Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ δίνει στη δημοσιότητα το Κείμενο Εργασίας και Τεκμηρίωσης με τίτλο Μετάβαση στον ενεργό πληθυσμό και προοπτικές απασχόλησης: Η περίπτωση της Δυτικής Μακεδονίας.
Το κείμενο εξετάζει τις προοπτικές απασχόλησης του πληθυσμού της Δυτικής Μακεδονίας, ζήτημα ιδιαίτερα κρίσιμο, αφενός λόγω της φύσης της οικονομίας της, όπου δεσπόζει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, και αφετέρου λόγω της δριμείας συρρίκνωσης που υπέστη η παραγωγή και τα ωρομίσθια σε αυτήν –μεγαλύτερη από κάθε άλλη περιφέρεια της Ελλάδας– από το 2010 έως σήμερα.
Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Η οικονομία της Δυτικής Μακεδονίας χαρακτηρίζεται από ένα στρεβλό αναπτυξιακό πρότυπο, κατά το οποίο ένα μεγάλο τμήμα της παραγωγής περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό κομμάτι και δημιουργεί περιορισμένες θέσεις απασχόλησης. Οι υπόλοιποι κλάδοι συμβάλλουν ελάχιστα στην παραγωγή της Περιφέρειας, ενώ ο μόνος δυναμικός κλάδος είναι της γεωργίας, που παραδοσιακά δημιουργεί χαμηλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης. Η στρεβλότητα αυτή και ο αποαναπτυξιακός χαρακτήρας αυτής της κατάστασης ενισχύονται από την ενεργειακή μετάβαση. Αν δεν υπάρξει υποκατάσταση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη με άλλες πιο πράσινες μορφές, η παραγωγή της Δυτικής Μακεδονίας θα περιοριστεί δραματικά.
Όμως, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, οι θέσεις απασχόλησης που δημιουργούνται από τους υπόλοιπους κλάδους είναι αντίστοιχες της παραγωγής τους. Δηλαδή δεν δημιουργούνται ικανές θέσεις απασχόλησης για να απορροφήσουν τους μακροχρόνια ανέργους, ούτε υπάρχουν κίνητρα για την είσοδο ατόμων στο εργατικό δυναμικό. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στα άτομα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και ειδικά στις γυναίκες. Η διάρθρωση της παραγωγής είναι τέτοια, που δεν μπορεί να απορροφήσει άτομα υψηλής ειδίκευσης. Ταυτόχρονα, παρατηρείται σημαντική συρρίκνωση του ποσοστού απασχόλησης σε άτομα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η σύνθετη αυτή κατάσταση συνεπάγεται την αντίστοιχα σύνθετη εφαρμογή πολιτικών για τη βελτίωση του ποσοστού απασχόλησης στη Δυτική Μακεδονία. Αφενός, τα άτομα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να καταρτιστούν ώστε να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες απασχόλησης με τα άτομα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των οποίων η απασχολησιμότητα είναι εφάμιλλη με αυτήν της επικράτειας. Αφετέρου, θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός για την αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος στη Δυτική Μακεδονία, ώστε να ανακοπεί η αποαναπτυξιακή διαδικασία και να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης που θα απορροφήσουν άτομα υψηλής ειδίκευσης.
Ειδικότερα, στο κείμενο παρουσιάζονται μια σειρά βασικοί δείκτες που αφορούν τη θέση της οικονομίας της Δυτικής Μακεδονίας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, ενώ ταυτόχρονα εξετάζεται η κλαδική διάρθρωση και τα χαρακτηριστικά των κλάδων στην περιοχή και εντοπίζονται ορισμένα μείζονα χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας της.
Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία της μελέτης:
-Το ωρομίσθιο στη Δυτική Μακεδονία έχει υποστεί τη μεγαλύτερη μείωση σε σχέση με το 2010.
-Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι, η απασχόληση στην Ελλάδα ξεπέρασε το 2022 το επίπεδο του 2010 κατά 2%, η απασχόληση στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας υστερούσε κατά 3,3%.
-Το 2023 το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα βρισκόταν στο 11,1%, δηλαδή 1,6 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα του 2010. Αντιθέτως, το ποσοστό ανεργίας στη Δυτική Μακεδονία το 2023 ήταν 16,7%, 1,3 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα του 2010.
-Οι βασικοί κλάδοι-εργοδότες στη Δυτική Μακεδονία είναι η δημόσια διοίκηση, η παροχή υγείας και εκπαίδευσης, ο διευρυμένος κλάδος εμπορίου, μεταφορών, εστίασης και παροχής καταλυμάτων, η βιομηχανία πλην κατασκευών και ο αγροτικός τομέας. Ενδιαφέρον εύρημα, που συνάδει με τη διάρθρωση της παραγωγής, η οποία εξετάστηκε στην προηγούμενη ενότητα, είναι ότι, ενώ οι δύο πρώτοι κλάδοι διατηρούν σχετικά σταθερό μερίδιο στο σύνολο της απασχόλησης, στη Δυτική Μακεδονία παρατηρείται ήπια υποκατάσταση μεταξύ των άλλων δύο κλάδων.
-Το μερίδιο της βιομηχανίας σταδιακά συρρικνώνεται και το μερίδιο της γεωργίας σταδιακά ενισχύεται. Η αποαναπτυξιακή διαδικασία στην οποία βρίσκεται η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας γίνεται εμφανής και στην αγορά εργασίας.
Ειδικότερα, στο κείμενο παρουσιάζονται μια σειρά βασικοί δείκτες που αφορούν τη θέση της οικονομίας της Δυτικής Μακεδονίας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, ενώ ταυτόχρονα εξετάζεται η κλαδική διάρθρωση και τα χαρακτηριστικά των κλάδων στην περιοχή και εντοπίζονται ορισμένα μείζονα χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας της.
To πλήρες κείμενο της μελέτης έχει αναρτηθεί στο site του ΙΝΕ ΓΣΕΕ inegsee.gr και είναι διαθέσιμο στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.inegsee.gr/ekdosi/metavasi-ston-energo-plithysmo-ke-prooptikes-apascholisis-i-periptosi-tis-dytikis-makedonias/
