Ο ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΟΝ ΓΙΑ ΤΟ “ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ”, ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΡΙΝ ΒΡΕΘΕΙ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
– “Η ταινία μας δίνει ένα βήμα. Δεν φιλοδοξώ να ξεκινήσει επανάσταση…”
– Τι λέει για τους φίλους που έχει στην περιοχή από τα γυρίσματα της ταινίας “Ψυχή Βαθιά”
Τέσσερα χρόνια μετά την πολυβραβευμένη “Μικρά Αγγλία” ο Παντελής Βούλγαρης, σκηνοθέτης των μεγάλων και αγαπημένων από τον κόσμο κινηματογραφικών επιτυχιών, όπως οι “Νύφες”, “Ψυχή βαθιά”, “Η φανέλα με το νούμερο 9”, “Πέτρινα χρόνια”, επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη με την ταινία “Το τελευταίο σημείωμα”. Στη νέα κινηματογραφική δουλειά ο Παντελής Βούλγαρης καταπιάνεται με μια από τις πιο γνωστές σελίδες της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας, την εκτέλεση από τους Γερμανούς κατακτητές 200 αγωνιστών της 4 Μαΐου 1944 στην Καισαριανή ως αντίποινα για την δράση της ελληνικής αντίστασης.
Για την ταινία «ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ» ο “Πρωινός Λόγος” συνομίλησε με τον σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη, ο οποίος σήμερα Πέμπτη θα βρίσκεται στην Κοζάνη, συνοδευόμενος από τη συγγραφέα Ιωάννα Καρυστιάνη και τον παραγωγό Γιάννης Ιακωβίδης για την προβολή της ταινίας. Απολαύστε τον, στη συνέντευξη που ακολουθεί:
“Το τελευταίο σημείωμα” διανύει ήδη την τρίτη εβδομάδα προβολής στους κινηματογράφους . Θα ήθελα να μας πείτε κατ’ αρχήν πως υποδέχθηκε το κοινό τη νέα σας ταινία;
“Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι σε έναν κεντρικό κινηματογράφο της Αθήνας και στην αίθουσα βρίσκονται 650 παιδιά από την Καισαριανή και αυτό γίνεται σε όλη την Ελλάδα. Προηγήθηκαν τα Χανιά , από λύκειο του νομού και φανταζόμουν ότι τα παιδιά είναι ζωηρά, ζωντανά, βλέπουν ταινίες πιο γρήγορες και ήμουν στην αίθουσα και π0ραγματικά δεν βγήκε ούτε ένας ψίθυρος. Βλέπω ότι αγαπιέται πολύ η ταινία, τη χρειαζόταν ο κόσμος, το θέμα είναι συναρπαστικό και άγνωστο “.
– Κε Βούλγαρη, το σενάριο αυτής της ταινίας που υπογράφει η Ιωάννα Καρυστιάννη που θα μας μεταφέρει;
“Η ταινία μας μεταφέρει στην Κατοχή, μια εποχή αδικημένη από τον ελληνικό κινηματογράφο, μιας και έχουν γίνει ελάχιστες ταινίες για αυτή. Εγώ, επειδή έχω πάθος με την ιστορία και για αυτό έκανα το Happy day, την Ψυχή Βαθιά, τα Πέτρινα Χρόνια, επιστρέφω σε αυτά τα χρόνια και τα ψάχνω. Η ιστορία του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, του διερμηνέα , στην τελευταία φάση της ζωής του, στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, και των 300 εκτελεσμένων την Πρωτομαγιά , την είχα επισημάνει παλαιότερα. Μάλιστα με έναν περίεργο τρόπο. Όταν ήμουν παιδάκι όταν μπήκα στον Φϊνο, επειδή δεν είχα χρήματα για να αγοράσω βιβλία , βρήκα ένα μικρό βιβλιαράκι που έξω έγραφε “Κρητικές μαντινάδες”, με υπογραφή της συλλέκτριας, Μαρία Λιουδάκη, αδελφής της Χαράς Λιουδάκη που ήταν αρραβωνιαστικιά του Ναπολέων Σουκατζίδη. Στην εισαγωγή της ευχαριστούσε το 16χρονο αγόρι. Εγώ δεν τον ήξερα καθόλου, αλλά ξαφνιάστηκα πως ένα παιδί, μικρασιάτικης, είχε το πάθος να επιλέγει και να ψάχνει. Τον συνάντησα έπειτα στην κατοχή στις φυλακές, πριν το τέλος του , που είναι και το συναρπαστικό κομμάτι της ταινίας, κάτι το ασύλληπτο”.
– Ακόμη μια ταινία σας μας ταξιδεύει στο παρελθόν μετά από μια ιστορία με πολιτικό και ιστορικό περιεχόμενο, πως αποφασίσατε να γυρίσετε το “Τελευταίο σημείωμα”; Ιστορικές αναφορές έχουν και άλλες ταινίες που γυρίσατε στο παρελθόν. Για την τραγική ιστορία , το τραγικό φινάλε , έχει περιγράψει στο “Σκοπευτήριο της Καισαριανής” ο Γιάννης Ρίτσος, έχει γράψει στίχους ο Λευτέρης Παπαδόπουλος που μελοποίησε ο Σταύρος Ξαρχάκος,. Για το γεγονός υπήρξε και αρκετή λογοκρισία την εποχή εκείνη.
“Το τραγούδι του Ξαρχάκου, ειδικά έτσι όπως το τραγουδάει ο Μητσιάς με έχει σημαδέψει. Έχω συνεργαστεί και με τους δύο και τους γνωρίζω. Εδώ υπογράφει τη μουσική ο γιός μου, ο Αλέξανδρος Βούλγαρης , που κάνει κινηματογραφική μουσική και συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά . Όλα αυτά τα τραγούδια της εποχής, οι φωτογραφίες στις εφημερίδες, οι τόποι (ένα μέρος του υπάρχει ακόμη, το διώροφο κτήριο απομόνωσης των φυλακισμένων), αποτελούν ένα στοιχείο του μερακιού μου να ψάχνω. Και κάποια στιγμή βρίσκονται τα χρήματα, έτσι γίνεται πάντα , ένα Project προχωράει και ένα άλλο μένει πίσω. Είμαστε ευτυχισμένοι που μας δίνεται αυτή η δυνατότητα και το κάναμε με την καρδιά μας, στα Χανιά όπου και βρέθηκε ο χώρος γυρίσματος. Με την αμέριστη βοήθεια των Χανιωτών”.
– Αυτές οι ταινίες ιστορικού περιεχομένου ανασκαλεύοντας τη μνήμη του παρελθόντος μπορούν να διαμορφώσουν συνειδήσεις. Σήμερα ο κόσμος πως αντιδρά σε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, μήπως έχουμε γίνει παθητικοί δέκτες μιας καθημερινότητας που μας καταπνίγει;
-” Συμφωνώ. Πρόκειται για άλλες εποχές και για αυτό άλλωστε κάνω την ταινία, να καταλάβω ποιοί ήταν οι άνθρωποι εκείνοι . Τι ψυχικά αποθέματα είχαν και τι επιλογές είχαν κάνει. Μιλάμε για μια εποχή που και στην ευρωπαϊκό χώρο και παγκόσμια , υπάρχει αυτή η καθήλωση της παγκοσμιοποίησης, των μνημονίων . Τη γνωρίζουμε και τη βιώνουμε και εμείς οι καλλιτέχνες δεν είμαστε έξω από αυτό. Βιώνουμε , όπως όλοι και οικονομικά προβλήματα και τα ψυχολογικά . Στο βάθος της ψυχής μου λέω ότι ναι, κάνω μια ταινία που οι άνθρωποι που τη βλέπουν έχουν μια ανάταση ψυχής . Ας το δουν σήμερα οι έλληνες. Δεν φιλοδοξώ να ξεκινήσει κάποια επανάσταση μετά την προβολή της , αλλά είναι ένα βήμα να μιλήσουμε όσοι τα καταφέραμε, για ανθρώπους και εποχές . Οι αξίες και η πολιτική αξιοπρέπεια που υπήρχε τότε. Ότι, ναι λοιπόν, επιλέγω να βρεθώ στον τοίχο….”.
– Κε Βούλγαρη, διαχρονικά οι ηθοποιοί σας πέρα από την ερμηνευτικότητα, ξεχωρίζουν για την φωτογένειά , έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Παράδειγμα η “Βαθιά Ψυχή”, που γυρίσατε εδώ στην περιοχή μας, επιλέξατε ηθοποιούς χωρίς προηγούμενη κινηματογραφική εμπειρία. Υπήρχαν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια στη σκέψη σας όταν τους επιλέξατε; Επειδή έχετε αρκετούς φίλους στην περιοχή , οι οποίοι περιμένουν με ανυπομονησία να δουν και τη νέα σας ταινία, οι αναμνήσεις σας από εδώ από τα γυρίσματα της ταινίας “Ψυχή βαθιά” ποιες είναι;
Οι φίλοι μου είναι στην περιφέρεια. Όταν γιορτάζω με καλεί π.χ. ο Μιχάλης από το Νεστόριο, ο Θοδωρής από την Καστοριά , φίλοι από την Πτολεμαΐδα. Έχω φίλους που τους απέκτησα επειδή έμεινα καιρό εκεί. Πριν ξεκινήσω τα γυρίσματα της ταινίας “Ψυχή Βαθιά”, επί δύο χρόνια ανέβαινα στην περιοχή, πήγαινα σε πολιτιστικούς συλλόγους και καφενεία για να ψάξω να βρω τα πρόσωπα. Είναι αδύνατον να κάνεις τέτοια ταινία χρησιμοποιώντας τον σωματότυπο του σημερινού έλληνα . Για να καταφέρω να πλησιάσω τα φωτογραφικά ντοκουμέντα της εποχής εκείνης, πρέπει να ψάξω πολύ. πράγματι, η πρώτη ταινία που χρησιμοποίησα ερασιτέχνες ηθοποιούς ή απλούς ανθρώπους, ήταν στην Ψυχή Βαθιά. Τώρα πουν θα έρθω στην Κοζάνη, ελπίζω να συναντηθούμε και με τους ανθρώπους της Καστοριάς, είναι κρίμα που και εκεί δεν έχει κινηματογράφο. Θα τους συναντήσω για λίγο. Μετά την εμπειρία της Ψυχής Βαθιάς χρησιμοποίησα Ανδριώτες και στη “Μικρά Αγγλία” . Αν δεν γυρίζαμε την ταινία τώρα στα Χανιά, η ανθρώπινη περιέργεια μέσα από τα μάτια των 80 κρατούμενων που είχαν στον ανδρικό θάλαμο και των 30 στο γυναικείο, δεν θα μπορούσα να τα καταφέρω. Σήμερα, μπορείς με αγάπη, με προσέγγιση ανθρώπινη , να καταφέρεις για πολλούς ανθρώπους να αποτυπώσουν με τη ματιά τους , την καρδιά τους, σε ένα φιλμ”.
– Κλείνοντας, να σας ρωτήσω, αν έχετε στα “σκαριά” το σενάριο για την επόμενη ταινία σας και που θα κινηθείτε;
“Ζηλεύω τον Γούντι Άλεν που κάνει την μια ταινία μετά την άλλη. Δεν υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες. Είναι πραγματικά μια περιπέτεια ακριβή και ψυχοφθόρα . Μακάρι να ξεκινούσα και την ερχόμενη εβδομάδα ακόμη! Έχω και ιστορίες για επάνω, τη Νάουσα, την Καστοριά, αλλά δεν ξέρω αν αυτό θα προχωρήσει. Μακάρι να ξαναβρεθώ επάνω!”.
Υπόθεση – συντελεστές
Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας ο 34χρονος Ναπολέων Σουκατζίδης, Κρητικός μικρασιατικής καταγωγής, αγωνιστής του λαϊκού κινήματος και κρατούμενος σε εξορίες και φυλακές από το 1936. Την περίοδο της φυλακής του στο Χαϊδάρι, εκτελούσε χρέη διερμηνέα του Γερμανού Διοικητή του στρατοπέδου, Καρλ Φίσερ. Μπροστά από τα μάτια του περνούσε όλο το δράμα της γερμανικής αγριότητας στα Κατοχικά χρόνια, με τον ίδιο συνεχώς μάρτυρα βασανιστηρίων, τραγικών περιστατικών και βαριάς ατμόσφαιρας στους θαλάμους με το πλήθος των συγκρατούμενων του. Πολλές ζωές, πολλές μικρές ιστορίες φόβου, φιλίας, συντροφικότητας, ελπίδας, ονειροπόλησης. Έξω από το στρατόπεδο, η μνηστή του Ναπολέοντα, Χαρά Λιουδάκη, με σθένος, καρτερία και βαθιά αγάπη στεκόταν δίπλα στον αρραβωνιαστικό της, έστω κι αν οι συναντήσεις τους ήταν για ελάχιστες στιγμές στα επισκεπτήρια, και πάντα υπό την επιτήρηση ενόπλων φρουρών. Η τύχη του Ναπολέοντα και άλλων 199 συγκρατούμενων του αποφασίζεται μετά την ενέδρα της ελληνικής αντίστασης στον Στρατιωτικό Διοικητή Λακωνίας, σε χαράδρα της περιοχής των Μολάων. Ο θάνατος του Διοικητή Κρες και τριών Γερμανών της συνοδείας του επιφέρει ως αντίποινα την εκτέλεση 50 Ελλήνων για κάθε ένα Γερμανό. Ο Σουκατζίδης είναι στη λίστα των 200 μελλοθάνατων. Την ημέρα της εκτέλεσης βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα ζωής, όταν ο Φίσερ, που μέσα στα χρόνια ανέπτυξε σεβασμό για τον Έλληνα διερμηνέα, του δίνει τη δυνατότητα να εξαιρεθεί βάζοντας στη θέση του ως διακοσιοστό άλλον.
Στο «Τελευταίο Σημείωμα» πρωταγωνιστούν ο Ανδρέας Κωνσταντίνου («Ουζερί Τσιτσάνης», «Μικρά Αγγλία»), στο ρόλο του Ναπολέων Σουκατζίδη, ο Γερμανός ηθοποιός Αντρέ Χένικε («Μια Επικίνδυνη Μέθοδος», «Pandorum», «Η Πτώση») ως ο Καρλ Φίσερ και η ελληνοαμερικανίδα ηθοποιός Μελία Κράιλινγκ («Tyrant», «The Borgias») ως η Χαρά Λιουδάκη. Μαζί τους ένα σπουδαίο καστ αναγνωρισμένων και νέων ηθοποιών, όπως οι: Τάσος Δήμας, Βασίλης Κουκαλάνι, Αινείας Τσαμάτης, Λουκάς Κυριαζής, Κωνσταντίνα Χατζηαθανασίου, Λευτέρης Λαμπράκης, Μιχάλης Αεράκης, Χρήστος Κωνσταντακόπουλος, Μανώλης Ψαρουδάκης, Γιώργος Καραμαλέγκος, Βασίλης Σύρρος, Δημήτρης Καλογεράκης, Μανώλης Μαυράκης, Μηνάς Μισύρης, Τάσος Καϊσαρλής, Αντώνης Παλιεράκης, Νίκος Ράμμος, Μιχάλης Τακτικάκης, Μανώλης Πούλης, Θεώνη Κουτσουνάκη.
Σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη και σε σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη και του Παντελή Βούλγαρη, την ομάδα παραγωγής πλαισιώνουν ο Σίμος Σαρκετζής («Νοτιάς», «Μικρά Αγγλία») στην διεύθυνση φωτογραφίας, ο Τάκης Γιαννόπουλος («Μικρά Αγγλία», «J.A.C.E.», «Νύφες») στο μοντάζ, ο Σπύρος Λάσκαρης («Η Ρόζα της Σμύρνης», «Νοτιάς», «Τετάρτη 4:45»), στα σκηνικά, η Γιούλα Ζωϊοπούλου («Η Ρόζα της Σμύρνης», «Μικρά Αγγλία» στα κοστούμια και ο Αλέξανδρος Βούλγαρης («Νήμα», «Όντως Φιλιούνται», «Park») στη μουσική.
Η προβολή της ταινίας θα γίνει την Πέμπτη 16/11 και ώρα 8.00μ.μ. στο κιν/θεατρο ΟΛΥΜΠΙΟΝ και θα ακολουθήσει συζήτηση με τον σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη και την Ιωάννα Καρυστιάνη. Οι προβολές της ταινίας «Τελευταίο Σημείωμα» θα συνεχιστούν στο κιν/θεατρο ΟΛΥΜΠΙΟΝ για 4η εβδομάδα μέχρι και τη Τρίτη 21/11.
Β.Σ.
