Τα επαγγελματικά  λύκεια εδώ και δεκαετίες αντιμετωπίζονται ως σχολεία δεύτερης κατηγορίας. Εκεί πηγαίνουν οι χαρακτηρισμένοι ως  κακοί μαθητές, οι οποίοι δεν έχουν μεγάλες προοπτικές για την ανώτατη εκπαίδευση  κ.ο.κ. Αυτό το δεδομένο αλλάζει τα τελευταία χρόνια με την αναβάθμιση της μαθητείας και  το άνοιγμα  του δρόμου για τα Πανεπιστήμια. Είναι γεγονός ότι σε επίπεδο νομού έχει βελτιωθεί σημαντικά η ποιότητα της εκπαίδευσης  που παρέχεται με πολλούς συνειδητοποιημένους μαθητές που επιλέγουν την τεχνική κατεύθυνση είτε στα πρωινά είτε στα εσπερινά.

Ο πρώην υφυπουργός Παιδείας  κ. Δημήτρης Μπαξεβανάκης τον Ιούνιο του 2018  αναφέρθηκε από το Εκθεσιακό Κέντρο των Κοίλων  στη διεύρυνση των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών δυνατοτήτων των μαθητών/-ητριών με την αναμόρφωση της δομής του ΕΠΑ.Λ., στη διεύρυνση της πρόσβασης σε ΤΕΙ (ποσοστό 20%) και σε Πανεπιστήμια (ποσοστό 5%), στην πρόσβαση σε 2ετή τμήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, στη συνέχιση σπουδών στα ΙΕΚ και τη συμμετοχή των αποφοίτων στο «Μεταλυκειακό Έτος- Τάξη Μαθητείας».

Κατάργηση των ΤΕΙ

Μετά από όλα αυτά το ίδιο  το υπουργείο καταργεί την ανώτατη τεχνολογική εκπαίδευση με τις συνέργειες ΑΕΙ-ΤΕΙ με μονόδρομο το Πανεπιστήμιο ,ένας δρόμος που αποδείχθηκε λάθος με στρατιές ανέργων πτυχιούχων στην χώρα που μεταναστεύουν στο εξωτερικό. Τα στοιχεία και των οκτώ ΕΠΑ.Λ της Δυτικής Μακεδονίας αποδεικνύουν ότι υπάρχει αυξανόμενη τάση εισαγωγής στα Πανεπιστήμια τα δύο τελευταία χρόνια, όπου άνοιξε ο δρόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Υπάρχει μερίδα μαθητών , η οποία τα επιλέγει απλά και μόνο για να εισαχθεί στο Πανεπιστήμιο, κάτι που αποτελεί ολική στρέβλωση της τεχνικής κατεύθυνσής τους. Τα δύο τελευταία χρόνια μάλιστα σημειώθηκαν και πρωτιές σε περιζήτητες σχολές όπως η Ιατρική Θεσσαλονίκης από διαγωνιζόμενους των ΕΠΑΛ της Κοζάνης με πολύ υψηλή βαθμολογία.

Να θυμίσουμε ότι με την κατάργηση των ΤΕΙ το ποσοστό των θέσεων που διεκδικούν οι απόφοιτοι ΕΠΑΛ στις πανεπιστημιακές σχολές αυξήθηκε από 5% σε 10%, ενώ διατηρήθηκε το 5% των θέσεων σε πολυτεχνικές, ιατρικές, οδοντιατρικές, φαρμακευτικές, κτηνιατρικές, φυσικής, βιολογίας και γεωλογίας. Παράλληλα, διατηρούνται τα ποσοστά του 8% για τις στρατιωτικές σχολές. Αυτό δημιούργησε ποικίλα ερωτήματα  για το πόσο δίκαιο είναι να εισάγονται μαθητές μέσα από διαφορετική διαγωνιστική διαδικασία στις ανώτατες σχολές. Σίγουρα η τάση εγγραφών στα ΕΠΑΛ για να εισαχθείς στην ανώτατη εκπαίδευση δεν αποτελεί αναβάθμιση της τεχνολογικής εκπαίδευσης κι ίσως αποτελεί ένα κακό τρόπο να αντισταθμιστεί η κατάργηση των ΤΕΙ.

Υπάρχει όμως και η αντίπερα όχθη που λέει το εξής. Τα επαγγελματικά δικαιώματα των ΤΕΙ ήταν για πολλά χρόνια  ανύπαρκτα  και συχνά έμπαιναν στα χωράφια πανεπιστημιακών τμημάτων .Τώρα σταματάει αυτή η σύγχυση. Και από την άλλη γιατί είναι καλύτερος ένας μηχανολόγος του Πολυτεχνείου από τα ΓΕΛ και όχι από τα ΕΠΑΛ όταν στα δεύτερα διδάχθηκε για  χρόνια την μηχανολογία, επιλέγοντας τον ανάλογο τομέα και εκπαιδεύτηκε από εκπαιδευτές ανάλογης ειδικότητας; Οι μαθητές των ΕΠΑΛ έχουν επιλέξει το δρόμο τους εδώ και χρόνια , δεν εξαρτιούνται από τις πανελλαδικές, αφού όλοι  παίρνουν πτυχίο και το άνοιγμα στα Πανεπιστήμια  δίνει επιπλέον  ποιότητα στην μαθητική κοινότητα.

Κατάργηση των διετών προγραμμάτων

Η νυν κυβέρνηση με τη σειρά της αναστέλλει  τη λειτουργία των διετών προγραμμάτων στα Πανεπιστήμια., τα οποία θεωρούνταν ως το νέο  υπόδειγμα για την αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στη χώρα μας, παρέχοντας μια ακόμη προοπτική για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ. Πριν καν ακόμα λειτουργήσουν καταργούνται με την υπουργό Παιδείας κ.Ν. Κεραμέως να τονίζει εμφαντικά ότι «Η διαδικασία απονομής των προσόντων είναι ελλιπής» .Καλύπτουν τις ίδιες ειδικότητες εν πολλοίς με τις ειδικότητες που προσφέρονται ήδη από τα ΙΕΚ της χώρας και ήδη στο μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας . Τόσο οι απόφοιτοι των ΙΕΚ και του μεταλυκειακού έτους – τάξη μαθητείας πιστοποιούνται από τον ΕΟΠΠΕΠ για την απόκτηση προσόντων επιπέδου πέντε, ενώ για τα λοιπά προγράμματα δεν προβλέπεται ανάλογη διαδικασία πιστοποίησης.

Η μαθητεία, εισαγωγή στην αγορά εργασίας

Η αύξηση παράλληλα  του ανώτατου μισθού αύξησε και το ποσό της μαθητείας για να βοηθήσει τους μαθητές των ΕΠΑ.Λ να εισαχθούν στην αγορά της εργασίας με δίκαιους όρους .Μετά τα τρία χρόνια εκπαίδευσης στα επαγγελματικά λύκεια ακολουθεί η εννεάμηνη μαθητεία προαιρετικά  , η οποία ολοκληρώνεται με εξετάσεις και πιστοποιητικό μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτά τα 156 ημερομίσθια της μαθητείας(16-17 ανά μήνα)  αναγάγουν τον μαθητευόμενο σε εργαζόμενο και αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα.  21, 78 ευρώ την ημέρα δίνεται σε κάθε μαθητευομένο του «Μεταλυκειακού Έτους – Τάξης Μαθητείας» των Επαγγελματικών Λυκείων της χώρας με το ημερομίσθιο να αυξάνεται κατά 27% για τους μαθητευομένους ηλικίας έως 25 ετών από την 1η Φεβρουαρίου 2019. 16.54€, για κάθε ημέρα του προγράμματος «Μαθητεία στο χώρο εργασίας» δίνει το ΕΣΠΑ και  το υπόλοιπο ποσό, καθώς και οι ασφαλιστικές εισφορές καλύπτονται από τον εκάστοτε εργοδότη. Μάλιστα αυτές δεν αφορούν μια απλή πρακτική, αλλά έχουν πακέτο κάλυψης ειδικευόμενου  που οδηγεί πιο εύκολα στην άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Εσπερινά λύκεια

Είναι αναμφισβήτητο ότι επιτελείται εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο στα επαγγελματικά λύκεια και ειδικά στα εσπερινά .Στο νομό Κοζάνης υπάρχουν δύο, ένα στην Κοζάνη , ένα στην Πτολεμαΐδα,  τα οποία λειτουργούν από τις 17:00-21:30 για ανήλικους ή ενήλικους εργαζόμενους.881 μαθητές είχε το εσπερινό λύκειο της Κοζάνης την περσινή χρονιά με μαθητές από 17-85 ετών. Πέρα από αυτή την μεγάλη ηλικιακή γκάμα , ποικίλοι είναι και οι λόγοι που αποφασίζει κανείς να φοιτήσει στα εσπερινά λύκεια. Υπάρχουν μαθητές πτυχιούχοι που ψάχνουν την τύχη τους, άλλοι που έρχονται για διεύρυνση των γνώσεών τους, άλλοι που ζητούν εξειδίκευση για ένα οχτάμηνο στη ΔΕΗ , ενήλικοι που θέλουν να πάρουν ένα πτυχίο.

Πλεονεκτήματα

Οι απόφοιτοι των Επαγγελματικών Λυκείων έχουν τις εξής εναλλακτικές προοπτικές:

-Παίρνουν απολυτήριο

-Αποκτούν πτυχίο

-Εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε σχολές και τμήματα συναφή με τους τομείς αποφοίτησης με πανελλαδικές εξετάσεις

-Έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής στο προαιρετικό μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας που δίνει τη δυνατότητα για ασφαλή ένταξη σε πραγματικό εργασιακό περιβάλλον υπό τη εποπτεία του σχολείου (με πλήρη εργασιακά δικαιώματα, μισθό στο 75% του κατώτατου μισθού και ασφάλιση) και συμπληρωματική εργαστηριακή εκπαίδευση στο σχολείο.

Ιωάννα Παπαδημητρίου