Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΛΥΚΙΑΣ ή ΑΛΟΠΗΣ ή ΓΙΓΑΝΤΙΑΣ ή ΤΕΛΜΙΛΙΑΣ ή ΜΥΛΙΑΔΑΣ ή ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΙΒΥΡΡΑΙΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗ Μ. ΑΣΙΑ

του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ξεκινώντας την προσπάθεια στις Προγονικές εστίες να αναζητήσουμε την ιστορία των Μικρασιατικών πόλεων αρχαίων και νεώτερων και μέχρι το 1923 που έγινε ο οριστικός ξεριζωμός του Ελληνορθόδοξου πληθυσμού και μαζί με αυτών ο αντίστοιχος πληθυσμός των Αρμενίων και Ασσυρίων περιγράψαμε πάνω από 200 οικισμούς Ελληνορθοδόξων από την Κασταμονή και την Σαφράμπολη της Παφλαγονίας έως ην Στρατονίκεια και την Μύλασα της Καρίας
Προχωρώντας την έρευνα θα αναζητήσουμε πληροφορίες για οικισμούς της αρχαιότητος από τις περιοχές της Λυκίας, Παμφυλίας και Πισιδίας στις όποιες οι χριστιανικές κοινότητες είχαν απομείνει μετά την Οθωμανική επέλαση και ανήκαν στην Μητρόπολη Πισιδία το 1923
Θα αρχίσουμε στην αρχή να περιγράφουμε οικισμούς της αρχαίας Λυκίας που συνορεύουν στα βορειοδυτικά με την περιοχή της Καρίας για την οποία ήδη έχουμε περιγράψει 15 πόλεις και οικισμούς
Και αφού δώσουμε την γενική εικόνα της Αρχαίας Λυκίας θα σταματήσουμε στην Μάκρη (αρχαία Τελμυσσό ) και θα συνεχίσουμε για το Λεβίσι (Αρχαία Καρμυλισσός ) 2 πόλεις που στις αρχές του 20ου αιώνα είχαν σημαντικό αριθμό Ελληνορθοδόξων κατοίκων και βρισκόταν στα σύνορα Καρίας και Λυκίας
Διοικητικά δε αυτές οι 2 πόλεις σήμερα ανήκουν στην επαρχία Μούγλων, εκκλησιαστικά ανήκαν παλαιότερα στην Μητρόπολη Μύρων άλλα το 1790 είχαν εντάχθει στην Μητρόπολη Πισιδία

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Ο Ελληνορθόδοξος πληθυσμός έχοντας υποστεί διώξεις στο πλαίσιο της εφαρμοζόμενης εθνοκάθαρσης από την στιγμή της κατάληψης των εδαφών της Μ. Ασίας από τους Οθωμανούς για περισσότερα από 6αιαωνες είχε αποδεκατιστεί με αποτέλεσμα το 1922 ο αριθμος των Ελληνορθόδοξων κατοίκων της να μην ξεπερνούν τις 10000.
Έτσι οι Μητροπόλεις της περιοχής στην διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής κάποια στίμη ατόνησαν και τελικά όλες μαζί εντάχθηκαν στην Μητρόπολη Πισιδίας που είχε εδρα στην Σπάρτη (Isparta ) η οποία μετονομάσθηκε σε Μητρόπολη Πισιδίας Πέργης, Σίδης, Συλλαίου, Ατταλείας και Μύρων.
Στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης ανήκαν πλέον οι επισκοπές: Καστελόριζου,Μάκρης, Λειβήσσου , Βουρδουρίου, Πάρλας , Πορλού, Μύρων , Σπάρτης, Αττάλειας , Ελμαλού , Φοινίκης, Νησιού (Εγιρδήρ ) και Αντιφέλλου

Η ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
Πρόκειται για τη δύσκολη εποχή μετά τη μουσουλμανική κατάκτηση και την αξιοσημείωτη συγκυρία της πολιτικής μεταβολής στα εδάφη αυτά, αφού είναι πρόσφατη η ανάληψη της εξουσίας από τη δυναστεία των Hamid-oğulları (ο ευρύτερος χώρος Πισιδίας, Λυκίας και Παμφυλίας βρίσκεται εξ ολοκλήρου υπό την κυριαρχία των Σελτζούκων του Ικονίου από τις αρχές του 13ου αιώνα και περιέρχεται υπό τους Hamid-oğulları κατά τις αρχές του 14ου αιώνα).
Κύριο χαρακτηριστικό της εποχής αυτής, όσον αφορά την εκκλησιαστική ιστορία του μικρασιατικού χώρου, είναι οι μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Εκκλησία ως προς την οργάνωση και λειτουργία της, λόγω της μεγάλης μείωσης του χριστιανικού πληθυσμού, της εξάρτησής της από τις διαθέσεις των Τουρκομάνων ηγεμόνων, των πενιχρών οικονομικών μέσων, της δυσκολίας επικοινωνίας με το Πατριαρχείο και της συνεπαγόμενης απροθυμίας των εκλεγόμενων αρχιερέων να μεταβούν στις επαρχίες τους (κατάσταση που μπορούσε να οδηγήσει στην πλήρη εξάλειψη του κλήρου από μια περιοχή, αφού μη υπάρχοντος επισκόπου δεν ήταν δυνατή η κανονική χειροτονία κληρικών).
Ύστερα από δύο περίπου αιώνες κρίσης και διαμόρφωσης των δυσμενών αυτών συνθηκών για την Εκκλησία, μια πρώτη εικόνα για τη διαμορφωθείσα κατάσταση προκύπτει κατά το 1315, χρόνο σύνταξης των αρχαιότερων από τη σειρά εγγράφων που αφορούν τις περιοχές αυτές.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΛΥΚΙΑΣ
Η Λυκία, που κατοικείται από την 3η χιλιετία π.Χ. είναι μια από τις περιοχές της Μικράς Ασίας που έχει αναπτύξει έναν ιδιαίτερο πολιτισμό με τα κύρια χαρακτηριστικά της η διάλεκτος της Λυκίας και της ιδιαίτερης ταφής αρχιτεκτονικής.
Η Λυκία είναι μια ιστορική περιοχή στο νοτιοδυτικό άκρο της Μικράς Ασίας Για την περίοδο 1250 π.Χ, έως το 546 π.Χ που ήρθαν οι Πέρσες εθεωρείτο ότι ήταν ενιαία και κατά καιρούς πρωτεύουσα θέση είχαν οι πόλεις Ξάνθος και τα Πάταρα
Τα εδάφη της είναι κατανεμημένα στο δυτικό τμήμα της επαρχίας της Αττάλειας ,
το ανατολικό τμήμα της επαρχίας των Μούγλων και ένα μικρό τμήμα της επαρχίας Βουρδουρίου στην ενδοχώρα. Συνόρευε στα δυτικά με την Καριά στα βόρεια με τη Φρυγία στα βορειανατολικά με την Πισιδία και στα ανατολικά με την Παμφυλία
ΟΡΗ
– Ο Κράγος
Ο Κράγος είναι ένα βουνό στην Μ. Ασία που βρίσκεται σε άμεση επαφή με την Μεσόγειο
Ο Στράβωνας , η περιγραφή του οποίου είναι από τα δυτικά προς τα ανατολικά, μετά το ακρωτήριο της Τελμισσού που βορειότερα αναφέρει τον Αντικράγο, όπου βρισκόταν η Καρμυλισσός και μετά ο Κράγος ο οποίος έχει οκτώ κορυφές, και η ομώνυμη πόλη Κράγος . Υπάρχουν νομίσματα της πόλης του Κράγου κατά την Ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο, με την επιγραφή Λυκίων Κρ. ή Κρα. ή Κραγ.
– ο Αντίκραγος .,
Βορειότερα του Κράγου υπάρχει ο Αντίκραγος και τα δυο όρη που δημιουργούν μια οροσειρά τα χωρίζει μια κοιλάδα την οποία αναφέρει στα γραπτά του Στράβων
Η οροσειρά αυτή αποτελείται από 7 κορυφές που η υψηλότερη φθάνει στα 2000 μέτρα
Για την οροσειρά και δη για τον Κράγο έγραψαν ο Σκύλακας και ο Πλίνιος ο τελευταίος μιλά και για το ακρωτήριο Κράγος
– Μασσίκυτος
Ο Μασσίκυτος είναι μια οροσειρά που διασχίζει τη δυτική Λυκία από βορρά προς νότο, εκδίδοντας στα βόρεια, κοντά στη Νίσα , από το όρος Ταύρος, και τρέχει σχεδόν παράλληλα με τον ποταμό Ξάνθο, αν και στο νότο στρέφεται λίγο στην Ανατολή.
– Όλυμπος
Ο Όλυμπος ή Φοινικούς της Λυκίας ( Tahtalı Dağı) είναι ένα βουνό κοντά στο Kemer της Αττάλειας της Μ. Ασίας στην ανατολική ακτή της χερσονήσου Teke (Lycian Peninsula)
Στην αρχαιότητα το βουνό ονομαζόταν Όλυμπος, το σπίτι των θεών, ένα όνομα που μοιράζεται με πολλά άλλα ψηλά βουνά. Κοντά, ήταν μια πόλη με το ίδιο όνομα. Στον Λυκιακό Όλυμπο βρισκόταν ένας ναός του Ηφαίστου. Τα ερείπια της αρχαίας πόλης του Φασέλη βρίσκονται στους πρόποδες του Ολύμπου .
– Όρη των Σολύμων & Κλίμαξ
Το όρος των Σολυμων βρίσκεται στα ανατολικά της Χερσονησου της Λυκιας (Teke )
Ανατολικότερα βρίσκεται το μικρότερο όρος Κλίμαξ (Climax )

ΠΟΤΑΜΙΑ
Τη διαρρέουν απο δυτικά προς τα ανατολικά οι ποταμοί Ξάνθος ,Μύρος ,Αρύκανδος και ο Λίμυρος

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ
Η Λυκία στα βάθη των αιώνων είχε πολλές ονομασίες που μας παραδίδουν οι αρχαίοι συγγραφείς.
–Αλόπη
Αρχαίες πηγές δείχνουν ότι ένα παλαιότερο όνομα της περιοχής ήταν Alope (Αρχαία Ελληνικά: Ἀλόπη, Alópē).
– Γιγάντια & Τελμίλια
Έτσι την αποκαλεί ο Ησύχιος (Ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς ή Αλεξανδρινός ήταν Έλληνας γραμματικός και λεξικογράφος που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα μ..Χ.) και συνέγραψε το γνωστό «Λεξικό Ησυχίου» ή «Συναγωγή Πασῶν Λέξων κατά Στοιχεῖον έκ των Άριστάρχου και Άπίωνος και Ηλιοδώρου» που θεωρείται απ΄ όλα τα σωζόμενα λεξικά της αρχαιότητας το το πλουσιότερο και σπουδαιότερο.
– Μυλιάδα
Ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας λένε ότι με την εγκατάσταση των Κρητών του Σαρπηδόνα και μετά ονομάσθηκε Τερμύλια.
– Λυκία
Με την εμφάνιση στην περιοχή του Λύκου ονομάσθηκε Λυκία.

ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΛΥΚΙΑΣ
Για τους Λυκίους δεν γνωρίζουμε πολλά.
Υπάρχουν αμφιλεγόμενες πληροφορίες. Πολλές από τις επιγραφές σφηνοειδούς γραφής δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί ακόμη, ενώ αρχαιολογικές ανασκαφές διεξήχθησαν μόνο στις περιοχές της Ξάνθου, των Πινάρων, της Λέμιρας και της Τλω. Αυτό που είναι το σημαντικότερο, είναι ότι έχουν διατηρηθεί τάφοι τριών ειδών λαξευμένοι σε βράχους.
.
Στην πόλη Φετιγιέ ενδιαφέρον παρουσιάζει το κάστρο, τα ερείπια της αρχαίας πόλης Τελμησσού με το αρχαίο θέατρο κοντά στη θάλασσα.
Περίπου 20 χλμ. από την Τελμησσό και ανατολικά βρίσκεται η ισχυρή κατά την αρχαιότητα πόλη Τλως. Εδώ σώζονται τα ερείπια πολλών κτιρίων, το θέατρο κι ένα μεγάλο μέρος των σαρκοφάγων.
Πολλοί λαξευτοί τάφοι διατηρούνται και στα Πίναρα. Στην πόλη Σίδυμα βρίσκεται η μεγάλη νεκρόπολη.
Πολύ κοντά το πανέμορφο συγκρότημα των ναών της Λέτονας, μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ξάνθος. Επίσης, τα Πάταρα – σήμερα Γκελεμίς – τα ερείπια της Αντίφελλου – σήμερα Κας – τα Μύρα, γενέτειρα του Αγίου Νικολάου, η Φασελίδα – σήμερα Τεκίροβα – με το εντυπωσιακό θέατρο κλπ.
Oi αρχαίες πηγές αναφέρουν περίπου 70 οικισμούς της Λυκίας.
Αυτοί βρίσκονται είτε κατά μήκος της παράκτιας λωρίδας στους προστατευτικούς όρμους είτε στις πλαγιές και τους λόφους των οροσειρών. Είναι συχνά δύσκολο να έχουν πρόσβαση, το οποίο στην αρχαιότητα ήταν αμυντικό χαρακτηριστικό. Η τραχιά ακτογραμμή ευνόησε καλά υπερασπισμένα λιμάνια από τα οποία, σε δύσκολους καιρούς, οι πειρατικοί στόλοι της Λυκίας έπεσαν.
Οι κυριότερες πόλεις της αρχαιότητος ήταν
Ακαλισσός, Αντίφελλος, Άλπανος , Αντιόχεια του Κράγου Απέρλαι, Απολλωνια , Άραξα,Αρναία, Αρσαδα ,Αρύκανδα, Γαγαί / Γαγές, Γρεβένδα ,Δαίδαλα, Ελβεσσος, Ελμαλλί ,Καλλιμαχη Κάνδυβα, Καρμυλησσός, Κορυδαλλός / Κορύδαλλος, Κυρναι ,Λίμυρα, Μάρμαρα,Μεγιστη (Καστελοριζο ) Μύρα, Ξάνθος, Οινοάνδα , Όλυμπος, Πάταρα, Πίναρα, Ποδαλία,Σεβιδα Ροδιουπολης, Τελμησσός,Τέλενδος Τλος, Φάσηλις, Φελλός Φοινικη. Και βέβαια δεν είναι οι μόνες

ΠΟΛΕΙΣ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΤΟ 1922
Ο Ελληνικός πληθυσμός της περιοχής το 1914 μετά και τις διώξεις που άρχισαν από το 1914 – 1922σε ολόκληρη την Λυκία έφθανε όπως ήδη αναφεραμε στις 10000 εξαιρουμένου του Καστελόριζου που δεν ευρίσκετο υπό τον έλεγχο των Οθωμανών
Μάκρη ( Τελμησσός) , Λιβίσι (Καρμυλησσός,) ,Ταρσανάς ( Τέλενδος ) ,Γκοσεκ (Καλλιμάχη ) Καλαμάκι ,Κας ( Αντίφελλος,) Μεγίστη (Καστελοριζο )
Kaleköy (Σιμηνα ), Ιskele (Φοινίκη) Kumluca Κορυδαλλός / Demre (Μύρα)
Βεβαίως το ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ μαζί με μερικά νησάκια που βρισκόταν κοντά σε αυτό και το 1947 μετά την παραχώρηση από τους Ιταλούς των Δωδεκανήσων εντάχθηκαν στην Ελλάδα που και ανήκαν δικαιωματικά.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΥΚΙΑΣ
– Μυθολογία
Στην Ελληνική μυθολογία υπάρχουν 2 αναφορές στο όνομα Σαρπηδόνας (Σαρπηδών) που συνδέονται με τη Λυκία
Ο πρώτος χρονολογικό τοποθετείτε στην Μινωική εποχή ,μια και ο Σαρπηδόνας ήταν αδερφός του Μίνωα ,εποχή αυτή υπήρξε πριν από το 1450 π.Χ.
Έχει γράφει ότι ήταν γιος του Δια και της Ευρώπης και εκτός από τον Μίνωα αδερφός του ήταν και ο Ραδάμανθος Ο Σαρπηδόνας πήγε στη Μ. Ασία , έγινε βασιλιάς της Λυκίας και έζησε επί τρεις γενιές. Λατρευόταν ως θεός στην Λυκία ,στην Καρία στην Κιλικία και την Φρυγία
Ο δεύτερος αναφέρεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα για την παρουσία του Σαρπηδόνα στον Τρωικό πόλεμο Εκεί ο Όμηρος αναφέρει ότι ήταν γιος του Δια και σκοτώθηκε από τον Πάτροκλο περιγράφοντας την εμπλοκή του Δια και άλλων Θεών άλλα και ονόματα μαχητών που συγκρούστηκαν μεταξύ του Αχαιών και Τρώων με τους συμμάχους τους Τελικά σκοτώθηκε ο Σαρπηδόνας και έγινε μάχη πάνω στην διεκδίκηση του νεκρού
Στη συνέχεια οι δύο αδελφοί, ο θεός Ύπνος και ο θεός Θάνατος, μετέφεραν το πτώμα στη Λυκία , όπου το έθαψαν με μεγάλες τιμές τα αδέλφια του και οι φίλοι του. Ο Πάτροκλος συνέχισε να κυνηγά τους Τρώες προς τα τείχη, πράγμα που έμελλε να του στοιχίσει τη ζωή αργότερα την ίδια εκείνη ημέρα
Η χρονολόγηση για τον Τρωικό πόλεμο λέγεται από διάφορους συγγράφεις να συνέβη
Κυμαίνεται από διαφορετικούς συγγραφείς σε διαφορετικά έτη που αρχίζει από τον 1250 π.Χ. που υποστηρίζει ο Ηρόδοτος και καταλήγει στον Έφορο από την Κύμη που ισχυρίζεται ότι ανάγεται στο 1135 π.Χ. Πολλοί σήμερα πιστεύουν ότι συνέβη γύρω από το1180 π.Χ.
– Προϊστορία
Η κατοίκηση της Λυκίας ξεκινά από την προϊστορική εποχή. Τα παλαιότερα ευρήματα είναι ο οικισμός του Kataras-Semahoyuk που ανάγετε στην πρώιμη εποχή του χαλκού (2700-2300 π.Χ.) και ο οικισμός του Bagbazi της χαλκολιθικής περιόδου
. Στις μεσογειακές ακτές της έχουν βρεθεί ίχνη μυκηναϊκής παρουσίας. Κάποιοι ερευνητές ταυτίζουν τους αρχαίου Λύκιους με τους Lukka – Lukki των Χετταιϊκών κειμένων.
–Λαοί της Θάλασσας
Στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ. οι Λαοί της Θάλασσας είχαν γίνει σοβαρή πολεμική απειλή για την Αίγυπτο, ενώ μαζικές ήταν οι εισβολές τους στη ΧεττΊτικη αυτοκρατορία και σε άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής.
Με τις εξελίξεις στο τέλος της εποχής του χαλκού άρχισαν από το 1220 π.Χ. και μετά σημαντικές μεταβολές στο ναυτιλιακό εμπόριο που γινόταν στη Μεσόγειο .
. Οι Χετταίοι άρχισαν να γνωρίζουν τις πρώτες δυσκολίες γύρω στο 1210 π.Χ., όταν λόγω κάμψης τής οικονομίας τους ζήτησαν τη βοήθεια των Αιγυπτίων
για να τους προμηθεύσουν με σιτηρά.
Εκτός αυτού γίνονταν μαζικές μετακινήσεις λαών από τη δύση μέσω της ξηράς για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Ανάγλυφα στον νεκρικό ναό των Φαραώ
της Αιγύπτου, δείχνουν καραβάνια από οικογένειες φορτωμένες με όλα τα υπάρχοντά τους και με βοϊδάμαξες να εγκαταλείπουν τα χωριά τους.
Ανάμεσα στους λαούς που συμμάχησαν ήταν και οι Λύκιοι οι άλλοι ήταν
• Οι Ντενυέν (Dnn),
• οι Πελεσέτ (Πελασγοί -Φιλισταίοι ,) Prst στο Aιγυπτιακό κείμενο),
• οι Τζεκέρ (Tkr) και οι
• Βεσές (Wss) φορούν περικεφαλαίες με φτερά.
• Οι Σερντέν[ Srnt ) φορούν περικεφαλαία με κέρατα.
• Οι Σεκελές] (Σαγαλασσος ) Sgl φορούν ταινίες στο μέτωπο.
Οι λαοί της θάλασσας είναι ένα μεγάλο θέμα που είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί στην παρούσα δημοσίευση μια και σε έρευνα μας για την αναζήτηση της ιστορίας των Τυρρηνών που είχε πρωτεύουσα την Τύρισσα που όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι βρισκόταν στην θέση της σημερινής Κοζάνη την1η και 2 η χιλιετία π.χ. και έως το τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ. και οι Τυρρηνοί ήταν ένας από τους Λαούς που συμμετείχαν στην συμμαχία των λαών της Θάλασσας κατά της Αιγύπτου παρουσιάζονται σε επιγραφές των Φαραώ της Αιγύπτου με τα αρχικά Τρς
Ο Λύκιοι σε αυτές τις επιγραφές εμφανίζονται Λκ και οι μελετητές των επιγραφούν τους αποκαλούν και Λούκα ή Λουκού
Σχετικές δημοσιεύσεις κάναμε στα ΜΜΕ και ελπίζουμε κάποια στιγμή να εκδοθούν σε δυο βιβλία με αποδεικτικό υλικό για τη Τύρισσα και την Τυρρηνία που ξεπερνά τις 500 σελίδες που παρουσιάζονται μέρος των κειμένων από την βιβλιογραφία που συμπεριλαμβάνονται και οι Λύκιοι.
– Κλασσική περίοδος
Τον 7ο αιώνα Ρόδιοι αποίκησαν τις ακτές της και ίδρυσαν τη Φασηλίδα ,την Ροδιάπολη και την Κορύδαλλα
Στην ιστορία αρχίζει να γίνεται αναφορά για τη Λυκία ξεκινούν όταν ο στρατός του Πέρση Κύρου την κατακτά το 540 π.Χ..
Το 546 π.Χ.. εισβάλουν στη Λυκία οι Πέρσες με τον στρατηγό Άρπαγου όπως μας αναφέρει ο Ηρόδοτος οι κάτοικοι της Ξάνθου ήταν οι μόνοι που αντιστάθηκαν και έδειξαν μεγάλο ηρωισμό κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Τέλος όταν είδαν ότι η πόλη θα πέσει στους Πέρσες, μάζεψαν όλα τα γυναικόπαιδα στην ακρόπολη και έβαλαν φωτιά, οι ίδιοι πραγματοποίησαν έξοδο πέφτοντας όλοι στο πεδίο της μάχης.
Οι Λύκιοι συμμετείχαν και στην εκστρατεία του Ξέρξη με 50 πλοία με αρχηγό τον Κυβερνίσκο
– Οι Αθηναίοι
Οι Αθηναίοι με τον Κίμωνα καταστρέφουν την Ξάνθο και την Φασηλίδα μετά το τέλος των Περσικών πολέμων
Αργότερα πολλές πόλεις θα ενταχθούν στην Δηλιακή συμμαχία
–Πέρσες
Οι Πέρσες θα επιτρέψουν αργότερα έως ότου η Μακεδόνες του Μ. Αλεξάνδρου φθάσουν στην Λυκία
– Μ. Αλέξανδρος
Μετά την κατάληψη της Αλικαρνασσού το 334 π. Χ, ακολούθησε η υποταγή της Λυκίας, της Στη Λυκία όλες οι πόλεις (Τελμησσός, Πίναρα, Ξάνθος, Πάταρα και άλλες τριάντα) παραδόθηκαν στον Μέγα Αλέξανδρο χωρίς καμία αντίσταση
Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν παρέλειψε να ενισχύσει τις ελληνικές πόλεις αυτών των περιοχών… Έχοντας υποτάξει το σύνολο της Λυκίας, την άνοιξη του 333 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος κινήθηκε από τις νότιες ακτές της Μικράς Ασίας προς το εσωτερικό της, και συγκεκριμένα προς τα οροπέδια της Πισιδίας
– Ελληνιστική περίοδος
Μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου η Λυκία πέρασε στην κυριαρχία του Αντίγονου και μετά των Πτολεμαίων. Ο Αντίοχος ο Α την προσάρτησε στο βασίλειο του και τέλος στους Ρωμαίους
– Ρωμαίοι και Λυκία
Η Λυκία έλαβε την ανεξαρτησία της από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 1б7 ВС. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, 23 πόλεις ενώθηκαν και σχημάτισαν τη Λυκιακή ένωση, της οποίας πρωτεύουσα ήταν η Ξάνθος. Σύμφωνα με τις επιγραφές και τα αρχαία νομίσματα, η Ένωση είχε τη νομισματική της μονάδα. Ο Strabo δηλώνει ότι οι έξι μεγαλύτερες πόλεις του Λυκικού Συνδέσμου ήταν η Ξάνθος, η Πάταρα, η Πίναρα , ο Όλυμπος, η Μύρα και ο Τλός.
Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Ένωση δεν έχασε τη λειτουργία της και έφτασε στο μέγιστο επίπεδο ευημερίας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ο συνολικός πληθυσμός της περιοχής ήταν περίπου 200.000.
Τα σύνορα προωθήθηκαν περαιτέρω για να συμπεριλάβουν τον Κάουνο (Dalyan) στα βορειοανατολικά.
Γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα, υπήρχαν 34 πόλεις που κυβερνήθηκαν από τον Πρόκολο του Λυκείου. Η περιοχή μεταξύ Μύρα (Demre) και Αντίφελλου (Kas) ήταν η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή στη Λυκία. .
Η παρουσία δασικών εκτάσεων πεύκων σε συνδυασμό με τα δάση κέδρου σε υψηλότερο υψόμετρο (πάνω από 1.200 μ.) ευνοούσαν την κατασκευή πλοίων, ενώ τα ποτάμια χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά ξυλείας στα ναυπηγεία στην ακτή.
Τα βασικά λιμάνια βρίσκονταν στις εκβολές αυτών των ποταμών. Οι πόλεις που υποστήριζαν (Ροδιούπολις, Λίμυρα, Μύρα, Ξάνθος) ήταν οι μεγαλύτερες και οι πιο ανεπτυγμένες της περιοχής.
Το οδικό δίκτυο της Λυκίας, την εποχή που προσαρτήθηκε στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία το 43 μ.Χ., είχε καταγραφεί σε ένα μνημείο που αναγέρθηκε κοντά στο λιμάνι των Πατάρων
Βυζαντινοί χρόνοι
Δεν είναι γνωστό πότε εκχριστιανίστηκε η Λυκία, τα Μύρα αποτελούσαν μητρόπολη με πάνω από 30 επισκοπές.
Από εδώ πέρασε 3 φορές ο Απόστολος Παύλος ενώ Λύκιος ήταν και ο Άγιος Νικόλαος επίσκοπος Μύρων,που γεννήθηκε στα Πάταρα της Λυκίας όπως και ο Νίκανδρος πρώτος επίσκοπος Μύρων.
Ο Μεθόδιος του Ολύμπου ήταν ο πρώτος γνωστός επίσκοπος της Λυκίας και εκτελέστηκε το 312.
Η βυζαντινή περίοδος μεταξύ 4ου και 7ου αιώνα ήταν η περίοδος στην οποία υιοθετήθηκε ο Χριστιανισμός και χτίστηκαν πολλές εκκλησίες στην περιοχή.
Μια από τις πιο εμφανείς αλλαγές που σημειώθηκαν κατά την εν λόγω περίοδο ήταν η έναρξη των οικοδομών οικισμού μοναστηριών, ειδικά στις ορεινές περιοχές του Оетге. Τα μοναστήρια ήταν πολύ σημαντικά σημεία εξουσίας που είχαν επιρροή στην οικονομική και ηβική ζωή.
Στη Βυζαντινή αυτοκρατορία η Λυκία αρχικά ήταν ανεξάρτητη επαρχία και αργότερα ανήκε στο Θέμα Κιβυρραιωτών
Το Θέμα Κιβυρραιωτών αποτελούσε διοικητικό διαμέρισμα των Βυζαντινών από τον 8ο μέχρι τον 12ο αιώνα. Μέχρι τον 9ο αιώνα ήταν το μοναδικό ναυτικό θέμα. ς.
Τα εδάφη του θέματος των Κιβυρραιωτών περιλάμβαναν όλα τα νότια εδάφη της Μικράς Ασίας που ήταν υπό βυζαντινή κυριαρχία, νότια από τη Μίλητο (η οποία ανήκε στο θέμα των Θρακησίων μέχρι και τα όρια της Κιλικίας, την οποία είχαν καταλάβει οι Άραβες.

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΘΥ ΣΚΟΤΑΔΙ
Πολλές πόλεις της περιοχής κατακτήθηκαν από τους Σελτσούκους το 1207 και τον 14ο αιώνα έγινε η έδρα των μπέηδων του Τεκέ.
Το 1361 βασιλείς από την Κύπρο προσπάθησαν να παρέμβουν και να ανακόψουν την επέλαση των Οθωμανών φοβούμενοι για την βιωσιμότητα του βασιλείου τους ήταν οι βασιλείς Πέτρος Α και Πέτρος Β Γαλλικής καταγωγής το κατάφεραν από το έως το 1373 μ.Χ. άλλα απέτυχαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή
Το 1423 οι Οθωμανοί κατέκτησαν το μπεϊλίκι του Τεκέ, (που κάλυπτε την Λυκία )