Όπους ξέρτι οι παραπάν, ιδώια μέσα κι όξου απ’ ν Κόζιαν, αλλά κι σι άλνους τόπ’, σιαπάν στα Πιέρια σ’ ένα απ’ τα τρανά τα βνά πό’χ’ ου τόπους μας κι, όπους είπιν ένας Αμιρικάνους γιουλόγους, απ’ τιαφνούς που τηρούν παπχάτ’ π’ του χώμα του τι έχ’ μέσα η γής, ότι αφτό του βνό γίνκιν αμπρουστά απού διακόσια ικατουμμύρια χρόνια κι είχιν μπόι σν αρχή, παραπάν απού πέντι χιλιάδις μέτρα (5000), πήγαμι κι εφκιασάμι ιμείς οι ουρουβάτδις του Σ.Ε.ΟΥ. ένα τρανό χάν. «Καταφύγιου» του λέμι κι του γράφτουμι στα κιτάπχια μας, όπους τα ουνουματίζν κι σι όλου του Νηλλικό, για να του μαθαίν κι όλους ου κόσμους πού’ντους μακρά απού ν Κόζιαν κι να του τιλιαλάει. Είντου σμά κι παρέκια π’ τουν τόπου που τουν λέν Μπάρα κι Αβδέλα, σι ψήλουν 1945 μ. Όλου αφτόια τό’φκιασάμι αγάλια-αγάλια κι ανάλουγα μι του έχους μας.

Ένα κι μπρώτου πήγαμι αγορασάμι ένα τσιαϊρ’ (5) πέντι στρέματα γιουμάτου μι βνίσιου τσιμλίκ’ π’ σν ουπάν τ’ μιρά έχ’ μνιά τρανή τούμπα μι μπιστιρές. Ύστιρας, σαν τού’ειδιν κι τού’φιριν αλόυρα ου μηχανικός ου Τάκης ου Φασνάκ’ς, απ’ τς πρώτ’ μέσα σην Κόζιαν σι αφτήνια τ’ δλειά κι ένας απ’ τιαφνούσια πό’φκιασαν του Σύλλουγου, ταίργιασιν του αρνέκ’, μάς έδιξιν τουν τόπου που τα γέν, όπ’ βάρισιν καμόσα παλούκια αλόυρα κι άντα έφτασιν ου κιρός για να σιβεί του καλουκαίρ’ του 1977, μνιάν κι είχαμι βάλ’ σν άκρα έναν καλό σιρμαέν, ανεβασάμι μνιάν κι μνιάν ουπάν νταμπάνια, καδρόνια, κιριστέν, παφιλαίοι, μανταλίδγια απού μπιτό, όπ’ μι όλα αφτάια εφκιασάμι ένα κι μπρώτου μνιάν τρανή καλύβα σν άκρα π’ τς μπιστιρές κι παρακείθι παπχάτ’ π’ του νόχτου ένα αναγκαίου για να τα φκιάν. Μέσα σιαφτήν αραδγιασάμι ένα κι μπρώτου τα μανταλίδγια, όπ’ ουπάν σιαφτά εβαλάμι τουν κιριστέ μι τα μιντέργια, φκιάνουντας πέντι γιατάκια κι μνιάν μκρή μάσα για να κουνακιάζν κι να τρών όλ’ οι καλφάδις απ’ τα δούλιβαν ικείια κι σν ανγκουνή σμά στ’ θύρα μνιάν μκρή σόμπα να πυρώνουντι, για να μην τς τρώει του κ’ρ’ κι οι βρουχές. Σι όλις τς άκρις εδισάμι χουντρό σύρμα, όπ’ κρεμασάμι τς φλασουτχιές για να τς βαραίν ου αέρας κι να μην σαχνίζν, αντάμα μι τα πισκίργια για να σφουγγίζουντι. Ύστιρας κίντσαμι σκάβουντας τς γούρνις όπ’ εβαλάμι τα σίδηρα μι του μπιτό κι εριξάμι όλις τς ουρθές τς γριντιές, τα νταϊάκια. Ικείια, μνιάν κι δεν τς είχαμι για να γυρστούμι, του σταμάτσαμι για τρία χρόνια κι άντα μας έβγαλιν καλόν νουμά, ου βουλευτής ου Γιάντς ου Βαγιάτς, παίρνουντας απ’ τιαφτές τς μσές εριξάμι τς μνιάν τς κι όλα τα μπιτά π’ τα χράζουνταν, εφκιασάμι στου μσό κάτ’ μνιά γίζμπα, που τ’ χώρσαμι στ’ μέσ’, για να βάνουμι τα ξύλα, τα κάρβανα κι τα χαλάτχια στην μνιάν κι σν άλλ’, του κατσιαρντούμ’ όπους του λέμι όλ’, όλα τα συμπράνγκαλα π’ τα μας χράζουντι κι απ’ τι κείια κι σιαπάν, τα άλλα τα δυό πατώματα κι όλ’ τ’ σκιπή μι μπιτό, όπ’ εβγαλάμι σ’ όλ’ γρηπίδα κι μαρκίζα κι τό’σουσάμι σν αρχή απ’ τουν Άβγαστου π’ του 1980.

Μνιάν κι δεν μας ζντρανγκάλτσαν ακόμα τς άλλις τς μσές που μας έταξαν, για να δώσουμι του μπόρτζ’ κι να πλιαρουθούν οι καλφάδις, μάς ήφιριν ου Κουκόλτς απ’ τς θκές τ’, όσις μας χρήσκαν κι ιέτσ’ εδουκάμι τα χρέα μας. Σι λίγις μέρις μάς έστειλαν απ’ σιακάτ’ κι τς άλλις τς μσές κι ένα κι ένα στ’ μέσ’ απ’ τουν Σιπτέμβρη, ακόλτσαμι τα κιραμίδγια στου μπιτό σι όλ’ τ’ σκιπή, άκρα μι άκρα ως στ’ δίρριχτις, στ’ μαρκίζα κι στ’ γρηπίδα κι τς μνιάν τς εδουκάμι κι του μπόρτζ’ στουν Κουκόλ’ για να’χουμι κι μούτρα. Του νιρό του τραβούσαμι απ’ τ’ αυλάκ’, πού’ταν σν απχάτ’ τ’ μιρά, κατά ν τσιούτσιαν τ’ μπάρα, μι μνιάν αντλία κι μι χουντρό λάστιχου κι ιέτσιαϊά γιομουζάμι και τα ιφτά τα βαρέλια πού’χαμι ουπάν σν άκρα. Σταμάτσαμι για καμόσουν κιρό ιπειδής δεν είχαμι τόσις όσις μας ήχριζαν, αλλά άντα μας έβγαλιν ύστιρα ου Μαρκούρς ου Κυρατσούς, έναν γιρόν νουμάν του Μάρτ’ του 1982, στουν πάτου απ’ του Μάη, ανέφκαν σιαπάν οι καλφάδις, οι ντουβαρτζίδις, έφκιασαν τς σκαλουσιές, αντάμα μι τα σάλια, έχτσαν μνιάν κι μνιάν όλα τα μανταλίδγια, τρανά π’ ν όξου τ’ μιρά κι μκρότιρα απ’ τ’ μέσα, βάνουντας ανάμισα ένα χουντρό φελιζόλ’ όπους τουν λέν, ταίργιασαν μι μπιτό τα σνιάζια, τα πρέκια κι τς ανώφιλ’στ’ θύρις κι στα παραθύργια κι σαν του ξιίσιασαν, ήρθιν ύστιρας ου ντουγραματζής κι απέρασιν όλα τα παραστάθχια, ανέφκαν απ’ του κατόπ’ οι καλφάδις απ’ του λιχτρικό, αντάμα μι τουν υδραυλικό, απέρασαν όλα τα καλώδια κι τς σουλήνις, απού απχάτ’ ως ουπάν στ’ σκιπή, όλου απ’ τ’ μέσα κι τριούρ’ απ’ ν όξου τ’ μιρά κι ου υδραυλικός απέρασιν μέσα στου μαειργιό κι στα τρία αναγκαίου τς σουλίνις κι τα σιουλνάργια, έβγαλιν μνιαν σουλίνα σν όξου τ’ μιρά π’ τ’ γίζμπα, όπ’ κι έσκαψιν τριούρ’ ένα μκρόν λάκκου, τουν ταίργιασιν μι του μπιτό, για νά’ντους φκιασμένους όντας κι τα μας φέρν του νιρό. Ύστιρας απ’ τι κείια έφκιασιν του γκιρίζ’ μι χουντρές κι φαρδές σουλίνις ως κάτ’ στουν τρανό του λάκκου, ν καταβόθρα πού’χαμι σκάψ’ σν απχάτ’ τ’ μιρά, για να μαζώνουντι ικείια όλα τα νιρά κι τα τιατιά κι τ’ σκέπασιν μι μπιτό.

Στου σώσιμου απ’ τουν Άβγαστου, μας ήρθιν απ’ σιακάτ’ απ’ τουν κασαμπά, για να ιδεί του τι δλειές εφκιασάμι ικεί σιαπάν, ένας μηχανικός απ’ τ’ Γινική Γραμματεία Αθλητισμού, Τζιβανάκη τουν ήλιγαν. Όντας του τριούρσιν απ’ όξου σ’ όλις τς μιρές, χάλιψιν να κατουρήσ’ κι μας ρώτσιν που τα πααίν να τ’ απουλίκ’. Ιμείς τουν εδειξάμι τς μνιάν τς τ’ αναγκαίου κι σώνουντας αφτός μι του κατούρμα, βγαίνουντας όξου, μας λέει μνιάν κι μνιάν, ότι μούνγκι μι τιαφτόια τ’ αναγκαίου πό’χτι, απείκασα τς μνιάν τς, του τι ατράνταχτ’ νοικουκυραίοι είστι κι φέρτι μι όλα τα κιτάπχια που σας έστειλαν απ’ σιακάτ’, για να ν τιτνώσου κι να σας βάλου τ’ βούλα ουπάν κι ντίπ δεν χρήζ’ να σιβώ μέσα ούδι να τηρήσου καγκαντίπουτας άλλου, γιατί όπους είδα κι αλλούθι σι άλνους τ’ τόπ’, όπ’ μ’ έστειλαν κι τριούρσα, αγροίκησα ότι είστι απ’ τιαφνούς, π’ φκιάν πουλύ καλά τουν τσιαρέ τς, απ’ τς πρώτ’ πό’χ’ όλου του Νηλλικό. Ύστιρας ανέφκαν οι καλφάδις, που πήραν τα μέτρα, απ’ τς θύρις κι τς τσιουρτσιουβέδις κι αγάλια-αγάλια όλουν τουν χμώνα, έκατσαν δούλιψαν κι έφκιασαν ου ντουγραματζής όλνους τς τσιουρτσιουβέδις κι τς μέσα τς θύρις κι ου σιδηράς όλα τα παρμακλίκια τριούρ’ αντάμα μι τς όξου τς θύρις κι ου μπουιατζής ου Κουκόλτς, θκός μας κι εναντόνα σμά στου Σύλλουγου, άλειψιν απού δυό χέργια μι λάδ’ τς τσιουρτσιουβέδις κι τς μέσα τς θύρις κι μι μνιά γιρή μπουιά, π’ να μην χαλνάει, ούδι κι να ξιπαλταδώνιτι, τα παρμακλίκια κι τς όξου τς θύρις. Τν άλλ’ τ’ χρουνιά, του 1983 κι όντας ξικάλυνιν για τα καλά ου κιρός κι έλιουσαν τα χιόνια, τ’ ανεβασάμι όλα σιαπάν, τ’ απερασάμι στουν τόπου τα, ήρθαν κι οι σουφατζήδις απ’ του Βιλβιντό, τό’ριξαν όλου μέσα κι όξου μι χάρτσ’, τό’τριψαν κι τα νταβάνια τά’φκιασαν μι μπαγδατχιά. Ύστιρας εφκιασάμι μνιάν κι μνιάν μέσα όλα αφτάια τα χουζμέτχια π’ χράζουνταν κι όπους τα σας τ’ αραδγιάσου σην παρακάτ’ ν αράδα.

Στου κάτ’ του πάτουμα έχουμι τουν βαστχιάτκου του νουντά, του μαειργιό, πίσου του κιλάρ’, δυό αναγκαίου, τ’ μισχιά π’ σιβαίντς κι σν αγγουνή τ’ σκάλα π’ ανιβαίντς στου ουπάν του πάτουμα. Στου μαειργιό έχουμι τουν τρανό του μπάνγκου μι του λαβουμάνου κι παπχάτ’ όλα τα ιρμάργια μι τα αρτίκουλα τα λιανούργια, απ’ ουπάν κριμασμένουν έναν πουλύ τρανό κουμμό μι όλα τ’ αγγειά κι τα τρανύτιαρα τα αρτίκουλα π’ μας χρήζν, ένα τιζιάχ’ απ’ την μνιάν ν άκρα ως τν άλλ’ μι ρόδις για να γκουργκυλάει κι μνιάν απ’ τς τρανές σόμπις μι φαρδύν φούρνουν για να μαϊρέβουμι κι να ψένουμι. Στου κιλάρ’ εφκιασάμι ένα μακρύ τιζιάχ’ κι σν άκρα μνιάν σκάλα ξυλέινα π’ κατιβαίντς στ’ γίζμπα κι τ’ σφαλνούμι μι τ’ γκλαβανή. Σι κιά τα δυό τ’ αναγκαίου αφτάια όπ’ κάθουντι κι τα φκιάν κι δυό μκρά λαβουμάνα για να νίβουντι. Στουν βαστχιάτκου του νουντά, π’ τουν έχουμι κι δουξάτου, σν ουπάν τν άκρα τ’, στ’ μέσ’ απού κιά τς δυό τς κόχις, μνιάν παρσχιά τρανή κι τριούρ’ όλου του ντβάρ’, απ’ απχάτ’ π’ του πάτουμα ως ουπάν στου νταβάν του καρφουσάμι πέλις μι κόντρα πλακέ για να βαστάει όλ’ τν παραπάν τ’ ζέστα. Σι όλουν τουν νουντά, εφκιασάμι μιντιρλίκια, μι τα μιντέργια ουπάν κι τα προυσκέφαλα, στ’ μέσ’ κι κατά τ’ μιρά πού’νι του μαειργιό, άφκαμι έναν μκρόν τόπουν, όπ’ εβαλάμι μνιά ψηλή σόμπα κι απού τσουπίς ένα μκρόν τσιρτσιβέ μι του κιπένγκ’ για να κινώνουμι ότ’ γένιτι μέσα στου μαειργιό στ’ νουματαίοι πό’ρχουντ ουπάν, δίχους να τριουρνούμι όλ’ τ’ μισχιά κι αμπρουστά π’ τα μιντιρλίκια τέσσιρα τρανά τιζιάχια κι σμά σην παρσχιά δυό μκρά. Στ’ μέσα τ’ μιρά απ’ τιαφτά, έξ’ σκαμνιά για να καθουντι κι σι αφτόνια τουν τόπου, άντα κι μαζώνουντι ένα κιαμέτ’ νουματαίοι.

Στου ουπάν του πάτουμα έχουμι τέσσιαρς νουντάδις τρανοί, έναν μκρόν, του μαγαζί κι του αναγκαίου. Στ’ δυό τς τρανοί εβαλάμι τς μνιάν τς, τα γιατάκια μι τς σελτέδις κι στουν μκρόν τα τέσσιαρα τα ειδίσματα, π’ ανοίγν κι είνι σαν τα παλιούκιρα τα φουρτζάλια. Μέσα στα τρία, απ’ τιαφτάια τα μσά τα τσιαρτσιάφχια κι τα προυσκέφαλα, όλα τα κλιούφχια κι ουπάν τέσσιαρς σελτέδις. Του μαγαζί, τό’φκιασάμι τριούρ’ πουλίτσις, όπ’ αραδγιασάμι τ΄άλλα τα μσά τα τσιαρτσιάφχια, του γιούκου μι όλις τς καφασουτχιές, τα μσά τα προυσκέφαλα κι παρακείθι απ’ τς θύρις στου μκρό του νουντά κι στ’ μέσ’ απ’ τς δυό τς τρανοί απού μνιάν σόμπα. Στ’ αναγκαίου, ένα για να κάθουντι να τα φκιάν κι ένα μκρό λαβουμάνου να νίβουντι. Σι κιά τς δυό τς μισχιές, στου μαειργιό κι σ’ όλα τ’ αναγκαίου, κάτ’ κι ουπάν, καρφουσάμι σι όλου του ντβάρ’ άκρα κι άκρα κριμάστρις τρανές, όπ’ κρεμασάμι πισκίργια όξου απ’ τ’ αναγκαίου να’χ’ για να σφουγγίζουντι κι στ’ άλλις να κριμνούν τς πατατούκις. Απχάτ’ απ’ τ’ σκάλα κι παρέκια απ’ τ’ θύρα, σην κάτ’ τ’ μισχιά, εφκιασάμι δυό τρανές πουλίτσις κι ουπάν σιαφτές αραδγιασάμι λαστιχέινα τιρλίκια, για να τα βάν όσ’ έρχουντι ικείια κι να μην σιβαίν μέσα μι τα τουλουμπατζήθκα τα κουρδέλια τς κι μας ζγκρανίζν τα πατώματα, γιατί στου βαστχιάτκου του νουντά στου κάτ’ κι σι όλνους στου ουπάν, στου κιλάρ’ κι στ’ μισχιά, τα πατώματα τα’φκιασάμι όλα μι σανίδγια κι λούστρουν για να βαστούν ζέστα.

Για να σιβείς μέσα έχουμι δυό θύρις, μνιάν μκρή στ’ γίζμπα για να βάνουμι τα ξύλα, τα κάρβανα κι ότ’ άλλου είνι για τι κεί κι ανοίγ’ μούνγκι απού μέσα κι ν άλλ’ ν τρανή απ’ σιβαίντς μέσα στ’ μισχιά. Αφτέσια κια τς δυό τς έχουμι μι κλέτσκα. Όξου απ’ ν τρανή τ’ θύρα εφκιασάμι ένα μκρό σιχνισίν μι τζιαμλίκ’, του σκεπασάμι μι μπιτό κι ουπάν ένα ανοιχτό ανώι τριούρ’ μι κάγκιλα για να απλώνουμι τς καφασουτχιές να τς βαραίν ου ήλιους κι μνιάν θύρα μι παρμακλίκ’ στ’ μισχιά για να βγαίνουμι όξου.

Του Σιπτέμβρη του 1983 έφκιασάμι τα ιγγένια, μαζώθκιν πουλύς κόσμους κι απού ν Κόζιαν κι απ’ άλνους τόπ’ κι ν κουρδέλα ν έκουψιν ου Μαρκούρς. Ικείια σταμάτσαμι γιατί δεν μας έφτανιν του λιλί. Άπ’ τν άλλ’ τ’ χρουνιά κι για πουλά χρόνια τ’ ανοιγάμι πάσα βδουμάδα όλα τα καλουκαίργια. Τουν άλλου τουν κιρό τ’ ανοιγάμι όπουτι μας ήχριζιν ή άντα έρχουνταν κάνας άλλους σύλλουγους. Έρχουνταν πάσα τόσου κόσμους κι ικείια σιαπάν γίνκαν κι καμόσα ανταμώματα μι άλνους βνίσ’ πό’χουμι κουνούστχιου, που μουλουγμόν δεν έχν.

Του 1985 ήρθιν του Δασαρχείου κι μας είπιν, ότι ιπειδής αφτοίια τα κατιβάσν απού πάν π’ ν Αβδέλα κι ν τρανή τ’ μάνα, του μσό του νιρό τς, για να φκιάσν μνιάν τρανή πουτίστρα, να πάρουμι τα χαλάτχια π’ τα μας χρηστούν, για να μας φέρν κι μας μέσα του νιρό τς κι να μην πχιαλούμι εναντόνα να κουβαλνούμι απ’ τουν Αθάνατου. Ένα κι μπρώτου, πήγαμι πήραμι αφτά τα χαλάτχια π’ τα μας χρηστούν κι καμόσα πιρίσια για να τά’χουμι άντα κι μας χαλάσ’ κάνα, τ’ ανεβασάμι όλα τς μνιάν τς σιαπάν κι τουν Θιριστή μας τού’φιραν, ως του λάκκου πό’φκιασαμι, τ’ ακόλτσαν μι τ’ σουλίνα τ’ θκή μας κι απ’ τα ιτότις τό’χουμι μέσα. Σώνουντας μι του νιρό, ήφιραν παλούκια κι ξύλα απού πεύκα κι μας έφραξαν τριούρ’, του μσό του τσιαϊρ’.

Του 1987 μας έβγαλιν πάλι ου Μαρκούρς έναν μκρόν νουμάν κι μι τιαφτόνια, εφκιασάμι όλα τα γιατάκια κι στ’ άλνους τς δυό τς νουντάδις όπ’ εστρουσάμι τς σελτέδις. Ύστιρα πήγαμι στ’ Νιάουστα όπ’ απ’ τι κεί πήραμι 40 κινούργις καφασουτχιές κι μας τς έδουκαν όσου τς κουστάρν, γιατί ικείια δούλιβαν ου Τάκης ου Μπαϊτσης κι ου Λιόλιους ου Σκόρδας, θκά μας πιδγιά κι τα ταίργιασαν αφτοίια. Στουν βαστχιάτκου του νουντά εφκιασάμι κι του μπουχάρ’ ουπάν σην παρσχιά.

Άντα του 1997 γίνκιν τρανός ντιρβέναγας στν ΑΝΚΟΥ ου Λιόλιους ου Κυρατσούς, ου γιός τ’ Μαρκούρ’ κι διαφυντής ου άλλους ου Λιόλιους ου Αμανατίδης, μας είπαν ότι μπουρούμι να σιβούμι σ’ ένα πρόγραμμα στου ΛΙΝΤΙΡ, όπ’ έχ’ τρανόν κι καλόν νουμά κι μπουρούμι να φκιάσουμι τα χουζμέτχια π’ χρήζν. Ένα κι μπρώτου χράζ’, νά’χουμι μπάριμ ιμείς έναν γιρό σιρμαέν σν άκρα για να τς τουν δείξουμι κι νά’μιστι φινούμιν. Μνιάν κι μνιάν, ου Τάκης αντάμα μι του Λιάτσιου, πήραν πουλύ γιρό νουμάν απ’ τς θκέ τς, τουν έβαλαν στουν θκό μας λουγαργιασμό απ’ του Σύλλουγου κι τς μνιάν τς φάνκαμι μι έχους. Ύστιρας τά’παμι στουν Αλέξ’ του Τζιούτζιου του μηχανικό, τουν εβαλάμι γκισέμ’ κι αφτός έβγαλιν τν άδεια ν κινούργια, μας βρήκιν όλνους τς μαστιόρ’ κι κίντσαμι. Ένα κι μπρώτου τό’χτσαμι όλου τριούρ’, ως ουπάν στ’ σκιπή μι πέτρις κι απ’ τι κείια τρανυψάμι του σιχνισίν, απ’ του παλιό κι ν τρανή τ’ θύρα, ως του κλώσμα κι παρέκια ως τ’ μέσ’ π’ του βαστχιάτκου του νουντά κι του σφάλτσαμι όλου τριούρ’ μι τζιαμλίκ’. Σν όξου τ’ μιρά π’ ν απχάτ’ τ’ θύρα τς γίζμπας έφκιασάμι ένα μκρό κατώι. Όλ’ τ’ σκιπή ουπάν, του σιχνισίν του κινούργιου κι του κατώι, τα σκεπασάμι μι τς νέοι τς παφιλέοι απ’ δεν τς απιρνάει, νέ ου λιβακουμός απ’ του καλουκαίρ’, νέ κι του κ’ρ απ’ του χμώνα. Στουν τόπου, πούνι ουπάν απ’ του παλιό του σιχνισίν, τ’ ανώι, τό’βαλαμι πλακάκια να μην τραβάει του νιρό. Τσουπίς απ’ του μαειργιό, του κιλάρ’, αντίκρα π’ του τιζιάχ’, τό’φκιασάμι όλου μι πουλίτσις κι στου ντβάρ’ παρέκια π’ τ’ γκλαβανή, βιδουσάμι άκρα μι άκρα ένα τρανό κι φαρδύ νουβουπάν, όπ’ ουπάν σι αφτό κρεμασάμι, για να τά’χουμι σην πρόφτασ’, όλα τα μκρά τα χαλάτχια π’ μας χρήζν. Σώνουντας όλα αφτά τα χουζμέτχια, είπαμι τν ΑΝΚΟΥ ότι είμιστι έτοιμ’ κι αφτοί μας έστειλαν σιαπάν ν Έφη, μηχανικόν για να ειδή του τι εφκιασάμι, του τριούρσιν όλου, μας είπιν ότι εσουσάμι όλις τς δλειές κι μι του παραπάν κι ναν τηλ μέρα π’ τα πααίν στ’ δλειά τς, τα τμάσ’ όλα τα κιτάπχια π’ χρήζν, για να ν τιντώσ’ ου διαφυντής, να πάρουμι κι τουν άλλου του νουμά π’ απόμνιν, για δώσουμι κι του μπόρτζ’. Σώνουντας όλις αφτέσια τς δλές τρανυψάψι κι ν καταβόθρα, για να μην στουπώσ’ κανγκαμνιάφρας. Τηλ΄μέρα που τν αυγάτζαν, σκάβουντας ου Κουκόλτς μι του Λιάτσιου, τς κράζ’ ου Κύρους να πααίν να φάν κι τουν αντιλουιέτι ου Κουκόλτς. «Ιά, ρα, σώνουμι μνιάν χισιά για γιλαδνή κούσπα ακόμα, του μπιτίζουμι όλου κι κουπχιάζουμι». Ύστιρας εδουκάμι κι του μπόρτζ’ π’ μας είχαν ρίξ’ ου Τάκης αντάμα μι του Λιάτσιου, να’χουμι καθαροί τς τιπέδις κι για άλλα χουζμέτχια, άντα τα χράζουνταν για να φκιάσουμι.

Ου Αλέξ’ π’ τουν είχαμι γκισέμ’ κι σαν αβάσταγους πού’νι, όλου κι γκουζγκούτιβιν να βρεί κάνα τρόπουν να βγάλ’ κινούργιουν νουμάν κι του 2000 βρήκιν ένα πρόγραμμα στου Υπουργείου τς Αγρουτχιάς όπ’ μπουρούσις να πάρ’ς νουμάν κι να φκιάις όσα μιρμέτχια σι χράζουντι.

Σαν τς πήραμι ένα κι ένα εφκιασάμι κινούργια όλα τα γιατάκια πού’χαμι, τά’βαλάμι τς καλοί κι τς χουντροί τ’ σελτέδις, μι τα προυσκέφαλα κι τα κλιούφχια τα. Κάτ’ του μαειργιό όλου απ’ τν αρχή μι τιζιάχια, μπάνγκ’, λαβουμάνου, κουμμόν κι πουλίτσις. Όλα αφτά κάτ’ γίνγκαν μι παφιλέοι π’ δεν τς τσακών ντίπ η ζγκούρα κι είντς για μνιά ζουή. Αντάμα μι τιαφτά πήραμι κι μνιάν κινούργια σόμπα μι φούρνουν, απ’ τι κείνις απ’ δεν τς χρήζν ένα γαλίκ’ ξύλα για να πυρώσν. Σώνουντας όλα αφτάια, του 2005 τηλ μέρα πού’νι του γιουρτάσιου τ’ ΑηΜίχου μας ήρθαν απ’ σιακάτ’ απ’ τουν κασαμπά, π’ του Υπουργείου τς Αγρουτχιάς αντάμα, ένας άντρας κι δυό γυναίκις για να ειδούν, άμα εφκιασάμι όλα αφτά π’ τς είχαμι πεί ότι τα φκιάσουμι. Σιβαίνουντας μέσα κι αφού τήρσαν όλα όσα είχαν γέν, στουν πάτου όντας εκατσάμι μάς είπαν «Του Καταφυγιό σας είνι ένα απ΄τα καλύτιαρα πό’χουμι ειιδεί σι όλλου του Νηλλικό κι για τι μάς τα νά’νι κόσμημα για τουν τόπου σας. Άφκι απ’ τα πούμι, σι όλνους στου Υπουργείου κι τα του γράψουμι μι τα καλύτιαρα λόια μας κι σι όλις τς γαζέτις, για να του μάθ’ ου κόσμους.» Ιμείς τς κενουσάμι ματιούκου μι μιζέδις κι κινιούντας για σιακάτ’, τς εδουκάμι όλνους απ’ όνα μπουκάλ’ μνιάν κι ικατό μι ματιούκου, κι τς είπαμι άντα κι τα τς βγάλ’ ου δρόμους κάτ’ ιδώια σιαπάν να μας δώσν χαμπέρ’, για να τς ειδούμι κι πάλι που σμά κι να τα πούμι.

Άντα σφάλτσιν παίρνουντας συντάξ’ ου Νιανιάτσιους του μαγαζί τ’, του μπακάλκου, ου γαμπρός τ’ ου γιατρός, ου Γιώρς ου Ρίγκας μας λέει έλατι να σας δώσου ότ’ χαρτχιά μας απόμναν κι σας χράζουντι για του μαειργιό, πήγαμι τα πήραμι κι όλου του κιλάρ’, τό’χουμι ατρόντσου κι κανταργιαζμένου μι τιαφτάια κι για πουλά χρόνια. Χώργια που απού τα κρασιά κι τς ματιούκις πό’μασάμι κι μας έδουκαν άλλ’ νουματαίοι είμιστι ντίνγκα. Αφτάια είνι λίγα π’ τα πουλά πισκέσια πό’χουμι πάρ’.

Στου χάν αφτόια μπουρούν για να κουνακιάσν 80 νουματαίοι, να ντιρλικώσν του ότ’ χαλέβ’ η ψχή τς, να σ’νάξν όσις ματιούκις κι κρασιά ουρέγουντι κι ύστιρας άμα έχ’ν κόρδις κι δεν τιργιαστούν, να βγούν κι όξου στου τσιμλίκ’ κι να φκιάσν όσις κουλουτούμπις χαλέβν.

Όπους διαβασέτι, ιέτσιαϊά γίνκιν, μι μιράκ’ κι τρανή τυράννια αφτό του χάν («καταφύγιου» του λέν όλ’ στου ντουνιά,) ένα απ’ τα καλύτιαρα κι τα τρανύτιαρα όπους του μουλουγούν σ’ όλου του Νηλλικό κι όλ’ όσ’ τ’ αγάπσαμι κι του πονισάμι, παλιοί κι νέοι, τού’χαμι κι τό’χουμι καμάρ’ κι καμπαρντίζουμι άντα κι μας ουμιλούν νουματαίοι για τιαφτόια.
Σήμιρας τηργιούντας πως είντου απαρατμένου, του σιχνισίν μι του τζιαμλίκ’ να τό’χν γιουμάτου μι άλας κι ταή οι τζιουμπανέοι, νά’χν τα γιατάκια τς κι τς γούκι τς ικείια, να σιβαίν κι να τριουρνούν τα σκλιά τς μέσα, θαρρείς ότι είντου αχυρώνα. Άφκι που ουπάν στ’ σκιπή, σν παρέκια τ’ μιρά π’ την μνιάν τ’ μαρκίζα, του ένα του τζιάκ’ νά’χ’ πέσ’ του μσό, σν άλλ’ τ’ μιρά, ουπάν απ’ του τζιαμλίκ’ η λαμαρίνα τριούρ’ νά’χ’ ξιακουλίσ’ κι νά’ντιν ξικρέμαστ’, να μην σκαμπάζουμι ντίπ, γιατί είντου σφαλτσμένου, άμα τα σέφκιν νιρό, απ’ τς βρουχές κι τα χιόνια μέσα, άν χρήζν τσιβικώματα ή σι καμνιά μιρά τραχώματα κι του τι λόζγιουν έχ’, όλ’ ιμείς βαλαντουμέν, αδουκιούμιστι κι φέρνουμι στου θυμητκό μας, έναν στοίχου απ’ τουν Εθνικό μας ύμνου, τ’ ποιητή κι τουν πρώτου σι όλουν τουν τόπου μας του Διονύσ’ του Σουλουμό, απ’ μας γράφτ’:

Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις.

Ιέτσια μάς του κατάντσαν αφτόια του κόσμημα, γιατί καμόσ’ ικείια, τηργιούντας μούνγκι τ’ μιρά τς, έχν του νού τς, στα προυφαντά, στα ταντσταρλίκια, στα πσταρλίκια, στ’ ριβιράντσις, να βάν αναβάλματα φκιάνουντας του φτί τς καρκέλ’ μι τιαφτάια που κνιούντι, αλφιάιδις, άφιρτ’ κι δίχους νά’χν τικλίφ’, ξέρν μούνγκι πώς να βουδών όλνους μι μαϊτάπχια, τα πλιότιρα τα φκιάν όπους οι χαμουραγέι, άφκι π’ του λέισιμου τς άντα κι τα τς ακούισ’, είνι νέ θκά μ’ νέ θκά σ’ κι όλου μι νουστμάδις, όσου παραπάν τς γλέπς, ένα κι ένα του απ’κάιζ’, ότι δεν μπουρούν να φκιάσν ούδι σι πέντι μήνις τα έξ’ τ’ αδράχτια, γιατί είντς αλμπάνκ’ κι γκουλέμις γκλάβις, τό’χν ντίπ χαμένου του λουζγέρ’, χώργια που τς γίνγκαν όλα κουρκούτ’ μπαλιαμάτσ’. Όλα αφτάια που μας είπαν κιά οι τρείς απ’ του Υπουργείου κι μας αντιλουιούνταν πάσα τόσου όλ’ αφτοί οι νουματαίοι π’ ανέβιναν ικείια σιαπάν, π’ γκιζιρνούσαν άκρα κι άκρα σι όλουν τουν τόπου τ’, θρουνιάζουνταν ύστιρας στου τζιαμλίκ’ φκιάνουντας τριούρ’ σιργιάν όπ’ κι νά’φτανιν του μάτι τς, ντιρλίκουναν σνάζουντας απού καμόσις κούπις μι κρασί ή ματιούκου, κουνάκιαζαν στα γιατάκια τ’ κι του χαίρουνταν, για μας απόμναν αδγιαφόρητα. Κι όπους τώραϊάια του γλέπ’, άντα κι πααίν κάνας θκός μας σιαπάν, άφκι απ’ μας τα λέν κι καμόσ’ απ’ απιρνούν απ’ τι κείια ότ’ κι αν τι τα ειδούν, μι όλα τα χαμπάργια, αγροικούμι κι σκιαζουμέστι να μην μας γέν για τα σύξιλα. Άλλα μι πουρδές δεν βάφουντι τ’ αβγά, όπους θαρρούν καμόσ’. Του τι μπουρείς να πείς, του τι ν αρμάξ’ κι του τι να χαντακώεις.

Θόδωρος Λάκκας