Μέρος 1ο
Μια φωτογραφία από την είσοδο του ναού Αγίου Γεωργίου της Εράτυρας ζήτησε ο Κώστας Πεχλιβανίδης και χωρίς να το κουβεντιάσουμε πολύ φύγαμε για την Εράτυρα παίρνοντας στην παρέα μας τον Λυγερέα και τον Σάββα! Στον Άγιο Γεώργιο συναντήσαμε τον Παπα – Νικόλα του ζητήσαμε την άδεια, κουβεντιάσαμε μαζί του, φωτογραφήσαμε την τοιχογραφία της εισόδου του ναού και θαυμάσαμε τα καλλιτεχνικά έργα που κοσμούν τον τεράστιο ναού. Η Εράτυρα έχει 18 ιερούς ναούς και το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και είναι ο πολιούχος και προστάτης.
Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή του σχολάρχη Δημητρίου Μανακίδη ο ναός χτίστηκε το 1844 από ζουπανιώτες μαστόρους με αρχιτέκτονα τον Αναστάσιο Κώστα από την Εράτυρα.
ΣΧΟΛΑΡΧΩΝ Δ ΜΑΝΑΚΙΔΗΣ
ΤΟΔΕ ΕΡΓΑΨΕ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ
ΤΕΚΤΟΝΕΣ ΖΟΥΠΑΝΙΩΤΑΙ
ΤΟΝ ΝΑΟ ΕΚΤΙΣΑΝ ΤΟΥΤΟ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Δ Ο ΚΩΣΤΑ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΗΤΟΝ ΤΟΥΤΩΝ
18 ΑΩΜΔ 44
Στο νότιο κλίτος την είσοδο διακοσμεί μια τοιχογραφία όπου στο κέντρο δεσπόζει η Παναγία να στέκει με τα χέρια της ανοιχτά πάνω από την Εράτυρα ( Η Σέλιτσα εις τον κόρφον της Παναγίας), αριστερά ο Άγιος Αθανάσιος και δεξιά ο Άγιος Γεώργιος.
Το εντυπωσιακό κωδωνοστάσιο που χαρακτηρίζει την κεντρική πλατεία του χωριού χτίστηκε το 1880.
Στη βόρεια είσοδο του ναού το θέμα είναι έργο του Σελιτσιώτη ζωγράφου: Γ. Μ. 1850 Γεώργιος Μανουήλ. Μια θαυμάσια σύνθεση με στοιχεία λαϊκής και δυτικής ζωγραφικής. Στο κέντρο ο Άγιος Γεώργιος και ο Άγιος Δημήτριος, αριστερά κα δεξιά της παράστασης οι Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ.
Το εσωτερικό του ναού σε θαμπώνει με τις τοιχογραφίες των Ερατυραίων ζωγράφων, μιας και η Εράτυρα είχε μεγάλη παράδοση στην τέχνη της ζωγραφικής. Ζωγράφοι, που άφησαν πλούσιο έργο στον ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας!
Οι σημαντικότερες μορφές ζωγράφων της Εράτυρας είναι ο Γεώργιος Μανουήλ, ο Αντώνης Καλέτσας, ο Ι. Καραμήτσος, ο Παπαζήκος, που το κανονικό του όνομα είναι Ζήσης Ζωγράφος και ο Παπαθωμάς Οικονομίδης (πρωτοσύγκελος Αγαθάγγελος)
Η αγιογράφηση του ναού πρέπει να έγινε μετά το 1844 και να συμπληρώνεται το κύριο μέρος της πριν το 1870. Ένας αρμονικός συνδυασμός της βυζαντινής με την δυτική ζωγραφική.
Εκείνο που τραβάει το βλέμμα είναι το τεράστιο ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο! Έργο υψηλής τέχνης, μοναδικό!
Ένα έργο του οποίου η κατασκευή κράτησε 17 χρόνια. Πρόκειται για την κορύφωση της ξυλογλυπτικής τέχνης. Με τη θωριά του έτσι όπως ανεβαίνει με τις κυκλικές επάλληλες ζώνες και δημιουργείται ένα τεταρτοσφαίριο κλείνει εντελώς την θεά προς το ιερό. Τα λυπηρά επιστέφουν το τέμπλο αριστουργηματικά! Ο σταυρός φέρει χρονολογία 1846, τοποθετήθηκε όμως στη θέση του όταν ολοκληρώθηκε το τέμπλο μετά το 1860. Το τέμπλο είναι φτιαγμένο από ξύλο καρυδιάς, για την διακόσμηση, οι ταλιαδούροι επηρεασμένοι από το μπαρόκ και την βυζαντινή παράδοση, ξεδίπλωσαν με την τέχνη τους συνθέσεις από το φυτικό και ζωικό βασίλειο, παραστάσεις από την Παλιά και Καινή Διαθήκη, σκαλισμένα πότε με την τεχνική του έξεργου ( ανάγλυφη παράσταση της οποίας η μορφή εξέχει πολύ από την επιφάνεια) και πότε με την τεχνική του τρυπητού στο αέρα. Το χρύσωμα των τέμπλων όπως και ο χρωματισμός των καινών μεταξύ των διακοσμητικών στοιχείων, είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο τον 17ο και 18ο αί. Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι το γαλάζιο, το τουρκουάζ, το κόκκινο και το κίτρινο.
Για το χρύσωμα του τέμπλου εκείνων των χρόνων, βρίσκουμε την περιγραφή στον Διονύσιο εκ Φουρνά. Πρώτα περνιέται σ΄ολη την επιφάνεια του τέμπλου ένα αραιό στρώμα γύψου και κόλλας, που αφού στεγνώσει καλά, τρίβεται ελαφριά με το ξηραμένο δέρμα του ψαριού ρίνα. Ύστερα, όλη η επιφάνεια αλείβεται με ένα είδος συνδετικής ουσίας, το αμπόλι, που μόλις αρχίζει να πήζει δέχεται το φύλο χρυσού με ειδικό εργαλείο, το μαξιλάρι.
Ύστερα στρώνεται, στιλβώνεται με γυαλισμένο νύχι αητού. Άγνωστοι παραμένουν οι τεχνίτες του τέμπλου ο Κίστος Μακρής στο βιβλίο του ‘’Τοιχογραφίες των σπιτιών της Εράτυρας-Σέλιτσας’’ αναφέρει: Κατά την παράδοση, που ενισχύεται και από άλλα στοιχεία, ο πατέρας Αντώνιος (Αντώνιος Γεωργιάδης) είναι ντόπιος και σκάλισε το τέμπλο του Αγίου Γεωργίου με τη βοήθεια των δύο γιών του (Αθανάσιος και Σπυρίδωνας).
Στον ναό του Αγίου Γεωργίου Εράτυρας, από τους πρωτομάστορες του χρωστήρα έως τους άριστους τεχνίτες του σκαρπέλου και του κοπιδιού, η τέχνη ενωμένη, απλώνεται μπροστά μας, σ΄ όλο της το μεγαλείο.
Όμως ο χρόνος μας πίεζε πολύ. Με την υπόσχεση ότι θα ξανα επισκεφτούμε τον ναό του Αγίου Γεωργίου αυτό το σπουδαίο μνημείο της εκκλησιαστικής τέχνης φύγαμε για το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου.
