Tο σύμφωνο συμβίωσης ισχύει στην χώρα μας από το 2008 μόνο για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Το 2015 μετά και την καταδίκη της χώρας μας από το δικαστήριο του Στρασβούργου για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επεκτάθηκε το σύμφωνο και στους ομόφυλους με τα δικαιώματα των συμβιούντων να προσεγγίζουν αυτά των συζύγων. Εξαίρεση αποτελεί η δυνατότητα υιοθεσίας και Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Θυμίζουμε την προσφυγή που είχαν καταθέσει οκτώ έλληνες μεταξύ των οποίων ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος για τον αποκλεισμό των ομόφυλων από το σύμφωνο συμβίωσης με τον τελευταίο να ζητά εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον την τροποποίηση των διατάξεων του οικογενειακού δικαίου.

ΣΥΡΙΖΑ και ΔΗΜΑΡ ήταν θετικοί από τη πρώτη στιγμή στην επέκταση του συμφώνου στα ομόφυλα ζευγάρια, όπως και το ΠΟΤΑΜΙ και η Ένωση Κεντρώων. Η Ν.Δ. ήταν υπέρ κρατώντας σαφείς αποστάσεις στη δυνατότητα υιοθεσίας, οι ΑΝ.ΕΛ και η Χρυσή Αυγή αρνητικοί εξαρχής.  Στην ονομαστική ψηφοφορία συμμετείχαν 249 βουλευτές και υπερψήφισαν 194 βουλευτές, ενώ καταψήφισαν 55 βουλευτές.

Το ΚΚΕ κράτησε μια πιο ξεκάθαρη στάση εκφράζοντας εξαρχής την αντίθεσή του μιας και κατά τη γνώμη του θα ανοίξει το δρόμο για την υιοθεσία παιδιών ή την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή από ομόφυλα ζευγάρια. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η σεξουαλική σχέση ή η ικανοποίηση της σεξουαλικότητας δεν παράγει κοινωνικά δικαιώματα σύμφωνα με το ΚΚΕ.Η θεσμοθέτηση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια είναι επί της ουσίας επέκταση του θεσμού της οικογένειας και σε αυτά τα ζευγάρια.

Το ΣΤΕ λέει ναι στην επέκταση του συμφώνου σε ομόφυλους

Συνταγματικό και σύμφωνο με τα Ευρωπαϊκά νομολογιακά δεδομένα έκρινε το Συμβούλιο της Επικρατείας το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια και απέρριψε ως αβάσιμες και απαράδεκτες τις αιτήσεις Μητροπόλεων, ιερέων κ.λπ. που ζητούσαν να ακυρωθεί η σχετική νομοθετική ρύθμιση. Το ΣτΕ αναφέρει στις αποφάσεις του ότι από τις συνταγματικές επιταγές συνάγεται «η κατοχύρωση του απαραβίαστου της ιδιωτικής ζωής των πολιτών, στον πυρήνα της οποίας ανήκει η ερωτική ζωή και ο σεξουαλικός προσανατολισμός, ο οποίος ως βασικό στοιχείο της προσωπικότητας και της ελευθερίας αυτοπροσδιορισμού του ατόμου, πρέπει σε μια σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία να είναι απολύτως σεβαστός και να μην αποτελεί αιτία διακρίσεων από την πλευρά της κρατικής εξουσίας».

Το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης μεταξύ των ομόφυλων ζευγαριών, σύμφωνα με το ΣτΕ δεν ανταγωνίζεται το θεσμό του γάμου και «δεν θίγει με οποιονδήποτε τρόπο την δια του γάμου ιδρυόμενη και συνταγματικώς προστατευόμενη οικογένεια», αλλά δεν υπάρχει και αντίθεση του συμφώνου προς τους δογματικούς κανόνες και παραδόσεις της Ορθόδοξης Χριστιανικής Θρησκείας, ούτε θίγονται οι ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των Ορθοδόξων Χριστιανών πολιτών εγγάμων, γονέων και μη.

Το σύμφωνο συμβίωσης είναι μια τελευταία ένδειξη της κρίσεως που υπάρχει στις ανθρώπινες σχέσεις», ανέφερε ο Μακαριστός Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος. « Έχουμε ανάγκη να μας προστατεύει ο νόμος, γιατί δεν εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον, γιατί φοβόμαστε ο ένας τον άλλον και γιατί δεν είμαστε έντιμοι μεταξύ μας» έλεγε.

Τα δικαιώματα και οι διαφορές από το γάμο

Σύμφωνα με το νόμο του 2015 εξομοιώνονται πλήρως με τους έγγαμους ως προς κάθε κοινωνικοασφαλιστικό δικαίωμα, παροχή, υποχρέωση ή περιορισμό, όσοι έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόμου. Επίδομα γάμου δικαιούνται και τα ζευγάρια που έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης, αλλά και επιδόματα συζύγου και τέκνων. Ακόμα, επεκτείνονται στους συμβιούντες (ομόφυλα ή ετερόφυλα ζευγάρια) οι διατάξεις του αστικού κώδικα για τους συζύγους, που αφορούν κληρονομικά, εργασιακά, ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά δικαιώματα, το ζήτημα της διατροφής, της συμμετοχής στα αποκτήματα και άλλες αξιώσεις των συζύγων μεταξύ τους.

Υπάρχουν όμως πολλές διαφορές με το γάμο. Ο σύντροφος δεν αναγνωρίζεται ως γονέας του παιδιού που έχει αποκτήσει ο έτερος σύντροφος Δεν προβλέπεται η από κοινού τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, εκτός αν το ζευγάρι έχει συνάψει γάμο. Εάν ένας από τους δύο αποκτήσει βιολογικό τέκνο, με βάση το νομοσχέδιο όπως είναι αυτή τη στιγμή (17.12.2015), ο άλλος σύντροφος δεν έχει απολύτως κανένα δικαίωμα στο παιδί. Με το σύμφωνο συμβίωσης δεν μπορεί δηλαδή να αλλάξει το όνομα στην ταυτότητα προσθέτοντας το όνομα του συντρόφου. Ενώ στον γάμο έχει το δικαίωμα να προσθέσει στο επώνυμό του το επώνυμο του συζύγου. Φυσικά σε πολλές χώρες της Ε.Ε. δίνεται η δυνατότητα τεκνοποίησης από ομόφυλους, σε άλλες πάλι όχι.

Ο δήμος Κοζάνης
και το σύμφωνο
συμβίωσης του 2008 για ετερόφυλους μόνο

Πάντως στην ιστοσελίδα του δήμου Κοζάνης αναφέρεται ότι το σύμφωνο συμβίωσης αφορά ετερόφυλα πρόσωπα σύμφωνα με το Νόμο 2008, ενώ για τη λύση του αναφέρεται και ο πιο πρόσφατος Ν.4356/2015.Ακολουθούν τα όσα αναφέρονται στη σελίδα : https://cityofkozani.gov.gr/web/guest/732 και https://cityofkozani.gov.gr/web/guest/731

Σύμφωνο συμβίωσης (Ν.3719/2008)
(τα πιο κάτω δικαιολογητικά αναφέρονται με κάθε επιφύλαξη)
 
Αφορά ετερόφυλα πρόσωπα
1) Αίτηση ενδιαφερόμενων.
2) Επικυρωμένο αντίγραφο της συμβολαιογραφικής πράξης (σύμφωνο συμβίωσης).
3) Επικυρωμένο αντίγραφο συμβολαιογραφικού εγγράφου περί του επωνύμου των τέκνων (απαιτείται στην περίπτωση που δεν περιέχεται κοινή αμετάκλητη δήλωση των γονέων στην συμβολαιογραφική πράξη και συντάσσεται πριν την γέννηση του πρώτου τέκνου).
4) Αμετάκλητη κοινή δήλωση των γονέων περί της δημοτικότητας των τέκνων.
 
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Όλα τα πιο πάνω δικαιολογητικά κατατίθενται στον Ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των ενδιαφερόμενων.

Σε περίπτωση μη αναγραφής κοινής κατοικίας των ενδιαφερόμενων στη συμβολαιογραφική πράξη (σύμφωνο συμβίωσης) τότε αυτή κατατίθεται στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας ενός μόνο εκ των ενδιαφερόμενων, ο οποίος προβαίνει στην δήλωση.

Λύση του συμφώνου συμβίωσης
Η δήλωση της λύσης του συμφώνου συμβίωσης γίνεται από έναν εκ των δύο συμβαλλομένων ή από αντιπρόσωπο, δυνάμει ειδικού συμβολαιογραφικού πληρεξουσίου (άρθρο 10 του Ν.344/1976)

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ
ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ

Το σύμφωνο συμβίωσης λύνεται (ανεξάρτητα αν πρόκειται για σύμφωνο συμβίωσης που υπάγεται στις διατάξεις του Ν.3719/2008 ή του Ν.4356/2015), σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 7 του Ν.4356/2015.

Συγκεκριμένα αν πρόκειται:
α) για συναινετική λύση, με την προσκόμιση συμβολαιογραφικού εγγράφου λύσης συμφώνου συμβίωσης.
β) για μονομερή λύση, με την προσκόμιση συμβολαιογραφικής δήλωσης, εφόσον έχει επιδοθεί προηγουμένως με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει τρεις (3) μήνες από την επίδοση.
γ) αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών, με την προσκόμιση ληξιαρχικής πράξης γάμου.

Τα σύμφωνα συμβίωσης στο δήμο Κοζάνης

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του δήμου Κοζάνης 50 σύμφωνα συμβίωσης έχουν συναφθεί στο δήμο με τα πρώτα δύο το 2012.Φυσικά η κατάληξη πολλών από αυτών είναι η διάλυση του συμφώνου, ο γάμος, πολιτικός ή θρησκευτικός είτε το διαζύγιο.

Συγκεκριμένα από το 2008 που ισχύει ο νόμος μέχρι το 2018 έχουν συναφθεί τα παρακάτω σύμφωνα συμβίωσης στο δήμο Κοζάνης :

2012: 2
2013: 4
2014: 5
2016: 5
2017: 12
2018: 20

Όπως φαίνεται και από τους αριθμούς έχουν δεκαπλασιαστεί από το 2012 και τετραπλασιαστεί από το 2016 επιλέγοντας αυτόν τον τρόπο πολλά ζευγάρια για να επισημοποιήσουν την σχέση τους .
Ιωάννα Παπαδημητρίου