Στις 27 Νοεμβρίου 2020 στην εκπομπή “Συνδέσεις” στην ΕΡΤ 1 περιλήφθηκε και η παρουσίαση και συζήτηση σχετικά με την έρευνα του Οργανισμού Ερευνας και Ανάλυσης διαΝΕΟσις με τίτλο “Απολιγνιτοποίηση και Μετάβαση στη Μεταλιγνιτική Εποχή: Τι Πιστεύουν οι Πολίτες των Λιγνιτικών Περιοχών”.
Στα πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, ότι οι πολίτες καταλογίζουν ευθύνες στις κυβερνήσεις για τις καθυστερήσεις και την ολιγωρία στη λήψη αποφάσεων, με αποτέλεσμα οι τοπικές κοινωνίες των λιγνιτικών περιοχών να βρίσκονται σήμερα μπροστά σε διογκωμένα προβλήματα έχοντας ελάχιστο χρόνο για να τα αντιμετωπίσουν. Οι πολίτες των λιγνιτικών περιοχών αναγνωρίζουν ότι η απολιγνιτοποίηση αποτελεί ευκαιρία για αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου και προτάσσουν την αγροτική παραγωγή και τις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας ως τους πιο βασικούς πυλώνες της μεταλιγνιτικής εποχής. Ωστόσο, η απολιγνιτοποίηση προκαλεί στους περισσότερους πολίτες αρνητικά συναισθήματα, ενώ σε ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό, οι πολίτες εμφανίζονται απαισιόδοξοι σχετικά με το μέλλον των τοπικών οικονομιών, την αναμενόμενη αύξηση της ανεργίας και τη φυγή των νέων. Η έρευνα εντόπισε πολύ περιορισμένη γνώση των πολιτών σχετικά με τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης το οποίο έθεσε η κυβέρνηση σε δημόσια διαβούλευση όπως και για την ίδια την ύπαρξη της δημόσιας διαβούλευσης, ενώ σύγχυση επικρατεί σε ό,τι αφορά το ύψος των διαθέσιμων οικονομικών πόρων για την υλοποίηση της μετάβασης.
Ο Κωστής Μουσουρούλης, Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, που συμμετείχε στη συζήτηση, αναφέρθηκε στα προβλήματα που εύλογα προκαλούν ιδιαίτερες ανησυχίες στους πολίτες σχετικά με την εξέλιξη των περιοχών αυτών.
-εξάρτηση της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας από τη λιγνιτική δραστηριότητα που καλύπτει πάνω από 50% του παραγωγικού μοντέλου τηες περιοχής. Το αποτέλεσμα είναι να έχουν ατροφήσει όλοι οι άλλοι οικονομικοί κλάδοι, πχ γεωργία, τουρισμός, βιοτεχνία, υπηρεσίες, κλπ.
-η απολιγνιτοποίηση είχε ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία και όχι απαραίτητα για περιβαλλοντικούς λόγους αλλά κυρίως μς όρους λειτουργίας της ενεργειακής αγοράς, με τη συνεχή άνοδο του κόστους αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων που κατέστησαν ασύμφορη τη χρήση λιγνίτη. Σημαντικός παράγοντας για τη μεταβολή του μίγματος ενέργειας έιναι και η προοδευτική είσοδος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ή και του φυσικού αερίου στην αγορά. Το πρόβλημα είναι ότι, στην τριετία 2017-2019, 17000 άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους.
-ενα τρίτο πρόβλημα ήταν ότι παρ’ όλα τα προειδοποιητικά σήματα που εξέπεμπε η ΕΕ εδώ και 20 χρόνια για την ανάγκη “πράσινων” μέτρων, δεν προχώρησε ποτέ η εκπόνηση ενός νέου βιώσιμου ισορρροπημένου παραγωγικού μοντέλου για τις λιγνιτικές περιοχές.
Γι αυτό χρειάζεται το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.
Σχετικά με τον εμπροσθοβαρή χαρακτήρα και τη μεγάλη ταχύτητα που επιδιώκεται, αφενός πρεπει να ληφθεί υπόψη ότι λόγω κόστους αποβάλλονται προδευτικά από την αγορά οι λιγνιτικές μονάδες και αφετέρου πρέπει να τονισθεί ότι η χρηματοδότηση, άνω των 5 δις, από την ΕΕ με το νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αλλά και εθνικούς πόρους, θα γίνει μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά περιθώρια.
Καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια και θα συνεχισθεί άλλωστε, για να περιορισθεί το έλλειμμα πληροφόρησης των πολιτών σχετικά με όλες τις δυνατότητες που ανοίγονται για το επιτυχημένο πέρασμα στη μεταλιγνιτική εποχή. Εχει σημασία το γεγονός ότι η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο του εγχωρίου αλλά και του διεθνούς επενδυτικού ενδιαφέροντος.
