H πλατεία Γ.Λασσάνη αυθαίρετα έλαβε την ονομασία από τον ήρωα της Κοζάνης, ίσως λόγω του παρακείμενου αρχοντικού του Λασσάνη. Ο Π. Λιούφης (Ιστορία της Κοζάνης, σελ. 316) γράφει ότι ο τόπος αυτός ήταν αλώνι του Νικολάου Γ.Αρμενούλη, ενώ, σύμφωνα με τον κώδικα 1850-1869, σελ. 94 της Κοβενταρείου Βιβλιοθήκης, ο τελευταίος αφιέρωσε το αλώνι στον λαό της Κοζάνης. Η τοποθεσία αυτή ήταν γνωστή ως Δημισκιάδικα ή Μισκιάθ’κο. Εκεί πηγαίναμε ως μαθητές την παραμονή της 25ης Μαρτίου να καταθέσουμε στεφάνι, στην εξωτερική δυτική πλευρά του αρχοντικού του Γ. Λασσάνη, του μεγάλου αγωνιστή της Επανάστασης του 1821,όπου ήταν τοποθετημένη μαρμάρινη αναμνηστική πλάκα. Πότε επικράτησε να λέγετε η ονομασία «πλατεία Γ.Λασσάνη» δεν γνωρίζω.
Ο δωρητής Νικόλαος Γ. Αρμενούλης (1797-1874) είχε αποδημήσει μαζί με τον πατέρα του Γεώργιο και τα αδέρφια του Ιωάννη και Θεόδωρο στη Βουδαπέστη, όπου εργάστηκαν και πλούτισαν, ενώ ο Αυτοκράτορας της Αυστρουγγαρίας τους απένειμε τον τίτλο του Βαρώνου. Ενώ τα άλλα δύο αδέρφια παρέμειναν με τον πατέρα τους στη Βουδαπέστη, ο Νικόλαος επέστρεψε στη γενέτειρα, επιθυμώντας να την βοηθήσει στην ανάπτυξη και συνδράμοντας οικονομικά όπου υπήρχε ανάγκη. Ασχολήθηκε με τα σχολεία, ανέλαβε επίτροπος σχολείων επί μια εικοσαετία γύρω στο 1840 και προώθησε την εκπαίδευση των παιδιών, πληρώνοντας δασκάλους και άλλα έξοδα.
Πρόσφερε συνεχώς. Νυμφεύτηκε τη Μπουζίτσα (Ζωή), τη θυγατέρα του Ιατροφιλοσόφου Γεωργίου Σακελλαρίου, με την οποία απέκτησε 4 τέκνα: Αικατερίνη, Γεώργιο, Αριστομένη και Παυσανία.
Ο Ν. Γ. Αρμενούλης ευεργέτησε πολλαπλά τη γενέτειρά του. Στον τάφο του τοποθετήθηκε επιτύμβια πλάκα, που φυλασσόταν στον ναό Αγ. Κωνσταντίνου, που σήμερα δεν σώζεται. Ο ιερέας του ναού όμως παπα-Πασχάλης Παναγιώτου, ένας πολύ σεβάσμιος ιερωμένος (τον γνώριζα),αντέγραψε το κείμενο από την πλάκα και το παρέδωσε στην οικογένεια της Κατίνας Αρμενούλη, συζύγου του Δημάρχου της απελευθέρωσης, όπως γράφει η εγγονή Μιμή Παπαδέλη-Παπαναστασίου (Ελιμειακά 49, Δεκ. 2002).
Για τον Νικόλαο Γ. Αρμενούλη γράφει και ο Μιχ. Παπακωνσταντίνου (Ιστορία της Κοζάνης 1400-1912, σελ. 148) και παραθέτει απόσπασμα από το αφιερωτήριο έγγραφο: «παραστάς αυτοπροσώπως ο εντιμότατος κύριος Νικόλαος Γ. Αρμενούλης, είπε και ωμολόγησε, ότι αυτοθελήτως και αυτοπροαιρέτως και εκ μόνης καλοκαγαθίας αυτού ορμώμενος, αφιέρωσε εις την κοινότητα του μαχαλά Μεσχιάδικα, … κείμενον αλώνιον του εις τα Μεσχιάδικα, … να μένει εις τον αιώνα τον άπαντα ως ευρίσκεται εις θεωρίαν και στολισμόν όλων των Κοζανιτών.28-Ιουλίου- 1855».Το 1854 κατέλαβαν την Κοζάνη Κούρδοι, και επέφεραν πολλές καταστροφές: λήστεψαν, βιαιοπράγησαν. Τότε εδάρη άσχημα ο Νικόλαος Αρμενούλης, προσπαθώντας να σώσει την Κοζάνη.
Απόγονοι του Νικολάου Αρμενούλη είναι ο Λάκης Παπαδέλης, πρώην διευθυντής του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, και η Μιμή Παπαδέλη-Παπαναστασίου, πρόεδρος του συλλόγου Κοζανιτών Θεσσαλονίκης. Τα δύο αδέρφια είναι το γένος Αρμενούλη από τη μητέρα τους, την καθηγήτρια Ελευθερία (Λίτσα), που ήταν παντρεμένη με τον Μανώλη Παπαδέλη. Η Ελευθερία Αρμενούλη ήταν κόρη του Νικολάου Αρμενούλη, Δημάρχου Κοζάνης κατά την απελευθέρωση της πόλης το 1912, ενώ ήταν παππούς αυτού ο δωρητής Νικόλαος Γεωργίου Αρμενούλης.
Συνεπώς, θα ήταν πλέον αρμόζον, η πλατεία να λάβει το όνομα του δωρητή της Νικολάου Γ. Αρμενούλη, για να τιμηθεί η αξιέπαινη πράξη προς την πόλη. Όσον αφορά την ανάπλαση της πλατείας, προτείνω:
1. Η οδός Αρχελάου, μπροστά από το αρχοντικό του Γ. Λασσάνη, να μετονομαστεί σε «Γ. Λασσάνης».2. Στο σημείο όπου σήμερα υπάρχει η επιτύμβια πλάκα, στη δυτική πλευρά του Αρχοντικού, να τοποθετηθεί η προτομή του Γ.Λασσάνη, ενώ εκεί να γίνεται η κατάθεση στεφάνου από τους μαθητές, όπως γινότανε κατά το παρελθόν. καθώς και στο άγαλμα του Ν. Κασομούλη στην πλατεία Γ. Τιάλιου. Να σημειώσουμε και μια ενόχλησή μας, για να μην πω αγανάκτηση: Όταν επισκέφτηκε η κ. Αγγελοπούλου, υπεύθυνη για τις γιορτές του 1821,την Κοζάνη, δεν επισκέφτηκε το αρχοντικό του Γ. Λασσάνη, ούτε κατάθεσε στεφάνι στο άγαλμα του Ν. Κασομούλη.
Ως Κοζανίτες οφείλουμε να δώσουμε μεγαλύτερη προβολή στους αγωνιστές μας, που είναι πολλοί και οι οποίοι λάμπρυναν και την τοπική μας ιστορία και την εθνική. Καλή επιτυχία στην ανάπλαση της πλατείας Ν. Αρμενούλη.
Φωτογραφία:
Ο Γεώργιος Πάϊκου Αρμενούλης με τον γιο του Νικόλαο, μεγαλέμποροι στην Πέστη, όπου έλαβαν τίτλο Βαρόνου. Ο Νικόλαος (1797-1874) Ευεργέτησε πολλαπλά τη γενέτειρά του Κοζάνη. Από το βιβλίο του Στράτο Ηλιαδέλη , «Μακεδόνες απόδημοι στη Μεσευρώπη (1650-1950)
(Η συμβουλή τους στην οικονομία και τον πολιτισμό).
Γιάννης Κορκάς
