Ο ΛΑΟΓΡΑΦΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΟΝΤΑΣ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΟ ΡΑΔΙΟΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ
Για τη Σιάτιστα, την αρχόντισσα της Δυτικής Μακεδονίας, με τα αρχοντικά της και την πλούσια παράδοσή της, μίλησε στο ράδιοΛόγος και τον Λύσανδρο Ρήγα ο Λαογράφος Γιώργος Μπόντας, τ. διευθυντής της Μανούσειας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σιάτιστας. Η συζήτηση που έγινε με αφορμή την πρόσφατη ανακαίνιση στο Αρχοντικό της Πούλκως που άνοιξε τις πύλες του για το κοινό, επεκτάθηκε στα σημαντικότερα σημεία της Σιάτιστας στα οποία αξίζει να σταθεί ένας επισκέπτης.
Όπως εξιστόρησε ο κ. Μπόντας, μιλώντας για τη Σιάτιστα, την παράδοση και τα αρχοντικά της: Η Σιάτιστα είναι μια πόλη πλούσια σε παράδοση και πολιτισμό. Είναι μια πόλη χτισμένη μέσα στα βουνά και ξακουστή, και στολίδι διαλεκτό σε όλη την οικουμένη. Η Σιάτιστα είναι προπύργιο του ελληνισμού, είναι ένας βραχότοπος που γεννά το πνεύμα , την αρχοντιά και τη δύναμη. Είναι έδρα μητρόπολης (Σισανίου και Σιατίστης), είναι έδρα του δήμου Βοΐου και έχει μια παράξενη γραφικότητα. Διαιρείται σε δύο συνοικίες, τη Χώρα και τη Γεράνεια, τις οποίες η οικιστική ανάπλαση έχει σχεδόν ενώσει . Σε κάθε συνοικία δεσπόζει και ένα καμπαναριό και έχει πληθυσμό περίπου 6000 κατοίκους. Αμφιθεατρικά χτισμένη σε υψόμετρο 650 μέτρα, στην οροσειρά του Σινιάτσικου, ένας συμβολικός βράχος συνώνυμος της λευτεριάς. Είναι κοντά στην Κοζάνη και πολύ κοντά στην Εγνατία και αποτελεί τον ιδανικότερο σταθμό για τον επισκέπτη, που κατευθύνεται σε Γιάννενα, Καστοριά και Γρεβενά.
Δείγματα της παλιάς ακμής και ευδαιμονίας της Σιάτιστας είναι τα παλιά αρχοντικά, που είναι τα καλύτερα των Βαλκανίων και αποτελούν την πολιτιστική ταυτότητα . Χτίστηκαν τον 18ο και 19ο αιώνα και αποτελούν και μαρτυρούν το υψηλό πολιτιστικό και βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της. Είναι μνημεία ανεκτίμητης αξίας με ανυπολόγιστους εθνικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς . Είναι γύρω στα 100 αρχοντικά, που προσδίδουν μοναδικό χρώμα, αίσθηση, μια ατμόσφαιρα υψηλής αισθητικής,. Τα αρχοντικά της Σιάτιστας έχουν πολύχρωμα τζάκια, σκαλιστά ταβάνια , τοιχογραφίες από την ελληνική μυθολογία.
Το αρχοντικό Πούλκως που προχθές άνοιξε για το κοινό, είναι ένα αξιόλογο αρχοντικό και μάλιστα ξοδεύτηκαν αρκετά χρήματα και έγινε μια σημαντική, σπουδαία αναπαλαίωση, κάτι που ελπίζουν ότι θα προσελκύσει αρκετούς επισκέπτες. Το αρχοντικό κτίστηκε το 1752 και λέγεται αρχοντικό Πούλκως ή Ελένη Πουλκίδου. Μπαίνοντας κανείς μέσα μπορεί να δει το πλακόστρωτο, τη μεσιά, το κατώι με τα βαρέλια όπου φυλάσσονταν τα κρασιά της Σιάτιστας, μια τοιχογραφία με την Κωνσταντινούπολη, ένα δωμάτιο με ένα πανέμορφο τζάκι κ.α. Ένα αρχοντικό ¨κόσμημα” για τη Σιάτιστα.
Ένα ακόμη αρχοντικό, του Μανούση, είναι χτισμένη το 1763. Εκεί γεννήθηκε ο Θεόδωρος Μανούσης, μεγάλος καθηγητής. Εκεί υπάρχει μια εξαίρετη τοιχογραφία. Ένα ακόμη είναι το Αρχοντικό Μαλιόγκα, με τοιχογραφία τη Φρανκφούρτη, με την οποία η Σιάτιστα είχε εμπορικές συναλλαγές . Επίσης, το αρχοντικό Νερατζόπουλου που θα αναπαλαιωθεί, γιατί είναι εξαίρετο και έχει βιτρώ στα οποία υπάρχουν ομηρικοί στίχοι από τον Μιχαήλ Παπαγεωργίου.
Πολλές και σπάνιες εκκλησίες
Επίσης, ένας επισκέπτης στη Σιάτιστα μπορεί να επισκεφθεί παλιές εκκλησίες , αφού έχει γύρω στις 30 εκκλησίες και η αρχαιότερη εξ αυτών είναι της Αγίας Παρασκευής . Χτίστηκε το 1677 και είναι η αρχαιότερη της Σιάτιστας. ο Προφήτης Ηλίας που χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο . Οι εικόνες που κοσμούν το τέμπλο των εκκλησιών είναι εξαιρετικής τέχνης, ενώ στο γυναικωνίτη απεικονίζονται αρχαίο φιλόσοφοι, κάτι που δείχνει την άνθηση της ελληνικής παιδείας στη Σιάτιστα στο τέλος του 17ου αιώνα.
Συγγραφικός πλούτος
Η Σιάτιστα καλεί τον επισκέπτη να γνωρίσει την Δημόσια Μανούσεια Δημοτική Βιβλιοθήκη που είναι από τις σπουδαιότερες και έχει γύρω στα 80.000 βιβλία, ενώ έχει σπάνιες εκδόσεις από παλαιότερους αιώνες αλλά και σπάνια χειρόγραφα. Τα πιο σπάνια βιβλία είναι οι κωμωδίες του Αριστοφάνη τυπωμένες στη Βενετία το 1498, Θουκυδίδης από το 1500 κ.α. Επίσης, ο επισκέπτης μπορεί να δει την παλαιοντολογική συλλογή με απολιθώματα που ανήκουν σε προβοσκιδωτά που έζησαν στην περιοχή εκατοντάδες χιλιάδες εκατομμύρια χρόνια πριν. Επίσης, υπάρχει βοτανικό μουσείο, εκκλησιαστικό μουσείο. Ακόμη, υπάρχουν κι άλλα αρχοντικά, παραδοσιακές κατοικίες, και άλλα ακόμη.
Ηλιαστό κρασί και γουναρικά
Ο επισκέπτης θα γευτεί εξαίρετα κρασιά, ιδίως το ηλιαστό, που βοηθάει στη σωματική και ψυχική και σωματική υγεία. Πλούτος της Σιάτιστας είναι τα γουναρικά της, μια παράδοση που κρατάει από το τέλος του 16ου με αρχές του 17ου αιώνα. Από τότε που οι πραματευτάδες με τα περίφημα καραβάνια μετέφεραν γουναρικά και άλλα είδη στη Βενετία, τη Λειψία κ.α. Οι Σιατιστινοί κατάφεραν να αναδείξουν τη Σιάτιστα σε αξιόλογο και σημαντικό έργο γουνεμπορίου σε όλο τον κόσμο.
Πλούσια λαογραφική παράδοση!
Στις 23 Δεκεμβρίου ανάβουν γύρω στις 30κλαδαριές στη Σιάτιστα, που συμβολίζουν τις φωτιές που άναψαν οι ποιμένες στη Βηθλεέμ. Επίσης, τα Θεοφάνεια είναι τα Μπουμπουσιάρια και το σημαντικότερο έθιμο της Σιάτιστας είναι οι καβαλάρηδες τον Δεκαπενταύγουστο. Πολλά γραφικά έθιμα έχουν αξία και διατηρούνται με ζωντάνια και συμμετοχικότητα.
Β.Σ.
