Ο ΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΟΜΟΣ, Η ΕΡΗΜΗ ΠΟΛΗ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΟΠΩΣ ΤΑ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ Ο ΛΑΟΓΡΑΦΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΡΚΑΣ
Χαραγμένος στη μνήμη όλων των Κοζανιτών είναι μέχρι και σήμερα ο μεγάλος σεισμός της 13ης Μαΐου του 1995. Η γη σείστηκε στις 11.47΄ , σε μια σεισμική δόνηση που μετρήθηκε στα 6.6 της Κλίμακας Ρίχτερ και από θαύμα, όπως παραδέχονται οι κάτοικοι, δεν θρηνήσαμε θύματα. Το Ρύμνιο, όπου ήταν το επίκεντρο, είχε και τις περισσότερες ζημιές, ενώ αρκετά χωριά σε Κοζάνη και Γρεβενά είχαν μεγάλες υλικές ζημιές. Εκτιμάται, σύμφωνα με στοιχεία της εποχής, πως επλήγησαν 7.693 σπίτια σε 30 κοινότητες, εκ των οποίων σε Ρύμνιο, Χρώμιο Κοζάνης αλλά και Κνίδη, Καλαμίτσι, Ταξιάρχη κ.α. χωριά των Γρεβενών.
Μιλώντας στο ράδιοΛόγος και τον Λύσανδρο Ρήγα ο λαογράφος Γιάννης Κορκάς , αναφέρθηκε στα γεγονότα της εποχής , λέγοντας πως βίωσαν οι κάτοικοι τον εν λόγω σεισμό, που ήρθε απρόοπτα: “‘Ήταν Σάββατο και η Κοζάνη είχε από το πρωί μια καταχνιά και κανείς δεν έδωσε σημασία. Αυτό, όμως , αποδείχθηκε μια προειδοποίηση και είχε παρατηρηθεί πως τα σκυλιά γάβγιζαν. Στις 11.47΄ πρώτα λεπτά, όταν έγινε ο σεισμός, εγώ βρισκόμουν στα γραφεία του Εθνικού Κοζάνης . Βγήκαμε γρήγορα κάτω και είδαμε όλο τον κόσμο στους δρόμους, να ανησυχεί. Τότε δεν είχαμε μάθει που είχε γίνει ο σεισμός και η Κοζάνη ήταν σε μια αναστάτωση, μια πρωτοφανής Κοζάνη. μετά. μάθαμε ότι ήταν 6.6 Ρίχτερ , είπαν πως ήταν και 6.9 Ρίχτερ , ενώ λίγα λεπτά μετά ακολούθησε ένας μεγάλος μετασεισμός 4.5 Ρίχτερ. Αρκετός κόσμος επισκέφθηκε τα σπίτια και είδαμε πως δεν υπήρχαν εξωτερικές ζημιές , όπως είδαμε την ίδια ημέρα. Αργότερα, η Κοζάνη ερήμωσε και στην πόλη δεν κυκλοφορούσε κανείς το βράδυ. Ο κόσμος φοβήθηκε και πήγε σε ξωκλήσια, στο Κουρί και στα χωριά. Την επόμενη ημέρα πληροφορήθηκε ο κόσμος ότι το επίκεντρο ήταν στο Ρύμνιο Κοζάνης και το Καλαμίτσι Γρεβενών και ψάχναμε να μάθουμε τι συνέβη”, τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Κορκάς εξιστορώντας τις πρώτες στιγμές του μεγάλου σεισμού.
Δύο ημέρες μετά στο διάβα της διαδρομής, ο ίδιος και όσοι βρέθηκαν στο Ρύμνιο Κοζάνης και την Κνίδη Γρεβενών είχαν κατεστραμμένες εκκλησίες και σπίτια , όπου η καταστροφή ήταν μεγάλη , ενώ η εν λόγω περιοχή επλήγη περισσότερο από τον σεισμό. Ακολούθησαν οι εικασίες για το που οφείλεται ο σεισμός, τη πιθανή συμβολή της λίμνης, αλλά ιδιαίτερη αξία έχει αυτό που ανέφεραν οι σεισμολόγοι τότε, πως σεισμός στην περιοχή είχε να γίνει 1100 χρόνια. Το 896 είχε γίνει μεγάλος σεισμός στη Βέροια, που είχε επηρεάσει ανατολικά του Βερμίου αλλά και Δυτικά, δηλαδή την περιοχή μας, σημείωσε ο κ. Κορκάς. Πιθανώς, τότε να υπήρχε κάποια πόλη στην περιοχή που να είχε καταστραφεί από τον σεισμό, ενώ τα όσα βρέθηκαν αργότερα σε Πολύμυλο κ.α, όπως Βυζαντινοί και Ρωμαϊκοί τάφοι, συνηγορούν στην εν λόγω σκέψη, τόνισε.
Ο σεισμός γκρέμισε όλα τα παλιά σπίτια στην Κοζάνη , ωστόσο δεν σημειώθηκε κανένας θάνατος, παρά μόνο τραυματισμούς, θεωρώντας ότι τους προστάτευσε για δεύτερη φορά ο “παππούς” Αη Νικόλας (σ.σ. η πρώτη ήταν κατά την Βομβαρδισμό της πόλης από τους ΝΑΖΙ, το 1941). Γι αυτό και κάθε χρόνο γίνεται η λιτάνευση της εικόνας του αγίου , μαζί με την εικόνα της Παναγίας από το Ζιδάνι. Όπως έγινε γνωστό, από το επλήγησαν 7.600 σπίτια, ενώ αρκετός κόσμος έμεινε άστεγος, με αποτέλεσμα να μείνει σε συγγενείς και φίλους. Επικράτησε η συμπαράσταση στον συνάνθρωπο και αυτό συνέβαλε στην ανοικοδόμηση, μετά και τα χρήματα που έπεσαν για την αναστήλωση της πόλης, κάτι που οδήγησε στην εξάλειψη των παλιών γειτονιών της Κοζάνης,. “Ο σεισμός έδωσε μια άλλη μορφή στην πόλη”, παραδέχεται, θυμίζοντας πως μέχρι και στην Αυστραλία έκαναν εκδηλώσεις εράνου για τη συμπαράσταση των κατοίκων που έχασαν τα σπίτια τους. Όπου υπήρχαν Κοζανίτες απόδημοι, σε Μελβούρνη και Καναδά, βοήθησαν, σημείωσε.
Η εικόνα της έρημης πόλης το βράδυ του σεισμού, αλλά και η φόβος από τους μεγάλους μετασεισμούς συνέτειναν στην αρνητική αυτή κατάσταση για τους κατοίκους, που ωστόσο κράτησαν τη ψυχραιμία τους και βοήθησαν ώστε η Κοζάνη να ανακτήσει τους φυσιολογικούς ρυθμούς τους.
Β.Σ.
