Με αφορμή την επέτειο εορτασμού απελευθέρωσης της Κοζάνης από τον τουρκικό ζυγό και με ιδιαίτερη συγκίνηση θα ήθελα να μοιραστώ με τους συμπολίτες μου μία μοναδική καρτ ποστάλ της προσωπικής μου συλλογής.
Γράφτηκε στην Κοζάνη στις 17 Οκτωβρίου του 1912 και στάλθηκε στις 19 προφανώς από Έλληνα φαντάρο. Φέρει ως σφραγίδα αποστολής στρατιωτικό χρονολογικό σήμαντρο, το οποίο αναγράφει επάνω με συντομογραφία ΜΕΓΑ ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ, ενώ η ατέρμονη σφραγίδα άφιξης αναγράφει ΑΘΗΝΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ με ημερομηνία 21 Οκτωβρίου 1912. Δύο μόλις ημέρες δηλαδή από την Κοζάνη στην Αθήνα! Εξαιρετικοί χρόνοι για την εποχή αρκεί να σκεφτούμε ότι στις 19 που στάλθηκε η ημέρα ήταν Παρασκευή.
Είναι ταχυδρομημένη πάνω σε κάρτα του γνωστού εκδότη καρτ ποστάλ της Κοζάνης Χατζηγρηγόριου Πιτένη, έκδοσης του 1908 περίπου και απεικονίζει άποψη της πόλης από τα δυτικά. Με το θέμα της κάρτας θα ασχοληθούμε διεξοδικά σε επόμενη ανάρτηση.
Στο χώρο του παραλήπτη γράφονται τα εξής στοιχεία: δεσποινίδα Ελένη Σ. Ευκλείδη. Οδός Πανεπιστημίου. Αθήναι. Ενώ στο χώρο του μηνύματος το παρακάτω κείμενο:
Κοζάνη 17 8βρίου 1912
Λαμπρά προπόνησις διά την εκστρατεία μας, ήσαν αι επιδρομαί της Κυριακής. Ορμώμεν διαρκώς προς τα εμπρός!- Κ’ εδώ δεν υπάρχει Σταμάτα. Προχωρούμε.- Και θα προχωρούμε ακάθεκτοι.
αξίζει να προσέξουμε τον τρόπο γραφής του μηνός Οκτωβρίου ως 8βρίου, δηλαδή με τον αριθμό 8 ως πρόθεμα και την κατάληξη “βρίου”.
«Και θα προχωρούμε ακάθεκτοι» κλείνει ο στρατιώτης συντάκτης του κειμένου, μεταφέροντάς μας τον ενθουσιασμό και την οργάνωση του ελληνικού στρατού. Περήφανος για την έκβαση των νικών που προηγήθηκαν, μας ταξιδεύει σε στιγμές πραγματικής εθνικής ανάτασης. Η γραπτή αυτή αφήγηση, που ξαναζωντανεύει σήμερα στα μάτια μας 105 χρόνια μετά, μας μεταφέρει τόσο παραστατικά στις ημέρες της απελευθέρωσης της Κοζάνης όπου η εθνική υπερηφάνεια ήταν διάχυτη παντού.
Τέτοια τεκμήρια ιστορίας είναι ιδιαίτερα δύσκολο να βρεθούν, καθώς οι καρτ ποστάλ ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων εφήμερων αντικειμένων, που κατασκευάζονταν δηλαδή για μία πολύ ορισμένη χρήση και χωρίς την πρόθεση να διαφυλαχθούν στο διηνεκές. Αυτό κάνει κάποια από αυτά τα αντικείμενα εξαιρετικά σπάνια, έως και μοναδικά.
Η εξέταση τέτοιων ντοκουμέντων στην επιστήμη της Ιστορίας ορίζεται ως μικροϊστορία. Μικροϊστορία δηλαδή είναι ένας τρόπος για να μελετάμε σε μικρό πεδίο ή μέσα από μία ατομική περίπτωση ευρύτερες ιστορικές εξελίξεις και κοινωνικά φαινόμενα. Έτσι μία μικρή και καθημερινή σκηνή Έλληνα φαντάρου, όπως αυτή της καρτ ποστάλ του 1912, εντάσσεται σε μία ένδοξη στιγμή για την ιστορία μας, όπως είναι οι βαλκανικοί πόλεμοι με την απελευθέρωση της Μακεδονίας και στη συνέχεια και άλλων τμημάτων του Ελληνισμού. Και αυτό το μικρό και προσωπικό γεγονός φτάνει να γίνεται εμβληματικό και να μας εξηγεί με έναν άλλο και ίσως τελικά καλύτερο τρόπο της απελευθέρωση της πόλης μας της Κοζάνης.
Χρόνια μας Πολλά, Χρόνια Ευημερίας, Χρόνια Δημιουργικά.
Γιάννης Τσιομπάνος
