμούσαν το όνομα του .
ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΙΣΙΔΙΩΤΙΣΑ
Η Πισιδική (Πισιανή) Εικόνα της Μητέρας του Θεού είναι μια από τις αρχαίες εικόνες της Μητέρας του Θεού , που τιμάται ως θαυματουργή . Η εικόνα πήρε το όνομά της από την πόλη Πισιδία Σωζόπολη (κοντά στη σύγχρονη πόλη Uluborlu , Τουρκία), όπου έγινε γνωστή τον 6ο αιώνα.
Πισιδική (Πισιανή) Εικόνα της Μητέρας του Θεού
Η προέλευση της εικόνας και ο δημιουργός της είναι άγνωστος . Αρκετοί συγγραφείς επισημαίνουν τα θαύματα της θεραπείας από την εικόνα και την μυρωδιά που εξέπεμπε.
Ο πρεσβύτερος Ευστάθιος (σύγχρονος και βιογράφος του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ευτυχίου ), ο Ελευσίππος (μαθητής του μοναχού Θεοδώρου Συκεώτη ) και ο άγιος του Γερμανός ( πατριάρχης ). Κωνσταντινούπολη ) μιλούσαν για αυτή την εικόνα.
Στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα, ο Πρεσβύτερος Ευστάθιος ανέφερε τις θαυματουργικές ιδιότητες της εικόνα της Θεοτόκου, που τελέστηκε μέσω της θερμής προσευχής του Πατριάρχη Ευτυχίου.
Μιλούσε για ένα παντρεμένο ζευγάρι από την πόλη Αμάσεια , που είχε την ατυχία να γεννά νεκρά παιδιά. Το ζευγάρι κατέφυγε στον πατριάρχη Ευτύχιο να ζητήσει βοήθεια . Ο Άγιος Ευτύχιος προσευχήθηκε και με τα λόγια «Εις το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» άλειψε τους συζύγους με ιερό λάδι από τον Σταυρό του Κυρίου και από την ιερή εικόνα της Θεοτόκου Μαρίας. «Ονομάστε το παιδί Πέτρο και θα ζήσει», είπε. Σύντομα το ζευγάρι απέκτησε έναν γιο, τον ονόμασαν Πέτρο, στη συνέχεια γεννήθηκε ο δεύτερος γιος, ο Ιωάννης, και μεγάλωσαν και οι δύο υγιείς και δυνατοί. Οι κάτοικοι της πόλης, αφού έμαθαν για αυτό το θαύμα, δόξασαν τον Θεό .
Γύρω στο έτος 600, μύρο προήλθε από την Πισιδική εικόνα της Θεοτόκου, την οποία μαρτύρησε στην Ελευσίνα, μαθητής του μοναχού Θεόδωρου Συκεώτη. Κατέθεσε ότι είδε με τα ίδια του τα μάτια πώς μέσα από την πύρινη προσευχή του Αγίου Θεοδώρου Συκεώτη ξεπήδησε από την εικόνα ρέμα λαδιού και έβρεξε τα μάτια του προσκυνητή .
Τον 8ο αιώνα, ο άγιος Γερμανός Κωνσταντινουπόλεως, ( πατριαρχης 715 έως 730, )σε επιστολή του προς τον Θωμά, επίσκοπο Κλαυδιοπόλεως , έγραψε: … μέσω διαφόρων εικόνων, ο Θεός έκανε θαύματα, για τα οποία πολλοί θέλουν να πουν πολλά. έτσι, για παράδειγμα, έδωσε θεραπεία στους αρρώστους, την οποία εμείς οι ίδιοι βιώσαμε. Το πιο αξιοσημείωτο από όλα είναι ότι δεν υπάρχει καμία αντίρρηση ή αμφιβολία για το γεγονός ότι η εικόνα της Παναγίας Μητέρας του Θεού, που βρίσκεται στην Πισιδική Σωζόπολη, έχυσε ένα ρεύμα ειρήνης από το χέρι της. Πολλοί μαρτυρούν αυτό το θαύμα >> .
Ένα αντίγραφο αυτής της αρχαίας θαυματουργής εικόνας κατασκευάστηκε στη Ρωσία το 1608 στο μοναστήρι Novospassky της Μόσχας. Η Μητέρα του Θεού εικονίζεται με το Θείο Βρέφος στο αριστερό χέρι και Ευλογεί με το δεξί .
Άλλες πηγές αναφέρουν ότι την εικόνα αυτή είχε στο κελί της η μοναχής Μάρθα , μητέρα του Τσάρου Μιχαήλ Φεντόροβιτς . Μετά τον θάνατό της, τοποθετήθηκε στο μοναστήρι Novospassky .
— Η ανέγερση της πρώτης Χριστιανικής εκκλησιάς με την εικόνα της Παναγιάς της Πισιδίωτισσας στα Αλάνυα
Πρόσφατα αντίγραφο της εικόνας μεταφέρθηκε στα Αλάνια που σε Χριστιανική εκκλησιά που αναγέρθηκε στην Τουρκία μετά την Μικρασιατική καταστροφή .Τα θυρανοίξια του ναού της Παναγίας της Πισιδιώτισσας έγιναν στις 15/11/2015 .
Είναι ο πρώτος ναός που ανεγέρθη εκ θεμελίων στη Μικρά Ασία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη .
Είναι αφιερωμένος στην Παναγία και η εικόνα της Πισιδίωτισας είναι από τις παλιότερες βυζαντινές εικόνες, Πρόκειται για θαυματουργό εικόνα, αφού όπως λεγόταν από το χέρι της Παναγίας αναβλύζει μύρο.
— Αγιος Ζώσιμος
Ο Άγιος Ζώσιμος ο Απολλωνίας-Σωζόπολης, στρατιώτης που φέρεται να μαρτύρησε στην αρχαία περιοχή της Πισιδίας επί αυτοκράτορα Τραϊανού (98-117 μ.Χ.) αφού παραιτήθηκε από τον ρωμαϊκό στρατό , για να γίνει χριστιανός όπου μαρτύρησε , είναι σχετικά άγνωστος άγιος που εορτάζει η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία στις 19 Ιουνίου.
Υπάρχουν μετέπειτα στοιχεία για τη λατρεία του Ζώσιμου στη Gračanica στο Κοσσυφοπέδιο και στη Σωζόπολη της Βουλγαρίας, όπου υπήρχε και ο ισχυρισμός ότι καταγόταν από εκεί λέγεται ότι
Δέχτηκε τη χριστιανική διδασκαλία, βαπτίστηκε και έγινε από τους πιο ένθερμους χριστιανούς. Αλλά το 98 μ.Χ. ο έπαρχος στην Αντιόχεια της Πισιδίας Δομιτιανός, σκληρός πολέμιος της Εκκλησίας, διέταξε το θάνατο του, αφού είδε ότι καμία απειλή δεν ίσχυσε στο να τον σύρει και πάλι στη λατρεία των ειδώλων. Στην αρχή τον έδειραν και του έσχισαν τις πλευρές, που κατόπιν έκαψαν με σίδερο πυρακτωμένο. Όταν όμως και αυτά δεν έφεραν αποτέλεσμα, τότε τον αποκεφάλισαν και έτσι πήρε το αθάνατο στεφάνι του μαρτυρίου.
Για την καταγωγή του Αγίου Ζώσιμου από την Πισιδία γράφει στο Acta Sanctorum που δημοσιεύθηκε την περίοδο 1643-1840 σε 68 τόμους από τη Société des Bollandistes και που αποτελεί μία συλλογή κειμένων σχετικά με τη ζωή των αγίων οργανωμένη ανά ημέρα εορτής του κάθε αγίου.
<< Εκείνες τις μέρες, όταν ο Τραϊανός ήταν αυτοκράτορας, μεγάλη τρέλα και πλάνη από τα είδωλα και μεγάλη Η τύφλωση κυβέρνησε τους Εθνικούς. και άρχισαν πολλοί διωγμοί κατά της Εκκλησίας του Θεού.
Ο κυβερνήτης ονόματι Δομετιανός, που βασίλευε στην Αντιόχεια της Πισιδίας, εμφανίστηκε ενώπιον του αυτοκράτορα Τραϊανού και ζήτησε εξουσία εναντίον των Χριστιανών, ώστε να υποστεί τρομερή τιμωρία για οποίον δεν προσέφερε θυσίες στους θεούς. Όταν αυτός ο άνθρωπος πήρε τέτοια δύναμη και φόρεσε τοΠανοπλία του Διαβόλου, βρυχήθηκε σαν λιοντάρι εναντίον εκείνων που πέθαναν στην ομολογία του Θεού. πήγε ακόμα στην Απολλωνία, μέσω της πόλης των Σωζοπολιτών >> Μετάφραση από Αγγλικό κείμενό .
Επίσης στο Μεληνάριον του Αγίου που είναι σύντομο τροπάριο, που δοξολογεί στην Χριστιανοσύνη ιερά πρόσωπα και ψάλλεται πριν τη θ΄ ωδή τού Κανόνα στον Όρθρο, στις δεσποτικές και θεομητορικές εορτές.
Λέγονται Μεληνάρια γιατί συνήθως αρχίζουν με τη φράση “Μεγάλυνον ψυχή μου…”. στην προκείμενη περίπτωση , για τον Άγιο Ζώσιμο αναφέρεται η Πισιδική του καταγωγή.
<<Δεῦτε εὐφημήσωμεν ἐν ᾠδαῖς, κλέος Πισιδίας, τόν ἐν μάρτυσι θαυμαστόν, Ζώσιμον τόν πίστει, Χριστόν καί παῤῥησίᾳ, πρό βήματος ἀθέων, ὁμολογήσαντα. >>. ***
–Σεβήρος Αντιοχείας – Άγιος Σεβήρος ο Μέγας
Ο Σεβήρος Αντιοχείας θεωρείται ο μεγαλύτερος θεολόγος του αντιχαλκηδονισμού. Γεννήθηκε στη Σωζόπολη της Πισιδίας γύρω στο 465 και πέθανε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 538. Προερχόταν από ιερατική κι ευγενή ελληνική οικογένεια. Σπούδασε Φιλοσοφία στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, και Νομικά στη Βηρυτό. Εκλέγεται Πατριάρχης Αντιοχείας για 6 χρόνια -από το 512 μέχρι το 518 και μέχρι την ανάρρηση στο θρόνο του Ιουστίνου το 518, όπου και διώχτηκε γιατί οι μονοφυσίτικες αντιλήψεις δεν γίνονταν πια ανεκτές.Πέθανε στην Αίγυπτο και ετάφη σε ένα μοναστήρι της Αλεξάνδρειας
ΠΑΙΔΕΙΑ
Όπως όλες οι πόλεις και κωμοπόλεις της Μητροπόλεως Πισιδίας άρχισαν να ιδρύουν τ᾽αλληλοδιδακτικά ή «λαγκαστεριανά» σχολεία ,έτσι και στην Σωζόπολη δεν μπορούσε παρά να λειτουργεί σχολείο μέχρι και την εποχή βίαιας εκδιώξεις των Ελλήνων το 1922
Έχει καταγραφεί για το σαντζάκι του Ικονίου το 1882 η ύπαρξη ενός Ελληνικού σχολείου χωρίς να δίνει άλλα στοιχεία .
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Βασικά οι κάτοικοι της Σωζοπολης/Ουλουμπορλου ασχολούνταν επαγγελματικά με την καλλιέργεια της γης . Από την αρχαιότητα ακόμη τα μήλα και τα κυδωνιά γνωστά με το όνομα κια Μορδιανά μήλα ή Μορδιανα κυδώνια ήταν περιζήτητα , αητό το επιβεβαιώνει ο δειπνοσοφιστής Αθηναίος από την Ναυκρατίδα της Αιγύπτου που έζησε στην Αλεξάνδρεια και αργότερα στην Ρώμη. από τα τέλη 2ου αιώνα μ.Χ. έως αρχές 3ου αι. μ.Χ.) και ήταν αρχαίος Έλληνας βιολόγος, φυτολόγος, ζωολόγος, γαστρονόμος, διαιτολόγος, ρήτορας και γραμματικός
Είναι βέβαιο ότι ακόμη από εκείνη την εποχή ασχολήθηκαν με την αμπελουργία και αρκετά χρόνια πριν από την Μικρασιατική καταστροφή παρήγαγαν αχλάδια ,κεράσια και βύσσινα .
Από τον 19ο αιώνα και μετά όπως και η μεγάλη πόλη της περιοχής Σπάρτη ένα ακόμη φυτό που τους προσέφερε πολλά ,ήταν και το τριαντάφυλλο και μάλιστα η ποικιλία Ρόδο της Δαμασκού ( Roza damaskena ) από το οποίο παρήγαγαν ροδέλαιο και άλλα παραπροϊόντα
Την ίδια εποχή τα σπίτια γέμισαν με αργαλειούς και τα περίφημα χαλιά ‘’ Σπάρτα ‘’ μπήκαν στην ζωή τους δίνοντας δουλειά σε γυναικεία χέρια
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
(1920 Γεώργιος Δεμερτζής (Κατασκευαστής ιατρικών εργαλείων )
Ο Γεώργιος Δεμερτζής από τον Σωζόπολη ή Ουλουμπουρλού για τον οποίο μιλήσαμε αναφερόμενοι στην οικονομία της Σπάρτης και την συνεργασία του με τον γιατρό Γαβριηλίδης Μιχαήλ ,τον φαρμακοποιό Σιζίγκος Κωνσταντίνος και τον Λεοντειάδη Σοφοκλή που όλοι τους ήταν από την Σπάρτη συνεργάστηκαν μαζί του ,οι τελευταίοι σχεδίαζαν και προωθούσαν στην αγορά χειρουργικό και άλλο ιατρικό εξοπλισμό .Ο Έλληνας από την Σωζόπολη ήταν καλλιτέχνης σιδηρουργός .Ο Δεμερτζής ταξίδευε κατά καιρούς προκειμένου να προμηθευτεί το μετάλλευμα που χρειαζόταν για τις παραγγελίες του στα ορυχεία του Pamukhan του Demirdağı του Sivas-Divriği και στο Gümüşhane..
Έμενε για εβδομάδες στο Sulu and Bülbül Inn στην Αργυρούπολη του Πόντου ( Gümüşhane.)Είχε χυτά εξαρτήματα από κράμα αργύρου-σιδήρου ανάλογα με τον τύπο του ιατρικού υλικού που θα κατασκεύαζε.
Όπως συσκευές αιμοδοσίας. Δαχτυλίδια που χρησιμοποιείται για την παραγωγή οδοντοστοιχιών ,Προσαρμοσμένα εργαλεία διαχωρισμού στόματος .Εργαλείο κοπής σμάλτου που χρησιμοποιείται σε οδοντιατρικές θεραπείες και εξαγωγή .Εργαλείο πελεκάνου οδοντιάτρου .Λαβίδα για τα δόντια ,Λαβίδα οδοντιάτρου,μαχαίρι περιτομής και μέγγενη , λεπίδες κοπής οργάνων υγιεινής Ακόμη υλικά για τον τοκετό. ιατρικό πριόνι οστού και αλλά ανάλογα εργαλεία Απόγονοι σήμερα βρίσκονται κάπου στην Πρέβεζα .
ΕΚΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑΞΩΣΚΟΛΗΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΤΑΞΙΟΥ
Το 1871 Βόρεια της Σπάρτης στην Απολλωνία ( Ουλούμπουρλού,) σμήνη από ακρίδες κατέστρεψαν την γεωργική παραγωγή, ο Έλληνας από την Σπάρτη , ο Κώστας Εφραίμογλου, αποφάσισε να κάνει μεταστροφή στην γεωργική ενασχόληση των κατοίκων και να ασχοληθεί με το μετάξι
Η ενασχόληση αυτή προϋποθέτει γνώσεις γις την καλλιέργεια μουριών και την εκτροφή με τα φύλλα τους των μεταξοσκωλήκων . Πρέπει όμως να μάθει και τα μυστικά της παραγωγής.
Ο Κώστας Εφραίμογλου προστρέχει σε συγγενείς στην περιοχή της Προύσας που ασχολούνται με το αντικείμενο.
Αφού μαθαίνει τις λεπτομέρειες καλλιέργειας, αναπαραγωγής μεταξοσκωλήκων και τον τρόπο παραγωγής του νήματος από μεταξι υλοποιεί το σχέδιο του.
Δημιουργεί ένα μεταξουργείο στην περιοχή Cirimbolu όπου υπήρχαν νερόμυλοι που ανήκαν στους Έλληνες,που βρισκόταν στον παλιό οικισμό της συνοικίας.
Οι δουλειές πηγαίνουν καλά και με δεδομένο. Ότι την ίδια εποχή άρχισε με πρωτοβουλία της Πολιτύμης Κιουρτσόγλου και η μαζική παραγωγή υφαντών ,χαλιών και γούνας με σπιτικούς αργαλειούς, αναπτύχθηκε και η παραγωγή μεταξωτών υφασμάτων.
Πολύ σύντομα η παραγωγή μεταξιού γενικεύετε σε όλη την περιοχή του Σαντζακιού της Σπάρτης. Μέχρι και στις δεντροστοιχίες στην πόλη της Σπάρτης φυτεύονται μουριές.
Τα μεταξωτά υφάσματα τύπου Uluburlu είναι περιζήτητα στο εξωτερικό.
Για σχεδόν 50 χρόνια κατακτούν τις αγορές φέρνοντας χρήμα και ευημερία στην περιοχή.
Δυστυχώς η εκτροφή του μεταξοσκώληκα ό το 1918 θα διακοπεί απότομα και με τον ποιο παράξενο τρόπο.
Από το 1917 η Ευρώπη μαστίζεται από την Ισπανική γρίπη. Η Ισπανική γρίπη ήταν πανδημία γρίπης η οποία εκδηλώθηκε το 1918 και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Κάτι ανάλογο συνενώνει και στις μέρες μας με τον covid-19 .
Ο ιός μεταπήδησε από τα πτηνά στον άνθρωπο και στη συνέχεια άρχισε να μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων.
Οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες είχαν επιβάλλει λογοκρισία και τα θύματα της φονικής γρίπης
Το 1918 η επιδημία επισκέπτεται και την περιοχή της Σπάρτης,και την υπόλοιπη Μ. Ασία .Εκτός από τη δημογραφική καταστροφή που προκάλεσε η γρίπη, οι στρατοί του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου υπέφεραν τόσο πολύ από αυτή την επιδημία που η γρίπη ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για τον τερματισμό του πολέμου. Ενώ η ισπανική γρίπη έπληξε σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο, η Μ. Ασία δεν μπορούσε να ξεφύγει από αυτή την επιδημία.
Λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έκρυβαν την έξαρση της πανδημίας.
Ήταν από τις πιο επικίνδυνες γρίπες που εμφανίσθηκαν πότε ,μολυνθήκαν πάνω από 500 εκατομμύρια άνθρωποι, προκαλώντας το θάνατο περίπου 50 εκατομμυρίων ανθρώπων σε 18 μήνες . . Για την καταπολέμηση της επιδημίας είχαν ληφθεί μέτρα όπως το κλείσιμο δημόσιων χώρων όπως τα σχολεία. Δεν υπήρχε θεραπεία και οι κάτοικοι δεν γνώριζαν την προέλευση της.και βρισκόταν σε απελπισία
— -Οι εικασίες ενός δικαστή και ιμάμη για την προέλευση της γρίππης κατέστρεψαν ένα οικονομικό κλάδο στην περιοχή της Σπάρτης που υποσχόταν πολλά .
Ένας ευφάνταστος Ιμάμης που ήταν και δικαστής (κατής) στην Σπάρτα, ο Kuddisi Kadir στα κηρύγματα του στο τζαμί υποστηρίζει ότι το μικρόβιο της γρίπης γεννιέται και αναπτύσσετε στο κουκούλι του μεταξοσκώληκα.
Οι μουσουλμάνοι τις περιοχής τον πιστεύουν παρά τις διαμαρτυρίες των Ελλήνων αλλά και μερικών μουσουλμάνων θρησκευτικών της περιοχής που αντιτίθενται λέγοντας πως οι απόψεις του ιμάμη δεν είναι σύμφωνες με την θρησκεία.
Πολύ σύντομα οι φανατικοί καταστρέφουν όλη την γραμμή παραγωγής μεταξιού με αποτέλεσμα να λήξει έτσι άδοξα η ευημερία αυτού του κλάδου
-ΔΙΩΞΕΙΣ
Οι Έλληνες τού Ουλούμπορλου από το 1914, πού πήραν όλους τούς άνδρες ακόμα και αγόρια οπό 17 ετών και άνω στην εξορία, μέχρι και τον διωγμό του 1922, υπέφεραν τα πάνδεινα, όπως και όλοι οι Έλληνες της Μ. Ασίας. Τα εναπομείναντα γυναικόπαιδα εκδιώχθηκαν πριν από την υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες της Πισιδία.Οκτώ μέρες βάδιζαν ώσπου νά φθάσουν στο λιμάνι της Αττάλειας, για να μπουν στο πλοίο, πού θα τούς μετέφερε στην Ελλάδα. Στο τέλος της δημοσίευσης υπάρχουν καταστάσεις κατοίκων του που έφτασαν στην Κοζάνη ,εκεί φαίνεται αν προσέξει κάνεις ο αφανισμός του ανδρικού πληθυσμού λόγω των εξοριών και άλλων διώξεων .
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΔΑ
Οι εγκατάσταση στην Ελλάδα έγινε στις Σπέτσες, το Κρανίδι, την Ύδρα, την Κοκκινιά και μια περιοχή έξω οπό την Κοζάνη στην Νέα Νικόπολη (παλιότερα Σκαφίδι και ακόμη παλιότερα Κιουτσούκ Ματλή ή για την ακρίβεια Κιουτσούκ Αχμετλή όταν και κατοικούνταν από μουσουλμάνους και την Περδικία που λεγόταν Τουρασλάρ και που βρισκόταν σε πολύ μικρή απόσταση από το Σκαφίδι στον παλιό δρόμο προς τα Σιδερά , χωρίο που δεν υπάρχει σήμερα .
Η Νέα Νικόπολη είναι ημιορεινός οικισμός της περιφερειακής ενότητας Κοζάνης. Βρίσκεται στα βόρεια της πόλης της Κοζάνης και σε υψόμετρο 690 μέτρων.
Διοικητικά αποτελεί την τοπική κοινότητα Νέας Νικόπολης που ανήκει στη δημοτική ενότητα Κοζάνης του δήμου Κοζάνης και σύμφωνα με την απογραφή 2011 είχε 185 κατοίκους, ενώ του 2001 ήταν 224. Το 1927 μετονομάστηκε σε Σκαφίδι και το 1950 σε Νέα Νικόπολη. Στο κέντρο του χωριού υπήρχε μουσουλμανικό τέμενος. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν 116 οικογένειες προσφύγων (482 άτομα) κυρίως από την Σωζόπολη της Σπάρτης και την Προύσα . Οι κάτοικοι έφεραν μαζί τους, την τέχνη των χειροποίητων χαλιών, γνωστά με την ονομασία Σπάρτα
** Μικρασιάτες Πρόσφυγες του 1922 από το Ουλού-Πουρλού Πισιδίας που εγκαταστάθηκαν στον νομό Κοζάνης.**
Οι πρόσφυγες καταγράφηκαν το 1924-25 και επανελέχθηκαν το 1928 εάν παρέμειναν στο νέο χώρο εγκατάστασης προκειμένου να δοθεί κλήρος γης για γεωργική απασχόληση.
Κάθε οικογένεια δικαιούντο ενός κλήρου την όποια καταχωρούσαν στο όνομα του αρχηγού της οικογένειας ο οποίος ήταν άνδρας και θεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας. Εάν η οικογένεια ήταν ακέφαλη τον ρόλο αναλάμβανε η σύζυγος.
Στα 2 χωρία έχουν καταγραφεί σαν κεφαλή της οικογενείας 59 άνδρες και 64 γυναίκες
1924 ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΝΕΑ ΝΙΚΟΠΟΛΗ (Σκαφίδι ) & ΠΕΡΔΙΚΙΑ ΚΟΖΑΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΩΖΟΠΟΛΗ ( Ουλού-Πουρλού)
Στη λίστα έχουν καταγραφεί 105 κάτοικοι από το Ουλού-Πουρλού που παρέμειναν στην νέα εγκατάσταση σαν αρχηγοί ή κληρονόμοι ενώ 2 αναχώρησαν προς άγνωστη κατεύθυνση
001 [Α] Αβραμίδης ή Κυπριανόσογλου Σταύρος του Αβραάμ
002 [Α] Αγάπογλου Ξανθίππη χήρα Σαράντη το γένος Χαράλαμπου Μετζόγλου ,
003 [Κ] Αγάπογλου Παντελής του Σαράντη
004 [Κ] Αγγελίδου Μερσίνα του Αργύρη
005 [Α] Ακεπελή Άννα χήρα Ησαΐα το γένος Γεωργίου Αγάπογλου
006 [Α] Αποστόλογλου ή Νικολαΐδης Νικόλαος του Αποστόλου
007 [Α] Ασλάνογλου Χαράλαμπος του Βασιλείου
008 [Α] Ασλάνογλου Κυριακή σύζυγος Χαράλαμπου το γένος Ιορδάνη Θώμογλου
009 [Α] Βαϊανου Πολιτίμη χήρα Κυριάκου το γένος Σταύρου Ουζουνλαζάρογλου
010 [Α] Βακίλογλου Νικόλαος του Ιωάννη
011 [Α] Βακηλόγλου Σεπφώρα του Ιωάννη
012 [Κ] Βακίλογλου Ιουλία σύζυγος Δαμιανού το γένος Ιωσήφ Μπακιρτζόγλου
013 [Κ] Βεκήλογλου Ελισάβετ του Γαβριήλ
014 [Κ] Βεκήλογλου Ευφημία σύζυγος Στυλιανού το γένος Αϊβάζ Παναγιώτογλου
015 [Κ] Βεκήλογλου Στυλιανή χήρα Ιωάννη το γένος Χρήστου Σαντηκυδόγλου
016 [Κ] Βεκήλογλου Βηθλεέμ σύζυγος Νικολάου το γένος Γεωργίου Παντέλογλου
017 [Κ] Βεκίλογλου Στυλιανός του Ιωάννη
018 [Κ] Βεκίλογλου Ηλίας του Γαβριήλ
019 [Κ] Βεκίλογλου Ελπίς χήρα Γαβριήλ το γένος Ηλία Κορπανόγλου
020 [Α] Βεκίλογλου Εμμανουήλ
021 [Α] Βενκίκογλου Δαμιανός Γαβριήλ
022 [Α] Βουρδούρογλου Αργύριος του Σαμουήλ
023 [Κ] Βουρδούρογλου Ευρώπη χήρα το γένος Σαμουήλ Γκριμπότσογλου
024 [Α] Δαμιανίδης Δανιήλ του Δαμιανού
025 [Α] Ηλιάδης Θρασύβουλος του Ηλία
026 [Α] Θεοδωρίδης η Χ”Κωστάντογλου Κωνσταντίνος του Θεοδώρου
027 [Κ] Θωμάογλου Ευφροσύνη του Ιορδάνη
028 [Κ] Θωμόγλου Σοφία χήρα Θωμά το γένος Αναστασίου Περματζόγλου
029 [Κ] Θωμόγλου Αναστάσιος του Θωμά
030 [Α] Θωμόγλου Δαμιανός του Θωμά
031 [Α] Ιωακείμογλου Χρυσάνθη του Κωσταντίνου
032 [Κ] Καϊτατζογλου Ρεβέκα χήρα Βασιλείου το γένος Νικολάου Νικολαϊδη
033 [Α] Καραμφίλογλου Ιορδάνης του Ιωάννη
034 [Κ] Καραμφίλογλου Ευφημία σύζυγος Ιορδάνη το γένος Νικολάου Αποσττόλογλου
035 [Α] Καρεμφίλογλου Θωμάς Ιωάννη
036 [Α] Κιορόγλου Μαγδαληνή του Θεοδοσίου
037 [Α] Κιορτσόγλου Παναγιώτης του Ιωάννη
038 [Α] Κιουρτσόγλου Νικόλαος του Σταύρου
039 [Κ] Κιουρτσόγλου Βηθλεεμ σύζυγος Νικολάου το γένος Γεωργίου Αγάπογλου
040 [Α] Κιουρτσόγλου Δημήτριος του Σταύρου
041 [Κ] Κιουρτσόγλου Ζωγραφίνα Δημητρίου τού Παπά-Γαβριήλ
042 [Κ] Κιουρτσόγλου Ελισάβετ χήρα Στεφάνου το γένος Παύλου Σαταλή
043 [Κ] Κλημάνογλου Ελισάβετ χήρα Χαράλαμπου το γένος Γεωργίου Παντέλογλου
044 [Α] Κωσταντινίδης η Παντέλογλου Παντελής του Κωσταντίνου
045 [Κ] Κωσταντινίδου η Παντέλογλου Μαρία σύζυγος Κωσταντίνου το γένος Βασιλείου Βαγιάνογλου
046 [Κ] Λαζαρίδου Πουλχερία σύζυγος Νικόδημου το γένος Κωσταντίνου Χατζηστράτογλου
047 [Κ] Λεοντίδη η Παπάζογλου Χριστίνα χήρα Λεόντιου το γένος Κλήμη Βογιατζόγλου
048 [Κ] Λεοντίδη η Παπάζογλου Παρασκευή του Λεοντίου
049 [Κ] Λεοντίδης η Παπάζογλου Παντελής του Λεοντίου
050 [Α] Μαδένογλου Δαμιανός του Ιωάννη
051 [Α] Μαντέογλου Ιορδάνης του Ευστρατίου
052 [Α] Μαντέογλου Φωτεινή χήρα Ευστράτιου το γένος Αβραάμ Κυπριάνογλου
053 [Α] Μαντέογλου Αναστασία χήρα Ιωάννη το γένος Γρηγορίου Ιωσηφίδου
054 [Α] Ματζαρίδης Ιωάννης του Παντελή
055 [Α] Ματθαίανογλου Σταυρίτσα χήρα Λουκά το γένος Στυλιανού Βεκήκογλου
056 [Α] Μπακιρτζόγλου Θεόδωρος του Αναστασίου
057 [Κ] Μπακιρτζόγλου Ευτέρπη χήρα Ιωσήφ το γένος Γεωργίου Βεκήκογλου
058 [Κ] Μπακιρτζόγλου Σουλτάνα σύζυγος Θεόδωρου το γένος Χατζηκωνστάντογλου
059 [Α] Μπακιρτζόγλου Σπυρίδων του Ευστρατίου
060 [Κ] Μπακιρτζόγλου Μερσίνη σύζυγος Σπύρου το γένος Βασιλείου Χατζηανάστογλου
061 [Κ] Μπακιρτζόγλου Ιωάννης του Ευσταθίου
062 [Α] Νικολαϊδης η Αποστόλογλου Δαμιανός του Νικολάου
063 [Κ] Ουζουνλαζάρογλου Αικατερίνη σύζυγος Γεώργιου το γένος Ευστρατίου Βουγιατζόγλου
064 [Α] Ουζουνλαζάρογλου Μελανή του Δαμιανού
065 [Κ] Παναγιώτογλου Γεωργία του Αϊβάζ
066 [Κ] Παντέλογλου Θεοδοσία σύζυγος Ισαάκ το γένος Ευστρατίου Μιλιάντζογλου
067 [Κ] Παντέλογλου Θεοπίστη σύζυγος Αριστοτέλη το γένος Ελισσαίου Αντωνιάδη
068 [Α] Παντέλογλου Θεόφιλος του Γεωργίου
069 [Κ] Παντέλογλου Μαγδαληνή Λουκά Γεωργίου Χοτζίογλου
070 [Κ] Παντέλογλου Ελισάβετ σύζυγος Θεοδοσίου το γένος Νικολάου Ουγουτζάρογλου η Λαζαρίδη
071 [Α] Παντέλογλου η Γεωργιάδη Σταυρούλα χήρα Γεώργιου το γένος Σάββα Τουρετσόγλου
072 [Κ] Παντέλογλου η Γεωργιάδης Δαμιανός του Γεωργίου
073 [Α] Παπαδοπούλου η Κεϊσόγλου Βαρβάρα του Σάββα
074 [Α] Παπαηλίας Ησαΐας
075 [Α] Περμαντζόγλου Στυλιανή του Σάββα
076 [Α] Πουράσογλου η Χαραλάμπους Ιωάννης του Χαραλάμπους
077 [Α] Σαββαΐδης Βασίλειος του Σάββα
078 [Κ] Σεϊτανογλου Αικατερίνη σύζυγος Ιωάννη το γένος Ιωάννη Παντέλογλου
079 [Α] Σεϊτανογλου η Χατζή-Χρήστος Ιωάννης του Χρήστου
080 [Α] Σεκέρογλου Βιθανία χήρα Κοσμά το γένος Νικολάου Βογιατζόγλου
081 [Κ] Ταχτσή Βικτωρία σύζυγος Αρτέμιου το γένος Νικολάου Ντουκολίογλου
082 [Δ] Τεκέλογλου Αλεξάνδρα του Αναστασίου
083 [Α] Τερτσινίδου Αννα σύζυγος Χρήστου το γένος Γεωργίου Αγάπογλου
084 [Α] Τουρατζόγλου η Σαββαΐδης Βασίλειος
085 [Α] Τουτουντζόγλου η Κυριακίδης Παναγιώτης του Σταύρου
086 [Κ] Χαλούδη Μερσίνη σύζυγος Ανέστη το γένος Γεωργίου Γεωργιάδου η Παντέλογλου
087 [Κ] Χαλούδη Αναστασία σύζυγος Παντελή το γένος Δανιήλ Χατζή Αντώνογλου
088 [Δ] Χατζή Αναστάσογλου Κωνσταντίνος του Αναστασίου
089 [Μ] Χατζή Αντώνογλου Σουλτάνα χήρα Ελισσαίου το γένος Κωσταντίνου Κοτζιαμποίκ
090 [Κ] Χατζή-Βασίλογλου η Λαζαρίδης Νικόδημος του Λαζάρου
091 [Α] Χατζή-Ηλιάδης Νικόλαος του Ηλία
092 [Α] Χατζή-Κτίρογλου Κωσταντίνος του Λαζάρου
093 [Α] Χατζή-Κτίρογλου Ευαγγελία σύζυγος Λαζάρου το γένος Σαραντίου Αγάπογλου
094 [Α] Χατζή-Κωστάντογλου η Θεοδωρίδης του Θεόδωρου
095 [Κ] Χατζή-Κωστάντογλου η Θεοδωρίδου Κατίνα σύζυγος Κωσταντίνου το γένος Βασιλείου Αρσλάνογλου
096 [Α] Χατζή-Νικολάου Βασίλειος του Γεωργίου
097 [Α] Χατζή-Παναγιωτογλου η Ιωαννίδης Δαμιανός του Ιωάννη
098 [Α] Χατζή-Στράτογλου Αναστασία σύζυγος Κυριάκου το γένος Ιωσήφ Μπακιρτζόγλου
099 [Κ] Χατζή-Στράτογλου η Κωνσταντινίδης Κυριάκος του Ιωάννη
100 [Κ] Χατζή-Στράτογλου Δέσποινα σύζυγος Κοσμά το γένος Ηλία Περματαλή
101 [Α] Χατζή-Στράτογλου η Μούτογλου Κοσμάς του Χρήστου
102 [Κ] Χατζή-Στράτογλου η Μούτογλου Νυμφοδώρα σύζηγος Κοσμά
103 [Κ] Χατζή-Στράτογλου η Μούτογλου Χρήστος του Κοσμά
104 [Α] Χατζή-Χρήστου η Σεϊτανογλου Ιωάννης του Χρήστου
105 [Κ] Χατζή-Αντώνογλου Ηλίας του Ελισσαίου
106 [Α] Χιντίρογλου Παναγιώτης του Λαζάρου
107 [Κ] Χιντίρογλου Μαρίνα σύζυγος Παναγιώτη το γένος Γεωργίου Αβραμίδη
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΔΙΚΙΑ (ή Τουρασλάρ το 1924-25)
Στη λίστα έχουν καταγραφεί 16 κάτοικοι από το Ουλού-Πουρλού που παρέμειναν στην νέα εγκατάσταση σαν αρχηγοί ή κληρονόμοι
01 [Α] Αβραμίδης Αβραάμ του Γεωργίου
02 [Κ] Αβραμίδης Δημήτριος του Γεωργίου
03 [Κ] Αβραμίδης Ευθύμιος του Γεωργίου
04 [Κ] Αβραμίδης Παντελής του Γεωργίου
05 [Κ] Αβραμίδου Αικατερίνη σύζυγος Σταύρου το γένος Νικολάου Νικολαΐδη
06 [Κ] Αβραμίδου Θεανώ του Γεωργίου
07 [Α] Αβραμίδου Κυριακή σύζυγος Δημητρίου το γένος Σαββαΐδου
08 [Α] Ιωσήφογλου η Αργυρόπουλος Πέτρος του Κωσταντίνου
09 [Κ] Ιωσήφογλου η Αργυρόπουλου Αννέτα χήρα Κοσμά το γένος Αποστόλου Αποστολίδη
10 [Α] Ιωσήφογλου η Αργυρόπουλου Δέσποινα του Κοσμά
11 [Α] Πέτρογλου Ανδρέας του Γεωργίου
12 [Α] Πέτρογλου Ζωγραφίνα χήρα Ανδρέα το γένος Ευστρατίου Μελιτζόγλου
13 [Α] Πέτρογλου Ζωραφένεια του Ανδρέα
14 [Α] Τσολακίδης Ηλίας του Χαραλάμπου
15 [Α] Τσολακίδης Ιωάννης του Χαραλάμπου
16 [Κ] Χατζή-Δαϋίδ Κλεάνθη η Γαλάτεια χήρα Σταύρου το γένος Ευστρατίου Μελιτζόγλου .Γ
Παρατηρήσαμε και συγχρόνως πληροφορηθήκαμε ότι:Οι άνδρες αρχηγοί οικογένειας είναι 43 και 15 είναι κληρονόμοι
Οι γυναίκες αρχηγοί είναι 22 από τις οποίες 5 δηλώνουν σύζυγοι και 9 χήρες
Οι γυναίκες κληρονόμοι είναι 41 από τις οποίες 22 δηλώνουν σύζυγοι και οι 12 χήρες
Ένας άνδρας και μία γυναίκα εγκατέλειψαν τον οικισμό πριν το 1928
Μέσα από τους αριθμούς είναι φανερές οι διώξεις του ανδρικού πληθυσμού του Ουλού-Πορλού και κατ’ επέκταση της Πισιδίας αφού μόνο 43 ήταν οι άνδρες
Εάν στο μεσοδιάστημα μεταξύ 1925-1928 είχε αποβιώσει ο αρχηγός στην κατάσταση καταγράφονταν τα μέλη της οικογένειας οι οποίοι ήταν κληρονόμοι του κλήρου.
Είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός των συζύγων που αναφέρονται σαν κληρονόμοι. Συνολικά 34, εκ των οποίων οι 22 συνεχίζουν να δηλώνουν σύζυγοι και όχι χήρες. Αυτό δικαιολογείται γιατί ο σύζυγος τους αγνοείτο στις εξορίες και είχαν την προσδοκία ότι ζουν. Στην αρχική καταγραφή του 1924-25 έδωσαν στην δήλωση για τον κλήρο το όνομα του συζύγου αλλά το 1928 αναγκάσθηκαν να φανούν σαν κληρονόμοι αφού ο σύζυγος δεν έδωσε σημεία ζωής
Στην κατάσταση που ακολουθεί μετά τον αύξοντα αριθμό αναφέρεται. Με [Α] εάν ήταν αρχηγός, με [Κ] εάν ήταν κληρονόμος του κλήρου, με [Δ] εάν καταγράφηκε το 1924-25 αλλά δεν παρέμεινε στον νέο τόπο εγκατάστασης και αποχώρησε έως τον επανέλεγχο του 1928
Η αναγραφή στις καταστάσεις των προσφύγων ως Ουλού-Πορλού και όχι Ουλουμπορλού που αποκαλούσαν οι Σωζοπολίτες τα τελευταία χρόνια της παραμονής τους στην Μ. Ασία αφέθηκε ως έχει στα Ελληνικά αρχεία που ήταν πήγες μας.
— Το Ουλουμπορλού σήμερα
Η πόλη σήμερα έχει 62123 κατοίκους (απογραφή 2012 ) και η γύρω περιοχή 7424
Η γεωργία κυριάρχησε στην οικονομία της πόλης. Ιδιαίτερα γνωστό για την παραγωγή κερασιών , αλλά καλλιεργούνται επίσης μήλα , κυδώνι και αχλάδια , με κύριες αγορές τη Βρετανία , τη Γερμανία , την Ολλανδία και το Βέλγιο . Ο τουρισμός είναι επίσης μια αναπτυσσόμενη βιομηχανία με θεατές που έρχονται στο ετήσιο φεστιβάλ πάλης
